Temat: Groźby i obietnice. Polityka zaborców wobec ziem polskich

Adresat

Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa VII szkoły podstawowej

XXIV. Ziemie polskie pod zaborami w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:

1. wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej – rusyfikacja, germanizacja (Kulturkampf), autonomia galicyjska.

Uczeń charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej – rusyfikacja, germanizacja (Kulturkampf), autonomia galicyjska.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wymieniać władców rządzący ziemiami polskimi w II połowie XIX wieku;

• charakteryzować różnice między sytuacją Polaków w trzech zaborach;

• definiować metody działań zaborców.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie podrozdziału “Zmowa milczenia w sprawie polskiej” oraz wykonanie Polecenia 1 i 2 z e‑podręcznika. Uczniowie analizują pocztówkę z epoki. Następnie odnajdują na mapie ziemie polskie znajdujące się pod panowaniem Niemiec, Austrii (Austro‑Węgier) i Rosji w II połowie XIX wieku.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel – nawiązując do zadań, przygotowanych przez uczniów w domu - przypomina uczniom, że władzę na ziemiach polskich sprawowali przedstawiciele trzech dynastii: Hohenzollernów, Romanowów i Habsburgów. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. Dopasowują nazwiska władców do odpowiedniej części tabeli.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy oś czasu z e‑podręcznika i dzieli klasę na dwie grupy. Każdy z zespołów przygotuje w toku lekcji argumenty dotyczące zagadnienia germanizacji i rusyfikacji. Uczniowie zapoznają się z problematyką. W tym celu grupa I wykonuje Polecenie 1 (rusyfikacja), a grupa II – Polecenie 2 (germanizacja). Zapoznają się z tekstem i wynotowują w toku wspólnej pracy: na karteczkach koloru żółtego czynniki sprzyjające germanizacji / rusyfikacji, a na karteczkach koloru zielonego – czynniki jej niesprzyjające. Uczniowie mogą również sięgać po materiały anglojęzyczne w Internecie (nieobligatoryjnie) oraz korzystać z wyświetlonej osi czasu. Następnie przyklejają swoje karteczki na arkuszu papieru, na polu trójkąta (z wpisanym na środku hasłem), odwróconego wierzchołkiem do dołu. Czynniki sprzyjające “podtrzymują go”, a te niesprzyjające starają się go „przewrócić”. Po zakończeniu zadania przedstawiciel każdej z grup prezentuje na forum klasy efekty pracy danej grupy. Nauczyciel i/lub uczniowie sporządzają fotografię pracy. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie Polecenia 3, czyli wysłuchanie audycji dotyczącej postaci Franciszka Józefa I. Następnie przybliża uczniom dzieje autonomii galicyjskiej, jej genezę i podstawowe instytucje. Pyta uczniów: Dlaczego potoczne wyobrażenia i pamięć o panowaniu Franciszka Józefa I przejawia się w świadomości Polaków w sympatyczny sposób? Uczniowie uzasadniają swoją odpowiedź, wykorzystując wiedzę wyniesioną z lekcji.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi o wykonanie (w klasie lub w domu) Ćwiczenia 2 będącego podsumowaniem wiedzy na temat działań zaborczych.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): proponuje przygotowanie eseju dotyczącego polityki narodowościowej zaborców w oparciu o tezę: Politycznie korzystne dla wszystkich zaborców było podsycanie animozji narodowościowych. Punktem odniesienia dla ucznia może być podrozdział “Polityka dzielenia” i kapsuła czasu, zamieszczone w lekcji.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Threats and promises: The partitioners’ policy for Polish lands

Until the beginning of the 1860s, the issue of Poland was a fixed item in the political agenda of European countries. The situation changed with the defeat of the January Uprising, and the fall of the Second French Empire and the Paris Commune, as of which the official European political stage became silent. Following the defeat of the January Uprising, the imperial authorities abolished the autonomy of the Kingdom of Poland and created the Vistula Land in its place. This was a period of intense Russification, especially in the fields of administration and education. A similar policy was adopted by the Prussians, who commenced intensified Germanisation in Greater Poland. The fight against the Church earned the name Kulturkampf and was fought simultaneously in Prussia and throughout Germany. Germanisation affected settlements as well. 1885 marked the beginning of compulsory displacements, which Polish people referred to as Prussian deportations. The situation was different in Galicia, which, thanks to internal reforms in the Habsburg Empire, was granted broad administrative and educational autonomy. There, Polish people could freely organise national ceremonies, anniversaries and jubilees.