Muzyka baroku na ziemiach polskich

Okres baroku w Polsce przepełniony był licznymi wojnami m.in. potopem szwedzkim i narastającymi problemami społeczno‑gospodarczymi. Mimo tego funkcjonowały ważne królewskie ośrodki muzyczne, m.in. na Zamku Królewskim w Warszawie i Katedrze na Wawelu, Wilnie, Grodnie, Lwowie oraz magnackie, m.in. Lubomirskich w Wiśniczu, Radziwiłłów w Nieświeżu, Tyszkiewiczów w Wilnie oraz Ogińskich w Słonimiu. W repertuarze kapel dworskich ważne miejsce zajmowała muzyka instrumentalna, popularne były zwłaszcza tańce oraz fantazjeFantazjafantazje i sonatySonatasonaty.

Rkx6j7BCAq04R1

Ilustracja przedstawia barokowe wnętrze katedry w Lublinie. Świątynia jest bogato zdobiona złotem. Na ścianach, suficie i ołtarzu są widoczne podobizny świętych.

RXvPCCv2abcMW

Ilustracja interaktywna przedstawia organy w Organy w Bazylice Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Leżajsku. Informacja dodatkowa - punkt 1: Organy należały do najpopularniejszych instrumentów w epoce baroku. Wykorzystywane były zarówno do wykonywania utworów solowych, jak i do realizacji basso continuo. W drugim przypadku często sięgano po mniejsze organy – pozytywy. Na zdjęciu wielkie organy w Leżajsku. Ich prospekt stanowi znakomity przykład barokowego stylu w budownictwie organowym.

Ilustracja interaktywna przedstawia organy w Organy w Bazylice Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Leżajsku. Informacja dodatkowa - punkt 1: Organy należały do najpopularniejszych instrumentów w epoce baroku. Wykorzystywane były zarówno do wykonywania utworów solowych, jak i do realizacji basso continuo. W drugim przypadku często sięgano po mniejsze organy – pozytywy. Na zdjęciu wielkie organy w Leżajsku. Ich prospekt stanowi znakomity przykład barokowego stylu w budownictwie organowym.

1

1. Organy należały do najpopularniejszych instrumentów w epoce baroku. Wykorzystywane były zarówno do wykonywania utworów solowych, jak i do realizacji basso continuo. W drugim przypadku często sięgano po mniejsze organy – pozytywy. Na zdjęciu wielkie organy w Leżajsku. Ich prospekt stanowi znakomity przykład barokowego stylu w budownictwie organowym.

Do dziś zachowało się wiele polskich kompozycji religijnych. Jedną z nich jest zbiór Offertoria et Communiones totius anni [czytaj: ofertoria et komuniones tocjus anni] Mikołaja Zieleńskiego. Twórczość kompozytora nawiązuje do stylu szkoły weneckiejSzkoła weneckaszkoły weneckiej, wykorzystuje polichóralnośćPolichóralnośćpolichóralność oraz wykształconą w baroku technikę koncertującąTechnika koncertującatechnikę koncertującą.

Rozwijała się także muzyka instrumentalna, czego przykładem jest dwadzieścia siedem kompozycji zawartych w zbiorze Canzoni e concerti [czytaj: kanconi e konczerti] Adama Jarzębskiego. Do najsłynniejszych dzieł twórcy należą Berlinesa, [czytaj: berlineza] Chromatica [czytaj: hromatika] i Taburetta [czytaj: tabiuretta]. Jarzębski był skrzypkiem w kapeli królewskiej, zajmował też stanowisko architekta królewskiego. Jego canzonyCanzonacanzony [czytaj: kanconi] często są dzisiaj wykonywane na koncertach muzyki dawnej.

Jednym z najwybitniejszych kompozytorów polskiego baroku jest Bartłomiej Pękiel. Twórca był kapelmistrzemKapelmistrzkapelmistrzem warszawskiej orkiestry królewskiej. Artysta stworzył wiele dzieł religijnych, m.in. „Missa paschalis”, „Missa Concertata la Lombardesca”. [czytaj: missa konczertata la lombardeska]. Jego najsłynniejszą kompozycją jest jednak „Audite mortales„, uważane za pierwsze polskie oratoriumOratoriumoratorium i podejmujące temat Sądu Ostatecznego. Kompozytor wykorzystywał technikę polichóralnąPolichóralnośćtechnikę polichóralną oraz typowy dla baroku styl koncertującyStyl koncertującystyl koncertujący.

Przedstawicielem muzyki religijnej w Polsce był Marcin Mielczewski, członek kapeli dworskiej w Warszawie. W jego twórczości można odnaleźć rytmy poloneza czy mazurka. Muzykę religijną pisał również Jacek Różycki, dyrygent kapeli królewskiej w Warszawie. W końcowym okresie baroku w Polsce tworzyli również Stanisław Sylwester Szarzyński i Grzegorz Gerwazy Gorczycki.

Zamiłowanie Wazów do muzyki, zwłaszcza syna Zygmunta III Wazy – Władysława IV zaowocowało powstaniem w 1635 r. sceny operowej na dworze królewskim. Teatr władysławowski wzmagał swą aktywność zwłaszcza w karnawale. W 1637 r. urządzono na zamku warszawskim stałą salę teatralną. Wystawiano utwory dramatyczne z muzyką drammi per musica [czytaj: drammi per musika], oraz popularne na dworach europejskich od II poł. XVI w. balety.

Zobacz także

Wyszukaj w Internecie i wysłuchaj utworu pt. Completorium [czytaj: kompletorium] Gerwazego Gorczyckiego

R1ebNwDNz4Dnr1

Zapis nutowy fragmentu „Completorium”. Notacja jest zapisana bardzo niewyraźnie w archaicznym stylu.

Słownik pojęć