Temat: Funkcje kwiatu

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy V szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

5) rośliny okrytonasienne – uczeń:

b) dokonuje obserwacji rośliny okrytonasiennej (zdjęcia, ryciny, okazy żywe); rozpoznaje jej organy i określa ich funkcje (korzeń, łodyga, liść, kwiat),

c) opisuje modyfikacje korzeni, łodyg i liści jako adaptacje roślin okrytonasiennych do życia w określonych środowiskach,

d) przedstawia sposoby rozmnażania wegetatywnego roślin oraz dokonuje obserwacji wybranych sposobów rozmnażania wegetatywnego.

Cel lekcji

Uczniowie wskazują w kwiecie organy rozrodcze męskie i żeńskie i opisują ich funkcje.

Kryteria sukcesu

• zaobserwujesz budowę kwiatu i zrobisz jego model,

• wskażesz, gdzie w kwiecie znajdują się komórki plemnikowe i jajowe.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• umiejętność uczenia się.

Metody/formy pracy

Mapa pojęć, obserwacja bezpośrednia, metoda warsztatowa – wykonanie modelu.

Indywidualna, praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• kartki A3;

• pisaki;

• kwiaty tulipana;

• materiały do zbudowania modeli: kolorowy papier, patyczków do szaszłyków, druciki kreatywne, klej, gumki recepturki, taśma klejąca, plastelina, słomki do napojów, nakrętki od butelek.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel wyjaśnia, że lekcja będzie poświęcona kwiatowi, w którym zachodzi proces rozmnażania płciowego rośliny.

2. Przypomina uczniom, że uczyli się już, jak rośliny rozmnażają się bezpłciowo. Dzieli młodzież na grupy, przydziela im kartki A3 i flamastry i prosi ich, żeby z pojęć i sformułowań wypisanych na tablicy utworzyli mapy ilustrujące bezpłciowe rozmnażanie roślin. Pojęcia do wykorzystania: znaczenie rozmnażania, sposób rozmnażania, zarodniki, mchy, paprocie, korzenie, chrzan, podziemne łodygi, kłącza, bulwy, ziemniak, perz, wąsy, truskawka, sadzonki pędowe, pelargonia, liście, fiołek afrykański, zwiększenie liczby osobników.

3. Nauczyciel podaje kryteria sukcesu ucznia.

Realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy i rozdaje im duże kwiaty owadopylne, np. tulipany. Wyjaśnia, że będzie omawiał budowę kwiatu jabłoni na podstawie ilustracji w abstrakcie (ilustracja 1. Budowa kwiatu rośliny zapylanej przez owady), a uczniowie mają w obserwowanym kwiecie odszukać odpowiednie elementy budowy i je wskazać. Nauczyciel zwraca uwagę na żeńskie i męskie części kwiatu, występowanie komórek jajowych w słupku i komórek plemnikowych w ziarnach pyłku, wskazuje znamię słupka.

2. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie wykonali model kwiatu tulipana. Rozdaje uczniom potrzebne materiały. Uczniowie z kolorowego papieru wycinają wybrane elementy i konstruują z nich oraz z patyczków do szaszłyków, drucików kreatywnych, kleju, gumek recepturek, taśmy klejącej, plasteliny, słomek do napojów, nakrętek od butelki z otworkiem w środku model kwiatu.

Zanim uczniowie przystąpią do pracy, nauczyciel przedstawia kryteria oceny modelu:

• w modelu można wyróżnić łodygę, dno kwiatowe, płatki korony, słupek i pręciki,

• model składa się z właściwej dla tulipana liczby płatków, pręcików oraz znamienia słupka o odpowiednim kształcie,

• w odpowiednich miejscach modelu umieszczono komórkę jajową i ziarna pyłku.

3. Nauczyciel pokazuje Nagranie wideo 2 (drugą część) i wyjaśnia, jak dochodzi do zapłodnienia oraz powstania kwiatów i owoców. Prosi uczniów, żeby zrobili z plasteliny owoc tulipana (powiększony słupek) z kilkoma nasionami.

4. Uczniowie rozwiązują zadnie interaktywne 1.

Podsumowująca

1. Uczniowie wykonują zadanie interaktywne 2.

2. Uczniowie czytają definicję rozmnażania płciowego: Rozmnażanie płciowe – rozmnażanie się organizmów przy udziale dwóch komórek rozrodczych (jajowej i plemnikowej), które są wytwarzane w żeńskich i męskich organach rozrodczych. W wyniku tego rozmnażania powstaje nowy organizm. Na podstawie definicji wyjaśniają, czy u tulipana i jabłoni ma miejsce rozmnażanie płciowe.

