ATLAS INTERAKTYWNY

Spis treści

• Narząd wzroku1Narząd wzroku

  • Oczodół6Oczodół

  • Spojówka7Spojówka

• Budowa oka2Budowa oka

  • Budowa gałki ocznej8Budowa gałki ocznej

  • Zewnętrzna budowa narządu wzroku9Zewnętrzna budowa narządu wzroku

  • Przekrój gałki ocznej10Przekrój gałki ocznej

  • Schemat budowy siatkówki oka11Schemat budowy siatkówki oka

• Choroby oczu3Choroby oczu

  • Krótkowzroczność12Krótkowzroczność

  • Dalekowzroczność (nadwzroczność, hypermertopia)13Dalekowzroczność (nadwzroczność, hypermertopia)

  • Prezbiopia (starczowzroczność)14Prezbiopia (starczowzroczność)

  • Astygmatyzm (niezborność)15Astygmatyzm (niezborność)

  • Zaćma16Zaćma

  • Jaskra17Jaskra

  • Zapalenie spojówek18Zapalenie spojówek

  • Jęczmień19Jęczmień

• Profilaktyka4Profilaktyka

Narząd wzroku

Narząd wzroku tworzy para oczu umieszczona z przodu głowy w oczodołach – to jeden z najważniejszych i najbardziej złożonych narządów zmysłów, za którego pośrednictwem odbieramy ponad $80\%$ docierających do nas informacji.

Oczodół

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Spojówka

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Budowa oka

Budowa gałki ocznej

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Zewnętrzna budowa narządu wzroku

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Przekrój gałki ocznej

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Schemat budowy siatkówki oka

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Choroby oczu

Krótkowzroczność (myopia)

Rodzaj wady refrakcji, w której promienie równoległe ogniskowane są przed siatkówką. Wyróżnia się krótkowzroczność osiową (oś przednia‑tylna gałki ocznej jest za długa w stosunku do siły łamiącej układu optycznego oka) i refrakcyjną (zachowana jest prawidłowa długość gałki ocznej). Ten drugi tym można podzielić na:

1. refrakcyjną soczewkową - wynika ze zbyt kulistej soczewki w stosunku do długości gałki ocznej. Może być wrodzona lub spowodowana pęcznieniem soczewki, będącego skutkiem stanu chorobowego,

2. refrakcyjną rogówkową - spowodowana zbyt kulistą rogówką w stosunku do długości gałki ocznej.

Krótkowzroczność dzieli się na niską (do $-4,0 \mathrm{D}$), średnią (od $-4,0 \mathrm{D}$ do
$-8,0 \mathrm{D}$) i wysoką (powyżej $-8,0 \mathrm{D}$).

Korekcja krótkowzroczności polega na stosowaniu odpowiednio dobranych soczewek okularowych (rozpraszających ujemnych) lub kontaktowych, chirurgii refrakcyjnej rogówkowej i wewnątrzgałkowej.

R4F0mqQrQEcFI

Ilustracja przedstawia trzy przekroje gałki ocznej. Pierwsza dla oka normowzrocznego, która skupia promienie światła w jednym punkcie na siatkówce. Druga dla oka krótkowzrocznego, która skupia promienia światła przed siatkówką, a do siatkówki dochodzi ono rozproszone. Oraz trzecie dla oka krótkowzrocznego z soczewką rozpraszającą minusową, która skupia promienia światła na siatkówce, tak jak w przypadku oka normowzrocznego.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Dalekowzroczność (nadwzroczność, hypermertopia)

Rodzaj wady refrakcji, w przypadku której ogniskowanie równoległych promieni następuje za siatkówką. Wyróżnia się dalekowzroczność osiową (oś przednio‑tylna gałki ocznej jest za krótka w stosunku do siły łamiącej układu optycznego oka) i refrakcyjną:

• soczewkową - soczewka jest zbyt płaska w stosunku do siły łamiącej rogówki i do długości gałki ocznej,

• rogówkową - rogówka jest zbyt płaska w stosunku do siły łamiącej soczewki i do długości gałki ocznej.

Korekcja polega na stosowaniu odpowiednio dobranych soczewek okularowych lub kontaktowych, chirurgii refrakcyjnej rogówkowej i wewnątrzgałkowej.

Stosuje się głównie szkła skupiające (soczewki skupiające dodatnie), których zadaniem jest skupienie promieni światła na siatkówce. Korekcje prowadzi się również poprzez okulary dwuogniskowe i wieloogniskowe. Pierwszy typ umożliwia ostre widzenie przedmiotów w dali i bliży w nadwzroczności, natomiast drugi typ pozwala na dobre widzenie przedmiotów w różnych odległościach.