3. Uczniowie za pomocą kolorowych kartek oceniają, czy osiągnęli kryteria sukcesu na lekcji.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Flower

A flower is a transformed shoot which green leaves of which conduct photosynthesis and have been modified and adapted to perform the sexual reproduction function. The flower is on a flower stalk that is called a pedicel, which expands upward to form a receptacle. All elements of the flower are placed on the receptacle. These include pistils, stamens and the perianth (calicle) that in entomophilous plants is divided into the calyx and the corolla.

The most external part of the flower pollinated by insects is the calyx built from several sepals. Usually, these are green leaves that protect the bud until the flower is opened and support the corolla when it is fully developed. The corolla is made of petals that protect the interior of the flower. Their role is also to lure insects or other animals.

The pistil is a female reproductive organ placed in the centre of the flower. It consists of an enlarged lower part – the ovary, and an elongated style topped with a stigma, which is adapted to receive pollen grains. In the ovary there are several integument‑covered ovules. The ovary wall protects them from the outside. These plants are called – angiosperms. The stigma of the pistil is often sticky or rough to stop pollen grains settling on it.

Stamens are male reproductive organs that grow around the pistil. A single stamen is made of a filament on which the head of the stamen is located. Each head consists of two anthers, and each anther has two pollen sacs. Pollen grains are produced in the sacs.

At the bottom of the flower there are nectaries producing sweet liquid which apart from pollen is food of animals pollinating flowers.

Flowers are most often androgynous(bisexual). This means that in one flower there are pistils and stamens. Unisexual flowers containing only pistils or only stamens are more seldom.

Unisexual flowers may be found on one plant, called monoecious, or on two separate plants, called dioecious.

Some flowers of angiosperms grow on the stem individually, other plants form clusters called inflorescences. One to several tens of thousands of flowers are then placed on one apical shoot. Thanks to placing such a great amount in one place, the insects do not have to look for more flowers at long distances. This increases the chance of pollination and thus the opportunity to release more seeds. Inflorescences differ in the way of shoots are branched, and the way flowers are placed on them.

Mature pollen grains are usually transferred from one flower to the stigmas of another flower of the same species. This process is called pollination. The carrier of pollen in angiosperms is the wind, few species use water for this purpose, but most often pollination takes place through animals, mainly insects.

Flowers of anemophilous plants do not have to lure insects. They do not have coloured petals, do not smell and do not produce nectar. Their perianths (calicles) are inconspicuous or absent, and male and female organs are often found on separate plants. The pistils have complex, feathery marks that capture wind‑shed pollen grains. The stamens produce huge amounts of fine and light pollen to increase the likelihood of reaching a female flower. Examples of plants that produce particularly large amounts of pollen are birch – a single inflorescence produces about 5.5 million, and rye – one ear is about 42 million anthers.

Flowers of plants pollinated by animals lure them with their scent, colour and shape. Colourful, magnificent petals of the corolla are often covered with lines and dots, and show insects the way to the interior of the flower. During the search for food, which is nectar produced in nectaries, the insect is dusted with pollen and moves it to the pistil of the next flower. There it leaves it on a sticky stigma of the pistil. Entomophilous plants are pollinated by insects of various species. The most well‑known pollinators are bees, but this group also includes bumblebees, wasps, flies and butterflies.

When a pollen grain gets to the stigma of the pistil, it germinates, producing a pollen tube that grows through the style of the pistil to the ovary. At the top of the tube there are two sperm cells. When along with the pollen tube they reach the ovule, fertilization takes place. One of the sperm cells connects to the egg cell, resulting in a zygote, and from it a embryo – a new plant anlage. After fertilization a flower transforms into a fruit; The pistils and the style with the stigma dry out, the flower dies out and disappears.

In the ovule the nutrient tissue is formed for the embryo, and its hardening shells change into a testa. The embryo together with the nutrient tissue and the testa form a seed. The ovarian wall transforms into a pericarp, which together with the seed creates a fruit. There can be one or many seeds in one fruit. After being released from the fruit, the seed germinates if it has favourable conditions. A seedling is formed, i.e. a young, immature plant. After reaching maturity, it will bloom and it will bear fruit and its development cycle will close.

• The organ of sexual propagation of seed plants is a flower.

• Pollen grains contain sperm cells.

• The ovule contains an egg cell.

• Pollination of a flower occurs by transferring pollen from the anther to the mark of the pistil.

• As a result of fertilization, i.e. the connection of a sperm cell with an egg ell, a germ of a new plant is formed in the ovule.