Nadwzroczność ukryta - występuje u dzieci i młodzieży, u których nadwzroczność rekompensowana jest dużym zakresem akomodacji.

Nadwzroczność ujawniona - ujawnia się u osób w wieku ok. $25$ lat, z powodu zmniejszenia zakresu akomodacji. Wynosi ok $50\%$ całkowitej nadwzroczności.

Nadwzroczność całkowita - pełne ujawnienie wady refrakcji, następujące po $40$ roku życia.

R1MI90A0upgoP

Ilustracja przedstawia trzy przekroje gałki ocznej. Pierwsza dla oka normowzorocznego, która skupia promienie światła w jednym punkcie na siatkówce. Druga dla oka nadwzrocznego, która skupia światło za siatkówką, przez co do siatkówki dochodzi światło nieskupione. Oraz trzecia dla oka nadwzrocznego z soczewką skupiającą plusową, która skupia światło na właściwe, czyli siatkówkę.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Prezbiopia (starczowzroczność)

Naturalny proces utraty zdolności akomodacji oka, wynikający ze stopniowego twardnienia i utraty elastyczności soczewki. Objawia się zamglonym widzeniem przedmiotów z bliska, podczas gdy widzenie w dal pozostaje wyraźne. Pojawiają się problemy z czytaniem tekstów, zwłaszcza przy gorszym oświetleniu. Mogą występować czołowe bóle głowy i napięciowe oczu. Korekcja polega na dobraniu soczewek okularowych lub kontaktowych.

R1EyzuHb1yxPO

Ilustracja przedstawia trzy przekroje gałki ocznej. Pierwsza dla oka normowzorocznego, która skupia promienie światła w jednym punkcie na siatkówce. Soczewka się pogrubia, gdy oko patrzy na przedmiot znajdujący się blisko. Druga dla oka z prezbiopią, w której punkt skupienia znajduje się poza siatkówką oka. Oraz trzecia dla oka ze skorygowaną prezbiopią, na której soczewka jest stwardniała i nie wykazuje elastyczności, gdy oko patrzy na przedmiot znajdujący się blisko. Punkt skupienia światła jest na siatkówce oka.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Astygmatyzm (niezborność)

Wada refrakcji, w której ogniskowanie równoległych promieni następuje w dwóch różnych punktach przed lub za siatkówką. Wynika najczęściej z nieprawidłowej krzywizny rogówki. Objawem jest zamglenie fragmentu pola widzenia, niezależnie do odległości.

Niezborność dzieli się na:

• niezłożoną – zdolność skupiająca soczewki w jednej płaszczyźnie warunkuje ogniskowanie promieni na siatkówce, natomiast w drugiej płaszczyźnie moc optyczna jest za silna lub za słaba,

• złożoną – w obu płaszczyznach pola widzenia występuje krótkowzroczność lub nadwzroczność, jednak z różnym nasileniem,

• nieregularną – dochodzi do różnego załamania się promieni biegnących w tej samej płaszczyźnie, co wynika ze zmian pourazowych gałki ocznej, głównie rogówki.

Korekcja wady astygmatyzmu polega na stosowaniu soczewek torycznych/cylindrycznych. W przypadku astygmatyzmu nieregularnego konieczne jest stosowanie odpowiednio dobranych soczewek kontaktowych.

R67pC1a2lBrAk

Ilustracja przedstawia trzy przekroje gałki ocznej. Pierwsza dla normalnego widzenia, w której obiekt, na który patrzy jest do góry nogami na siatkówce. Drugie dla astygmatyzmu, w której obiekt, na który patrzy jest w różnych odległościach od siatkówki oka. Trzeci dla astygmatyzmu z soczewką korekcyjną, która koryguje widzenie elementu jak dla oka z normalnym widzeniem.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Zaćma

Choroba polegająca na zmętnieniu soczewki lub powstawaniu w niej plamek, co zaburza przepływ światła przez ten element. Wyróżniamy zaćmę jądrową (zmętnienie rozwija się w centralnej części soczewki) i zaćmę korową (zmętnienie rozwija się na obwodzie soczewki). Skutkuje to zaburzeniem ostrości wzroku. Jest to choroba postępująca. Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest zabieg chirurgiczny, polegający na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową.

RsONBwINSMFtk

Ilustracja przedstawia dwa przekroje gałki ocznej. Pierwsza dla soczewki zdrowej, w której światło skupiane jest w jednym punkcie na siatkówce oraz dla zaćmy w której część światła jest rozproszona wewnątrz gałki ocznej, a część jest skupiona na siatkówce.

RgII0G0LPddsa

Zdjęcie przedstawia oko z zamgloną źrenicą.

Re4d2gXhqPRYR

Dwa zdjęcia obok siebie. Pierwsze przedstawia grupę osób przechodzącą przez pasy, na którym wszystko jest dobrze wyostrzone. Drugie identyczne, na którym wszystko jest rozmazane (za mgłą).

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Jaskra

Choroba nerwu wzrokowego skutkująca jego postępującym zanikiem, zwanym neuropatią jaskrową. Główną przyczyną jaskry jest nadmierny wzrost ciśnienia panującego wewnątrz gałki ocznej. Prawidłowe ciśnienie cieczy wodnistej utrzymywane jest w stałej równowadze dzięki procesom wytwarzania i odpływu cieczy wodnistej. Zaburzenie jej przepływu może być spowodowane niedrożnością otworów odpływowych i przestrzeni między tęczówką a rogówką. Ryzyko jaskry wzrasta u osób z chorobami krążenia, między innymi z nieprawidłowym ciśnieniem krwi. Zmiany zanikowe nerwu wzrokowego są nieodwracalne i powodują stopniową utratę wzroku.

RBtPHdltziZDu

Ilustracja przedstawia dwa przekroje gałki ocznej. Pierwsza dla soczewki zdrowej, w której narysowany jest prawidłowy przepływ cieczy wodnistej od środka oka do soczewki. Drugie dla oka z jaskrą, na którym narysowany jest kąt przesączania cieczy wodnistej, która nie ma ujścia, przez co wzrasta ciśnienie wewnątrzgałkowe. Narysowane są strzałki, które naciskają na siatkówkę oka, z podpisem wysokie ciśnienie niszczy nerw wzrokowy.

RdXY8XlCJ5xxn

Dwa zdjęcia obok siebie. Pierwsze przestawia normalne oko, na którym źrenica jest czarna. Drugie przedstawia oko z jaskrą, na której oko ma jasną plamę na źrenicy.

RxoNWN0ASJBKC

Dwa zdjęcia obok siebie. Pierwsze przedstawia grupę osób przechodzącą przez pasy, na którym wszystko jest jasne. Drugie przedstawia, to samo, lecz tylko środek zdjęcia jest jasny, a na obrzeżach obraz jest zaciemniony.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Zapalenie spojówek

To jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych narządu wzroku. Może pojawić się jako samodzielne zapalenie błony śluzowej oka albo iść w parze z innymi chorobami takimi jak: alergie, infekcje bakteryjne czy wirusowe, choroby górnych dróg oddechowych. Spojówka jest wyjątkowo wrażliwa na ostre światło, zanieczyszczenia oraz działania wirusów, bakterii i grzybów, czyli czynników biologicznych.

R1VPT5PSsinJD

Zdjęcie przedstawia zbliżenie na oko, na którym zaznaczono łzy, zapalenie powiek (zaczerwienione powieki) oraz zaczerwienienie i obrzęk spojówek.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Jęczmień

Pojawia się jako bolesny guzek; powoduje on obrzęk powiek. Istnieją dwa rodzaje jęczmienia: wewnętrzny i zewnętrzny. Przyczyną występowania jęczmienia wewnętrznego, pojawiającego się od wewnętrznej strony powieki, jest zapalenie gruczołów tarczkowych Meiboma. Jęczmień zewnętrzny, który występuje po zewnętrznej stronie powieki, powstaje natomiast w wyniku zapalenia mieszka włosowego rzęs, gruczołów łojowych Zeissa lub gruczołów potowych Molla. Guzek zapalny jęczmienia może pojawiać się na obu powiekach: górnej lub dolnej, na jej zewnętrznej powierzchni, ale również pod nią, i może być pojedynczy lub mnogi.

RcEkLBpytVvVz

Zdjęcie przedstawia zbliżenie na oko. Na powiece oka zaznaczony jest czerwony guz z podpisem Jęczmień.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Profilaktyka

Jak dbać o wzrok?

Przestrzeganie higieny oczu jest niezwykle ważne dla zachowania sprawności wzroku przez wiele lat. W tym celu należy pamiętać o podstawowych zasadach higieny:

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia