Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Rozpoznawanie potrzeb i problemów osoby podopiecznej w środowisku domowym

SPO.02. Świadczenie usług opiekuńczo‑wspierających osobie starszej - Opiekun osoby starszej 341202

SPO.05. Świadczenie usług opiekuńczych - Opiekunka środowiskowa 341204

bg‑azure

Anatomia, fizjologia i patofizjologia człowieka

ATLAS INTERAKTYWNY

10

Spis treści

1

Układy w organizmie człowieka

Schemat układu kostnego, krwionośnego, mięśniowego, nerwowego
RwXtP1uEiVSBE
Ilustracja zatytułowana Układy organizmu człowieka. Ilustracja interaktywna schematycznie przedstawia ciało ludzkie z układami narządów warstwowo nałożonymi na siebie. Na ilustracji są interaktywne nazwy układów, po wybraniu których ukazują się grafiki ze schematycznym przedstawieniem ich budowy.
  • Układ kostny. Szkielet człowieka, składający się z elementów takich jak czaszka, klatka piersiowa, miednica i kości kończyn.
  • Układ krwionośny składa się z serca, położonego centralnie w klatce piersiowej, połączonego z rozgałęziającymi się na cały organizm naczyniami krwionośnymi, czyli tętnicami i żyłami.
  • Układ mięśniowy składa się ze wszystkich mięśni ciała człowieka, takich jak mięśnie mimiczne twarzy, mięśnie klatki piersiowej i brzucha, czy mięśnie kończyn.
  • Układ nerwowy. Składa się z mózgu, położonego centralnie wzdłuż kręgosłupa rdzenia kręgowego oraz odgałęziających się od rdzenia nerwów obwodowych w klatce piersiowej, jamie brzusznej i kończynach.
Schemat układu kostnego, krwionośnego, mięśniowego, nerwowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Schemat układu moczowego, oddechowego, pokarmowego
RdEv2vrUzi9wh
Ilustracja zatytułowana Układy organizmu człowieka. Ilustracja interaktywna schematycznie przedstawia ciało ludzkie z układami narządów warstwowo nałożonymi na siebie. Na ilustracji są interaktywne nazwy układów, po wybraniu których ukazują się grafiki ze schematycznym przedstawieniem ich budowy.
  • Układ moczowy składa się z położonych w górnej części jamy brzusznej nerek, połączonych moczowodami z położonym w dolnej części jamy brzusznej pęcherzem, z którego mocz wyprowadzany jest na zewnątrz poprzez cewkę moczową.
  • Układ pokarmowy składa się z jamy ustnej połączonej przełykiem z żołądkiem znajdującym się w jamie brzusznej. Kolejnymi elementami układu są położone poniżej żołądka silnie poskręcane jelito cienkie i zakończone odbytem jelito grube. Do tego układu należą również gruczoły, takie jak ślinianki położone w jamie ustnej, wątroba położona w jamie brzusznej obok żołądka, pęcherzyk żółciowy położony za wątrobą czy trzustka położona pomiędzy żołądkiem a jelitami.
  • Układ oddechowy składa się z górnych dróg oddechowych w rejonie głowy i szyi (jama nosowa, gardło), połączonych tchawicą z dwoma płucami położonymi w klatce piersiowej.
Schemat układu moczowego, oddechowego, pokarmowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

Układ kostny

Schemat układu kostnego
R1Azd7hC8GOsE
Ilustracja zatytułowana Układ kostny. Ilustracja interaktywna przedstawiająca schemat układu kostnego człowieka. Dwa szkielety ustawione przodem i tyłem. Pod ilustracją są interaktywne nazwy poszczególnych części układu kostnego, po wybraniu których ukazują się grafiki ze schematycznym przedstawieniem ich budowy. Są to kolejno: czaszka, kończyny górne i dolne, żebra, kręgosłup, miednica.
Układ kostny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Opis układu kostnego
R5x9XHXitvC05
Ilustracja zatytułowana Układ kostny. Ilustracja interaktywna przedstawiająca schemat układu kostnego człowieka. Dwa szkielety ustawione przodem i tyłem. Na szkieletach umieszczono punkty interaktywne. Po kliknięciu na nie pojawiają się ramki z nazwami wybranych elementów układu kostnego, a niekiedy z grafikami uszczegóławiającymi budowę wybranych elementów struktury układu.
Szkielet ustawiony przodem, punkty od jeden do osiem. Szkielet ustawiony tyłem, punkty od dziewięć do dwanaście.
  1. Mózgoczaszka.
  2. Żuchwa.
  3. Punkt ustawiony na żebrach. Po kliknięciu pojawia się ramka z grafiką uszczegóławiającą. Wskazano na niej obojczyk, rękojeść mostka, mostek i żebra.
  4. Punkt ustawiony w okolicy łokcia. Po kliknięciu pojawia się ramka z grafiką uszczegóławiającą. Wskazano na niej, kolejno od góry: kość ramienną, dół promieniowy, kość łokciową, kość promieniową, kości nadgarstka, kości śródręcza, kości palców dłoni.
  5. Miednica.
  6. Kość udowa.
  7. Punkt ustawiony w okolicy kolana. Po kliknięciu pojawia się ramka z grafiką uszczegóławiającą. Wyróżniono rzepkę w kolanie, a poniżej kość piszczelową oraz mniejszą od niej kość strzałkową.
  8. Punkt ustawiony na stopie. Po kliknięciu pojawia się ramka z grafiką uszczegółowiającą. Wyróżniono kości stępu, kości śródstopia, kości palców stopy.
  9. Punkt ustawiony u góry kręgosłupa. Opis w ramce: dźwigacz.
  10. Łopatka.
  11. Punkt ustawiony na dole kręgosłupa. Po kliknięciu pojawia się ramka z grafiką uszczegóławiającą. Wyróżniono kość krzyżową i kość ogonową kończącą kręgosłup.
  12. Kość piętowa.

Dodatkowo na grafice oznaczono odcinki kręgosłupa: szyjny, piersiowy (przebiegający do końca żeber) oraz położony najniżej – lędźwiowy.
Układ kostny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Kości twarzy i czaszki
Rx3CPmCTXNuyg
Ilustracja zatytułowana Kości twarzy i czaszki. U góry planszy przedstawiono ilustrację czaszki zwróconą twarzą do przodu, poniżej lustracja czaszki z profilu. Na rysunkach czaszek umieszczono punkty interaktywne. Po kliknięciu na nie pojawiają się ramki z nazwami wybranych elementów układu, a niekiedy z grafikami uszczegóławiającymi budowę wybranych elementów struktury układu. Kości twarzy – punkty od jeden do dziewięć. Kości czaszki – punkty od dziesięć do szesnaście.
  1. Kość czołowa.
  2. Oczodół.
  3. Kość nosowa.
  4. Jama nosowa.
  5. Gałąź żuchwy.
  6. Trzon żuchwy.
  7. Kość sitowa.
  8. Kość jarzmowa.
  9. Szczęka.
  10. Sklepienie czaszki.
  11. Kość ciemieniowa.
  12. Punkt umieszczony u podstawy czaszki. Pojawia się grafika z grafiką, na której z tyłu czaszki wyróżniono kość potyliczną, z boku kość skroniową, obok której znajduje się również wejście do przewodu słuchowego.
  13. Staw skroniowo-żuchwowy.
  14. Szwy kostne.
  15. Punkt umieszczony w okolicy nosa. Pojawia się grafika z grafiką, na której wyróżniono kość nosową, a w okolicy policzka łuk jarzmowy i kość jarzmową.
  16. Żuchwa.
Kości twarzy i czaszki
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Odcinki kręgosłupa
R11eWO0gdILH7
Ilustracja zatytułowana Odcinki kręgosłupa. Z lewej strony planszy, umieszczono rysunek kręgosłupa, a obok niego kolorami oznaczono poszczególne odcinki. Umieszczono również punkty interaktywne o numerach od jeden do pięć, po kliknięciu wyświetlają się ramki z nazwami odcinków. Na prawo od kręgosłupa opisano również poszczególne części organizmu człowieka występujące na danym odcinku kręgosłupa. Z prawej strony planszy Umieszczono rysunek szkieletu człowieka ustawionego tyłem. W punktach interaktywnych o numerach sześć, siedem i osiem podano informacje dotyczącą sposobu połączenia kręgów na danym odcinku.
  1. Odcinek szyjny, siedem kręgów. Obok na planszy wyszczególniono: głowę, szyję, ręce.
  2. Odcinek piersiowy, dwanaście kręgów. Obok na planszy wyszczególniono: serce i płuca, a niżej wątrobę, żołądek, śledzionę, trzustkę, pęcherzyk żółciowy, nerki, nadnercza, jelito grube, jelito cienkie.
  3. Odcinek lędźwiowy, pięć kręgów. Obok na planszy wyszczególniono: pęcherz moczowy, narządy płciowe, jelito grube.
  4. Odcinek krzyżowy, pięć kręgów. Obok na planszy wyszczególniono: nogi i odbyt.
  5. Odcinek ogonowy łamane na guziczny (od czterech do pięciu kręgów).
  6. Kręgi odcinka szyjnego, piersiowego i lędźwiowego połączone są ze sobą przy pomocy krążków międzykręgowych – inaczej dysków, więzadeł i stawów.
  7. Kręgi odcinka piersiowego kręgosłupa połączone są z żebrami i wraz z mostkiem tworzą klatkę piersiową.
  8. Kręgi odcinka krzyżowego i ogonowego są zrośnięte ze sobą i tworzą krzyżową i guziczną, które są elementami składowymi miednicy.
Odcinki kręgosłupa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Budowa kręgosłupa i kręgu lędźwiowego
R1REI5cNVXtSj
Ilustracja zatytułowana Budowa kręgosłupa i kręgu lędźwiowego. Na planszy umieszczono ilustrację kręgosłupa z przodu, z boku, z tyłu oraz osobno kręg lędźwiowy. Na ilustracjach przedstawiających kręgosłup od tyłu, z boku oraz na kręgu lędźwiowym umieszczono punkty interaktywne. Punkty numer sześć i siedem zlokalizowano w centralnej części kręgosłupa na ilustracji prezentującej boczny widok, punkt dziewiąty umieszczono u dołu. Punkt jedenasty zlokalizowano na ilustracji kręgu lędźwiowego. Pozostałe punkty znajdują się na widoku tylnym kręgosłupa, rozlokowane są od góry w dół. Po kliknięciu na punkt wyświetla się ramka z nazwą wskazanej części kręgosłupa.
  1. Kręg szczytowy.
  2. Kręg obrotowy.
  3. Kręg wystający.
  4. Wyrostki poprzeczne.
  5. Wyrostki kolczyste.
  6. Otwory międzykręgowe.
  7. Trzony kręgów.
  8. Kość krzyżowa.
  9. Wzgórek.
  10. Kość guziczna.
  11. Po kliknięciu na punkt umieszczony na kręgu lędźwiowym wyświetla się ramka z ilustracją tego kręgu z zaznaczonymi jego poszczególnymi elementami. Od góry są to: powierzchnia górna trzonu; otwór kręgowy; wyrostki stawowe górne, trzon kręgu; wyrostek poprzeczny; wyrostek stawowy dolny; wyrostek kolczysty.
Budowa kręgosłupa i kręgu lędźwiowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Klatka piersiowa
RAehoVkQ8Hu1c
Ilustracja zatytułowana Klatka piersiowa. Na planszy umieszczono ilustrację klatki piersiowej. Jest od góry ograniczona z przodu przez podłużny obojczyk a z tyłu przez płaską łopatkę. Na środku, z przodu klatki piersiowej znajduje się mostek, który składa się od góry z: rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego. Po bokach klatka piersiowa jest otoczona od góry: siedmioma żebrami prawdziwymi łączącymi się bezpośrednio z mostkiem, trzema żebrami rzekomymi połączonymi przez chrząstkę żebrową żebra siódmego oraz dwoma żebrami rzekomymi niepołączonymi z mostkiem. Dodatkowo na ilustracji umieszczono punkty interaktywne. Po kliknięciu na poszczególne z nich pojawiają się ramki z nazwą, dodatkowym opisem lub bardziej szczegółową ilustracją wskazanej części.
  1. Klatka piersiowa składa się z dwunastu par żeber. Siedem par prawdziwych połączonych bezpośrednio z mostkiem, trzy pary rzekomych połączonych z mostkiem jedną wspólną chrząstką żebrową i dwie pary wolne w ogóle nie połączonych z mostkiem. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu.
  2. Wyświetla się ilustracja prezentująca lewy obojczyk, na prawo od niego w górnej części oznaczono rękojeść mostka, a poniżej długi trzon mostka. Z tyłu oznaczono łopatkę.
  3. Wyrostek mieczykowaty.
  4. Chrząstki żebrowe.
  5. Żebra prawdziwe.
  6. Żebra rzekome.
  7. Żebra wolne.
Klatka piersiowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Kości kończyn górnych
R1S8LtTFkTGGH
Ilustracja zatytułowana Kości kończyn górnych. Na planszy umieszczono ilustrację szkieletu człowieka, z zaznaczonymi na niej nieco ciemniejszym odcieniem kośćmi kończyn górnych. Prawa ręka została przedstawiona grzbietem do góry (kość łokciowa i promieniowa są skrzyżowane). Umieszczono pod nią podpis. Pronatio – położenie nawrócone. Lewa ręka skierowana jest wewnętrzną stroną na zewnątrz, kciukiem skierowanym w lewą stronę (kość łokciowa i promieniowa są równoległe do siebie). Podpis: Supinatio – położenie odwrócone. Po lewej stronie obrazka umieszczono pionową belkę, a na niej wyszczególniono poszczególne grupy kości kończyn górnych. Kończyna górna składa się od góry z: obręczy, w której skład wchodzą obojczyk i łopatka, ramienia zbudowanego z kości ramiennej, przedramienia złożonego z kości promieniowej i łokciowej, oraz ręki zbudowanej z nadgarstka, śródręcza i paliczków. Na ilustracji umieszczono punkty interaktywne. Po kliknięciu na nie wyświetlają się ramki z nazwami oznaczonych kości, a pod numerami siedem i osiem umieszczono dodatkowo ramki z bardziej szczegółowymi ilustracjami kości ręki.
  1. Kości kończyny górnej dzielimy na kości obręczy kończyny dolnej i kości kończyny dolnej wolnej. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu.
  2. Obojczyk.
  3. Łopatka.
  4. Kość ramienna.
  5. Kość promieniowa.
  6. Kość łokciowa.
  7. Ilustracja przedstawiająca kończynę od łopatki do końca ramienia. Łopatka, poprzez panewkę otoczoną wyrostkiem kruczym i barkowym, łączy się z głową kości ramiennej. Po obu stronach głowy znajdują się dwa guzki: mniejszy i większy. Na dalszym końcu kości ramiennej znajdują się dwa nadkłykcie, czyli: przyśrodkowy zakończony bloczkiem i boczny zakończony główką, pomiędzy którymi znajduje się dół dziobiasty.
  8. Ilustracja prezentująca kości przedramienia. Kość łokciowa na końcu bliższym ramieniu posiada główkę, zakończoną wyrostkiem dziobiastym. Kość promieniowa na bliższym końcu posiada głowę. Na dalszych końcach kości promieniowej i łokciowej znajdują się wyrostki rylcowate.
Kości kończyn górnych
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Kości kończyny dolnej i miednicy
RpztfWepux7AC
Ilustracja zatytułowana Kości kończyny dolnej i miednicy. Na planszy umieszczono ilustrację prawej kończyny dolnej oraz widok z przodu i z tyłu miednicy. Na ilustracji kości stopy podzielono na kości stępu, kości śródstopia i kości palców. Na ilustracji umieszczono punkty, po kliknięciu pojawiają się ramki z nazwą wybranych kości. Po kliknięciu na punkty umieszczone na widoku z przodu lub z tyłu miednicy w ramce pojawia się ilustracja przedstawiająca więcej szczegółów wybranej struktury.
  1. Kość udowa.
  2. Rzepka w stawie kolanowym.
  3. Kość piszczelowa.
  4. Kość strzałkowa.
  5. Miednica – widok od przodu. Możemy wyszczególnić trójkątną, centralnie położoną kość krzyżową, otoczoną z dwóch stron talerzowatymi kośćmi biodrowymi. Wypustki kości biodrowej schodzą się z przodu tworząc kości łonowe, które są połączone na środku spojeniem łonowym. W dolnej części miednicy jest położona kolista kość kulszowa położona z tyłu.
  6. Miednica – widok od tyłu. Możemy wyszczególnić trójkątną, centralnie położoną kość krzyżową, otoczoną z dwóch stron talerzowatymi kośćmi biodrowymi. Wypustki kości biodrowej schodzą się z tyłu tworząc kości łonowe, które są połączone na środku wychodzącą z kości krzyżowej kością guziczną. W dolnej części miednicy jest położona kolista kość kulszowa położona z tyłu.
Kości kończyny dolnej i miednicy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Układ krwionośny

Schemat i opis układu krwionośnego
RDeLP5A8A6LRe
Ilustracja zatytułowana Układ krążenia, inaczej układ krwionośny. Ilustracja przedstawia układ krążenia wyróżniony w sylwetce człowieka oraz rysunek powiększonego serca. Układ krążenia składa się z serca, położonego centralnie w klatce piersiowej, połączonego z rozgałęziającymi się na cały organizm naczyniami krwionośnymi, czyli tętnicami i żyłami. Serce jest owalną strukturą, zbudowaną z mięśnia sercowego, ze szczytu której wychodzą trzy duże naczynia krwionośne. Przechodząca pionowo po lewej stronie żyła główna, wychodząca z centralnej części serca aorta i zlokalizowany bardziej po prawej stronie pień płucny. Z aorty wychodzą lewa i prawa tętnica wieńcowa, które okalają serce na jego powierzchni, rozgałęziając się w jego dolnej części. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden i sześć.
  1. W skład układu krwionośnego wchodzą:
    • żyły - w których płynie krew nieutleniona w kierunku „do serca”. Są to naczynia, w których panuje niższe ciśnienie niż w tętnicach,
    • tętnice – w których płynie krew utleniona w kierunku „od serca”. Są to naczynia o grubych ścinkach, w których panuje wysokie ciśnienie; transportują krew z serca do pozostałych części organizmu, dostarczając tlen i substancje odżywcze oraz regulując ciśnienie krwi,
    • włosowate naczynia krwionośne – tzw. włośniczki - cienkie naczynka, za pomocą których odbywa się wymiana substancji odżywczych na poziomie krew-tkanka,
    • serce - położone w śródpiersiu, otoczone workiem osierdziowym, zbudowane jest z czterech jam: dwóch przedsionków i dwóch komór.
  2. Serce.
  3. Naczynia włosowate.
  4. Tętnice.
  5. Żyły.
  6. Serce dorosłego człowieka ma wielkość pięści. W spoczynku bije około siedemdziesięciu razy na minutę.
Układ krwionośny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Krwiobieg duży i mały
R1A9nynhUYSth
Ilustracja zatytułowana Krwioobieg duży i mały. Przedstawia schemat obu układów krążenia. W centrum znajduje się przekrój serca. Od serca odchodzą żyły i tętnice. Prowadzą do naczyń włosowatych płuc, górnej części ciała i dolnej części ciała. Pokazany jest kierunek przepływu krwi. Tętnicami oznaczonymi kolorem niebieskim krew płynie w kierunku od serca na obwód. Żyłami oznaczonymi kolorem czerwonym krew płynie w przeciwnym kierunku, czyli od obwodu do serca. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktów jeden i dwa.
  1. Krwiobieg duży rozpoczyna się w lewej komorze, a kończy w prawym przedsionku. Z lewej komory krew natleniona uchodzi tętnicą główną – aortą na obwód. Aorta rozgałęzia się na mniejsze tętnice, a one na naczynia włosowate, które dostarczają krew do wszystkich tkanek i komórek ciała. Tam zachodzi wymiana gazowa na poziomie komórkowym. Dalej krew odpływa systemem żył, kierując się do serca. Drobne żyły zbierają się w żyły główne: górną i dolną które uchodzą do prawego przedsionka. Do tego przedsionka uchodzą też żyły wieńcowe serca.
  2. Krwiobieg mały, czyli inaczej płucny rozpoczyna się w prawej komorze, a kończy w lewym przedsionku. Komora prawa krew żylną z prawego przedsionka tłoczy do pnia płucnego, który rozgałęzia się na tętnice płucne: prawą i lewą. W płucach dzielą się one na coraz drobniejsze tętnice, aż do naczyń włosowatych, które oplatają pęcherzyki płucne. Tam zachodzi wymiana. Natleniona krew wraca czterema żyłami płucnymi do lewego przedsionka, a stąd do lewej komory.
  3. Żyła główna górna.
  4. Naczynia włosowate prawego płuca.
  5. Prawy przedsionek.
  6. Prawa komora.
  7. Żyła główna dolna.
  8. Naczynia włosowate.
  9. Aorta wstępująca.
  10. Aorta zstępująca.
  11. Naczynia włosowate lewego płuca.
  12. Lewy przedsionek.
  13. Lewa komora.
  14. Tętnica.
  15. Naczynia włosowate dolnych części ciała.
Krwiobieg duży i mały
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Budowa serca
RT7jUwmftvQPK
Ilustracja zatytułowana Budowa serca. Przedstawia przekrój serca, które składa się z czterech komór. Lewej i prawej komory, oraz lewego i prawego przedsionka. Krew wpływa do prawego przedsionka serca żyłą główną, jest wyprowadzana do prawej komory, a następnie tętnic płucnych. Krew z płuc wraca do lewego przedsionka serca żyłami płucnymi. Następnie, przemieszcza się do lewej komory, a z niej opuszcza serce poprzez aortę. Poniżej serca znajduje się tułów i kończyny dolne a powyżej głowa i kończyny górne. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. W sercu wyróżnia się:
    • podstawę, skierowaną ku górze, do tyłu i w prawą stronę,
    • koniuszek, skierowany ku dołowi, do przodu i w lewą stronę.
    Serce znajduje się w worku osierdziowym.
    Worek osierdziowy zbudowany jest z dwóch blaszek:
    • nasierdzia które przylega bezpośrednio do mięśnia sercowego,
    • osierdzia, które stanowi blaszkę zewnętrzną. Między osierdziem a nasierdziem znajduje się szczelina– jama osierdzia w której znajduje się niewielka ilość płynu surowiczego, zapobiegająca tarciu blaszek o siebie.
    Wnętrze serca natomiast wyścielone jest wsierdziem.
    Jama serca podzielona jest na cztery części. Prawa połowa serca jest oddzielona od lewej połowy serca. Przegroda międzyprzedsionkowa oddziela przedsionek prawy od lewego, a przegroda międzykomorowa oddziela lewą komorę od prawej.
    Prawy przedsionek jest oddzielony od prawej komory Przedsionek prawy jest większy od lewego; wyróżnia się w nim: ujście żyły głównej górnej, ujście żyły głównej dolnej i ujście zatoki wieńcowej serca. Krew z prawego przedsionka pompowana jest do prawej komory i dalej, przez ujście tętnicze prawe, zaopatrzone w zastawkę półksiężycowatą pnia płucnego do płuc, skąd wraca do lewego przedsionka przez cztery żyły płucne.
    Lewy przedsionek od lewej komory oddzielony jest ujściem przedsionkowo-komorowym lewym z zastawką dwudzielną posiadającą płatek przedni oraz płatek tylny. Przedsionek lewy posiada uszko lewe. Ściana komory lewej jest grubsza od prawej około 3 razy. Zastawki w sercu zapobiegają cofaniu się krwi w cyklu pracy serca.
  2. Aorta.
  3. Żyła główna górna.
  4. Zastawka pnia płucnego.
  5. Prawy przedsionek.
  6. Prawa komora.
  7. Zastawka trójdzielna.
  8. Struny ścięgnowe.
  9. Mięsień sercowy.
  10. Żyła główna dolna.
  11. Gałąź tętnicy płucnej.
  12. Rozgałęzienia żył płucnych.
  13. Lewy przedsionek.
  14. Zastawka aorty.
  15. Zastawka dwudzielna, czyli inaczej mitralna.
  16. Lewa komora.
  17. Worek osierdziowy.
  18. Przegroda.
Budowa serca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Działanie i budowa zastawek tętniczych serca
RjrKuQ7TVrmVl
Ilustracja zatytułowana Działania i budowa zastawek tętniczych serca. Przedstawia dwa przekroje przez tętnice, na których widoczne są zastawki. Na lewym przekroju, w fazie rozkurczu zastawki przedsionkowo-komorowe są otwarte. Na prawym przekroju w fazie skurczu zastawki tętnicze są otwarte. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wskazanych elementów.
  1. Zastawka dwudzielna.
  2. Zastawka trójdzielna.
  3. Zastawka aorty.
  4. Zastawka pnia płucnego.
Działanie i budowa zastawek tętniczych serca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Naczynia wieńcowe
RZsuVJTXBjd6a
Ilustracja zatytułowana Naczynia wieńcowe. Przedstawia mięsień sercowy z widocznymi naczyniami wieńcowymi - tętnicami i aortą. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wskazanych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Naczynia wieńcowe odpowiedzialne są za zaopatrzenie mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze oraz odprowadzanie z nich dwutlenku węgla i ubocznych produktów przemiany materii.
  2. Tętnica wieńcowa prawa.
  3. Mięsień sercowy.
  4. Aorta.
  5. Tętnica wieńcowa lewa.
Naczynia wieńcowe
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Tętno miarowe

Tętno to pulsujący ruch ścian tętnic powstający na skutek wyrzutu krwi w trakcie skurczu komór serca. Prawidłowe tętno u osób dorosłych i dzieci powyżej 10 roku życia ma wartość od 50 do 100 uderzeń na minutę. U noworodków norma to 80‑205 uderzeń na minutę, a u dzieci w wieku 2‑10 lat to 60‑140 uderzeń na minutę.

Rkkw4wms4WRrW
Na nagraniu słychać tętno miarowe. Uderzenia pulsu są w równych odstępach czasowych.
Tętno niemiarowe
R17VkhGxx4dxm
Na nagraniu słychać tętno niemiarowe. Uderzenia pulsu nie są równomiernie rozłożone w czasie.
Krew – szczególny rodzaj tkanki łącznej
R1VFMaamT3PSc
Ilustracja zatytułowana Krew - szczególny rodzaj tkanki łącznej. Przedstawia rysunki trzech składników krwi: erytrocyty, leukocyty i płytki krwi. Poniżej znajduje się pionowy wykres, który przedstawia skład krwi. Krwinki czerwone stanowią około czterdziestu pięciu procent objętości krwi. Krwinki białe to jedna dziesiąta procenta objętości krwi. Krwinki płytkowe to siedemnaście setnych procenta objętości krwi. Około pięćdziesięciu pięciu procent objętości krwi stanowi osocze. Składa się ono z około dziewięćdziesięciu procent wody, siedmiu procent białka i trzech procent związków organicznych i nieorganicznych, a także z innych substancji. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wskazanych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Krew składa się z płynnego osocza i elementów upostaciowanych (morfotycznych), do których zaliczamy: erytrocyty – czerwone krwinki, leukocyty – białe krwinki oraz trombocytów – płytki krwi. Natomiast osocze krwi składa ze związków organicznych – między innymi kwasów tłuszczowych i białek – i nieorganicznych – magnezu, żelaza, jonów wapnia, chlorku sodu i wody.
  2. Erytrocyty.
  3. Leukocyty.
  4. Płytki krwi.
Krew - szczególny rodzaj tkanki łącznej
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Procentowa i ilościowa zawartość elementów morfotycznych krwi
RJZ66jXjYHbHv
Ilustracja zatytułowana Procentowa i ilościowa zawartość elementów morfotycznych krwi na milimetr sześcienny. Przedstawia tabelę z informacjami o zawartości elementów morfotycznych krwi. Erytrocytów w jednym milimetrze sześciennym jest od czterech do pięciu milionów. Leukocytów od pięciu do dziesięciu tysięcy. Granulocyty dzielą się na obojętnochłonne - inaczej neutrofile, kwasochłonne - inaczej eozynofile i zasadochłonne - inaczej bazofile. Neutrofile stanowią od czterdziestu pięciu do sześćdziesięciu pięciu procent objętości krwi. Ilościowo jest to przedział od dwóch i pół do siedmiu i pół tysiąca. Eozynofile stanowią od jednego do pięciu procent objętości krwi. Ilościowo jest to przedział od dwustu do czterystu. Bazofile stanowią od zera do jednego procenta objętości krwi. Ilościowo to przedział od zera do stu. Agranulocyty dzielą się na limfocyty i monocyty. Limfocyty stanowią od dwudziestu ośmiu do czterdziestu dwóch procent objętości krwi. Ilościowo to przedział od dwóch tysięcy stu do trzech tysięcy trzystu. Monocyty stanowią od czterech do ośmiu procent objętości krwi. Ilościowo to przedział od trzystu do siedmiuset. W milimetrze sześciennym jest także od dwustu do trzystu tysięcy trombocytów, czyli płytek krwi. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje wraz z nagraniami tożsamymi z ich treścią.
  1. Erytrocyty transportują tlen z płuc do wszystkich komórek organizmu.
  2. Leukocyty pełnią funkcję obronną, niszczą bakterie i wirusy wnikające do organizmu oraz usuwają martwe lub uszkodzone tkanki i komórki.
  3. Trombocyty biorą udział w krzepnięciu krwi w przypadku zranienia - uszkodzenia naczyń krwionośnych; przylegają do ubytku i tworzą skrzep.
Procentowa i ilościowa zawartość elementów morfotycznych krwi
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Układ mięśniowy

Schemat i opis układu mięśniowego
RdHH7zl12b604
Ilustracja zatytułowana jest Układ mięśniowy człowieka. Przedstawia schemat przykładowych grup układu mięśniowego ciała człowieka. Widoczna jest sylwetka ciała ludzkiego z przodu i z tyłu. Mięśnie zaznaczone są różowym kolorem. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z ilustracją i z tekstem oraz z tożsamym z nim nagraniem audio.
  1. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni kończyny górnej, widzianej z przodu.
    Tekst
    Mięsień naramienny – leży powierzchownie, największy mięsień okolicy barku o kształcie odwróconej greckiej litery delta.
    Mięsień dwugłowy ramienia – mięsień należący do grupy mięśni przednich ramienia. Działa na dwa stawy: staw ramienny i staw łokciowy. Zgina ramię, zgina i odwraca przedramię.
    Mięsień ramienno-promieniowy – położony powierzchownie, podłużny, silny mięsień grupy promieniowej przedramienia. Silny zginacz stawu łokciowego. Nieznacznie nawraca i odwraca przedramię.
    Mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka – jest to mięsień należący do grupy bocznej mięśni przedramienia. Odpowiedzialny jest za prostowanie ręki.
  2. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni okolic obojczyka, mostka i brzucha w przedniej części ciała.
    Tekst
    Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy – jeden z powierzchownych mięśni szyi. Zarysowuje się on bardzo wyraźnie na szyi przy obrocie głowy w prawo lub w lewo. W praktyce klinicznej często określany skrótem MOS.
    Mięsień piersiowy większy – duży, szeroki i trójkątny mięsień należący do powierzchownych mięśni klatki piersiowej.
    Mięsień zębaty przedni – położony na bocznej ścianie klatki piersiowej, płaski, czworokątny mięsień, należący do grupy powierzchownych mięśni klatki piersiowej. Jest jednym z największych mięśni u człowieka.
    Mięsień prosty brzucha – mięsień współdziałający z mięśniami płaskimi brzucha, przeponą i mięśniami krocza w wytwarzaniu tłoczni brzusznej.
    Mięsień skośny zewnętrzny – jeden z mięśni brzucha pełniący następujące funkcje: zgina kręgosłup i obraca tułów w stronę przeciwną, skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu i pociąga klatkę piersiową ku dołowi (mięsień wydechowy), jednostronny skurcz mięśnia skręca tułów i kręgosłup w stronę przeciwną, obraca tułów w stronę przeciwną, zgina i pochyla w bok, unosi miednicę.
  3. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni uda widzianego z przodu.
    Tekst
    Mięsień przywodziciel długi – mięsień grupy przyśrodkowej uda tworzący jego warstwę przednią. Główną funkcją mięśnia jest przywodzenie uda. Dodatkowo mięsień ten unosi udo i obraca je na zewnątrz. Jego wspólna czynność z mięśniem grzebieniowym i przywodzicielem krótkim umożliwia założenie nogi na nogę.
    Mięsień krawiecki – jest najdłuższym mięśniem ciała ludzkiego, u dorosłego człowieka ma około pięćdziesięciu centymetrów długości. Ma kształt długiej taśmy o przekroju trójkątnym, przebiega esowato, najpierw na przedniej, a następnie przyśrodkowej powierzchni uda.
    Mięsień smukły – dwustawowy mięsień przyśrodkowej grupy mięśni uda.
    Mięsień prosty uda – jest zginaczem i odwodzicielem stawu biodrowego, prostuje również staw kolanowy.
    Mięsień obszerny boczny – najsilniejsza część mięśnia czworogłowego uda. Jest prostownikiem stawu kolanowego.
    Mięsień obszerny przyśrodkowy – mięsień wchodzący w skład mięśnia czworogłowego uda. Funkcją tego mięśnia jest prostowanie kończyny dolnej w stawie kolanowym.
  4. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni łydki widzianej z przodu.
    Tekst
    Mięsień brzuchaty łydki – mięsień dwugłowy należący do warstwy powierzchownej grupy tylnej mięśni goleni człowieka. Przyczepia się do powierzchni podkolanowej kości udowej i tylnej powierzchni torebki stawowej.
    Mięsień płaszczkowaty – szeroki i gruby mięsień należący do warstwy powierzchownej grupy tylnej mięśni goleni człowieka. Razem z mięśniem brzuchatym łydki zgina podeszwowo stopę, odwraca ją i przywodzi, działając na stawy skokowe.
    Mięsień zginacz długi palców – mięsień podłużny, spłaszczony, pierzasty, należący do warstwy głębokiej tylnej grupy mięśni goleni człowieka. Umieszczony jest po stronie piszczelowej podudzia. Mięsień ten zgina drugi, trzeci, czwarty i piąty palec (przyczepia się do paliczków dalszych). Przy obciążeniu nogi działa wzmacniająco na sklepienie stopy, a przy podnoszeniu na palce zbliża piętę do goleni. W nodze odciążonej zgina podeszwowo stopę, odwraca ją i przywodzi.
    Mięsień piszczelowy przedni – znajduje się w kończynie dolnej. Jest to mięsień podudzia, należący do grupy przedniej mięśni goleni, rozciągający się wzdłuż kości piszczelowej. Jego funkcją jest zginanie stopy grzbietowo i jej odwracanie.
    Mięsień prostownik długi palców – należy do grupy przedniej mięśni goleni. Mięsień ten działa na wiele stawów w obrębie stopy.
  5. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni okolic łopatki i grzbietu.
    Tekst
    Mięśnie płatowate głowy – dwa, płaskie, podłużne mięśnie głębokie grzbietu. Położone są w okolicy karku, pod mięśniem czworobocznym i mostkowo-obojczykowo-sutkowym.
    Mięsień dźwigacz łopatki – powierzchowny mięsień grzbietu. Współpracuje z górną częścią mięśnia czworobocznego, pociągając łopatkę ku górze i przyśrodkowo. Przy ustalonej obręczy barkowej, działając jednostronnie, zgina kręgosłup w odcinku szyjnym do boku, obustronnie – ku tyłowi; pociąga łopatkę do góry i przyśrodkowo.
    Mięsień czworoboczny, dawniej mięsień kapturowy lub mięsień stołowy – parzysty mięsień należący do grupy powierzchownych mięśni grzbietu człowieka, częściowo pokrywający mięśnie najszersze grzbietu. Dźwiga bark ku górze, zbliża łopatkę do kręgosłupa i/lub opuszcza staw ramienny. Przy ustalonym barku zgina głowę ku tyłowi. Przy ustalonej obręczy kończyny górnej unosi tułów ku górze. Cały mięsień cofa bark i przyciska łopatkę do klatki piersiowej.
    Mięsień równoległoboczny – pociąga on łopatkę do góry i przyśrodkowo do kręgosłupa.
    Mięsień najszerszy grzbietu – cienki, płaski, trójkątny mięsień o największej powierzchni. Oprócz przywodzenia, obracania do wewnątrz i prostowania ramienia, jest on także pomocniczym mięśniem wdechowym oraz wydechowym.
  6. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni kończyny górnej, widzianej z tyłu.
    Tekst
    Mięsień trójgłowy ramienia – mięsień zajmujący całą powierzchnię tylną ramienia, rozpięty między łopatką i kością ramienną a kością łokciową.
    Mięsień ramienno-promieniowy – położony powierzchownie, podłużny, silny mięsień grupy promieniowej przedramienia. Silny zginacz stawu łokciowego, nawraca i odwraca przedramię.
    Mięsień łokciowy – niewielki, trójkątny i gruby mięsień zlokalizowany na tylnej stronie ramienia w okolicy łokcia. Współpracuje z mięśniem trójgłowym ramienia w prostowaniu przedramienia. Zwiera kości promieniową i łokciową.
    Mięsień prostownik wspólny palców – mięsień grupy tylnej, warstwy powierzchownej przedramienia, który odwodzi palce, a także zgina rękę grzbietowo.
  7. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni uda widzianego z tyłu.
    Tekst
    Mięsień pośladkowy wielki – duży mięsień, z długą wachlarzowatą linią przyczepu. Jest najsilniejszym prostownikiem stawu biodrowego, oprócz tego rotuje (skręca) udo na zewnątrz. Przez swój przyczep udowy przywodzi udo, a dzięki przyczepowi powięziowemu odwodzi je. Działając na powięź szeroką uda, prostuje kolano. Najważniejszą funkcją mięśnia pośladkowego wielkiego jest utrzymywanie pionowej postawy ciała przy współpracy z mięśniami grupy przedniej. Działając obustronnie kontroluje statykę górnej części ciała, chroni tułów przed upadkiem do przodu oraz przesuwa miednicę do przodu. Mięsień ten jest najczęstszym miejscem wykonywania zastrzyków domięśniowych.
    Mięsień przywodziciel długi – główną funkcją mięśnia jest przywodzenie uda, dodatkowo unosi udo i obraca je na zewnątrz. Jego wspólna czynność z mięśniem grzebieniowym i przywodzicielem krótkim umożliwia założenie nogi na nogę.
    Mięsień dwugłowy uda – główną czynnością tego mięśnia jest zginanie stawu kolanowego, spełnia on jeszcze rolę prostownika w stawie biodrowym. Może on unosić miednicę, gdy udo zostanie ustalone, a także ją obniżać.
    Mięsień półbłoniasty – mięsień leżący pod mięśniem półścięgnistym, rozpięty między guzem kulszowym a piszczelą.
  8. Ilustracja
    Grafika przedstawia zbliżenie na schemat mięśni łydki widzianej z tyłu.
    Tekst
    Mięsień brzuchaty łydki – mięsień dwugłowy należący do warstwy powierzchownej grupy tylnej mięśni goleni człowieka.
    Ścięgno Achillesa, ścięgno piętowe – największe ścięgno w organizmie człowieka, tworzone przez łączące się ścięgna mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego. Jest szerokie i płaskie w części szczytowej, natomiast stopniowo zwęża się i grubieje ku dołowi. Kończy się wyraźnym poszerzeniem w miejscu jego przyczepu na guzie piętowym.
Układ mięśniowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Tkanka nabłonkowa
R13rq8GEq68hk
Ilustracja zatytułowana Tkanka nabłonkowa. Przedstawia wycinki pięciu rodzajów tkanki nabłonkowej: nabłonek jednowarstwowy płaski, nabłonek sześcienny, nabłonek wielowarstwowy, nabłonek walcowaty i nabłonek rzęskowy.
Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje wraz z nagraniami tożsamymi z ich treścią.
  1. Tkanka nabłonkowa może być zbudowana z jednej lub kilku warstw komórek.
  2. Nabłonek jednowarstwowy płaski występuje w ścianach naczyń krwionośnych, pęcherzyków płucnych.
  3. Nabłonek sześcienny występuje w częściach wydzielniczych gruczołów i kanalikach nerkowych.
  4. Nabłonek wielowarstwowy jest budulcem naskórka i błony śluzowej jamy ustnej.
  5. Nabłonek walcowaty ma związek z wydzielaniem np. śluzu lub wchłanianiem np. składników pokarmowych, występuje w przewodzie pokarmowym, a dzięki mikrokosmkom ma powiększoną powierzchnię chłonną, która bierze udział w wchłanianiu strawionego pokarmu. Natomiast wydzielany przez nabłonek śluz chroni przewód pokarmowy przed szkodliwym działaniem enzymów trawiennych.
  6. Nabłonek rzęskowy jest elementem budulcowym narządów rozrodczych, tchawicy i oskrzeli i jelit.
Tkanka nabłonkowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Tkanka mięśniowa
RibE60VcIHZH8
Ilustracja zatytułowana Tkanka mięśniowa. Przedstawia wycinki trzech rodzajów tkanki mięśniowej, wraz z narządami, w których występuje. W sercu jest to tkanka poprzecznie prążkowana. Przy szkielecie jest to tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa. W układzie pokarmowym jest to tkanka mięśniowa gładka.
Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje wraz z nagraniami tożsamymi z ich treścią.
  1. Wyróżnia się trzy rodzaje tkanki mięśniowej: tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowaną mięśnia sercowego, tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa, tkanka mięśniowa gładka.
  2. Poprzecznie prążkowana serca buduje mięsień sercowy i jej praca niezależna od woli człowieka.
  3. Poprzecznie prążkowana szkieletowa buduje wszystkie mięśnie szkieletowe, których praca zależna jest od woli człowieka.
  4. Gładka występuje w ścianach naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, pęcherza moczowego, dróg rodnych i wielu innych narządów. Jej praca nie zależy od woli człowieka np. nie mamy wpływu na perystaltykę jelit.
Tkanka mięśniowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Tkanka łączna
R1DplUbfsggLV
Ilustracja zatytułowana Tkanka łączna. Przedstawia okrągłe wycinki sześciu rodzajów tkanki łącznej. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy tkanek łącznych. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Wyróżniamy kilka rodzajów tkanki łącznej, które mają różne funkcje w organizmie człowieka. Mogą wypełniać one wolne przestrzenie między innymi tkankami i narządami, budują więzadła i ścięgna, pełnią funkcję zapasową np. tkanka tłuszczowa, transportują tlen i substancje odżywcze – krew. Ze względu na różnorodność funkcji komórki tkanka łączna ma różne kształty i budowę.
  2. Tkanka łączna zarodkowa.
  3. Tkanka tłuszczowa.
  4. Tkanka kostna.
  5. Tkanka łączna włóknista.
  6. Tkanka chrzęstna.
  7. Krew.
Tkanka łączna
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Układ nerwowy

Centralny (ośrodkowy) układ nerwowy
Rqoc83GTayMy6
Ilustracja zatytułowana Centralny, czyli inaczej ośrodkowy, układ nerwowy. Przedstawia dwa rysunki. Na pierwszym jest przekrój przez głowę, z widoczną czaszką, mózgiem, móżdżkiem, oponami mózgowymi i rdzeniem kręgowym. Na drugim rysunku są dwa kręgi z widocznym rdzeniem kręgowym.
Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Układ nerwowy człowieka dzieli się na część obwodową, czyli nerwy i zwoje oraz ośrodkową, obejmującą mózgowie i rdzeń kręgowy. Zbudowany jest z tkanki nerwowej i glejowej. Jego zasadniczą funkcją jest integrowanie całej działalności organizmu.
    Centralny, inaczej ośrodkowy układ nerwowy:
    • rdzeń kręgowy – umiejscowiony w kanale kręgowym. Jego wnętrze buduje substancja szara i biała. Przewodzi impulsy nerwowe między mózgowiem a układem obwodowym;
    • mózgowie – znajduje się w czaszce. Dzieli się na kresomózgowie, móżdżek, śródmózgowie, międzymózgowie, rdzeń przedłużony. Pełni wiele ważnych funkcji. Są to między innymi: utrzymanie homeostazy organizmu - stałość temperatury ciała, częstość akcji serca, równowaga wodno-elektrolitowa, ciśnienie tętnicze krwi, czy wyższe funkcje nerwowe - pamięć, uczenie się, funkcje poznawcze i popędowe.
  2. Opony mózgowe.
  3. Mózg.
  4. Płyn mózgowo-rdzeniowy.
  5. Pień mózgu.
  6. Czaszka.
  7. Rdzeń mózgu.
  8. Trzon kręgu.
  9. Korzeń nerwowy.
  10. Rdzeń kręgowy.
  11. Otwór kręgowy.
Centralny (ośrodkowy) układ nerwowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Mózgowie
R12o1lya3ypRo
Ilustracja zatytułowana Mózgowie. Przedstawia trzy rysunki, przedstawiające widok mózgu z boku, z tyłu i w przekroju. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Mózgowie jest jednym z najważniejszych i jednocześnie najbardziej skomplikowanych organów w ciele człowieka. W podziale czynnościowym wyróżniamy trzy główne części mózgowia, czyli: mózg, pień mózgu oraz móżdżek. Różnią się budową, a także spełniają inne funkcje.
    Mózg to największa część mózgowia złożona z dwóch półkul. Są one oddzielone od siebie szczeliną, jednak występują między nimi połączenia w postaci włókien nerwowych. U ludzi jedna z półkul dominuje. Zewnętrznie półkule zbudowane są z istoty szarej z komórkami nerwowymi – neuronami Pod nią znajduje się istota biała z włóknami komórek nerwowych – aksonów.
    Pień mózgu składa się z trzech elementów, czyli ze śródmózgowia, mostu oraz rdzenia przedłużonego. Zadaniem pnia mózgu jest kierowanie podstawowymi czynnościami życiowymi człowieka. Znajdujące się w nim ośrodki kontrolują oddychanie, czynności serca, a także ciśnienie krwi, termoregulację.
    Móżdżek to druga pod względem wielkości część całego mózgowia. W móżdżku, tak jak w mózgu, znajdują się dwie półkule. Do zadań móżdżku należy kontrolowanie czynności ruchowych organizmu. Ta część naszego mózgowia jest odpowiedzialna za precyzję, a także płynność ruchów, które wykonujemy. Dzięki móżdżkowi możemy zachować równowagę oraz utrzymać prawidłowo napięcie mięśni.
  2. Płat ciemieniowy.
  3. Płat skroniowy.
  4. Płat potyliczny.
  5. Móżdżek.
  6. Bruzda Rolanda.
  7. Bruzda Sylwiusza.
  8. Płat czołowy.
  9. Lewa półkula mózgu.
  10. Szczelina.
  11. Prawa półkula mózgu.
  12. Pień mózgu.
  13. Spoidło wielkie.
Mózgowie
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Obwodowy układ nerwowy
R1Uw20uoYQraW
Ilustracja zatytułowana Obwodowy układ nerwowy. Przedstawia sylwetkę człowieka widzianą od tyłu z zaznaczonym przebiegiem nerwów. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów.Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Obwodowy układ nerwowy budują zwoje współczulne i przywspółczulne oraz nerwy rdzeniowe i czaszkowe. Przekazuje informacje między ośrodkowym układem nerwowym i narządami
    W obwodowym układzie nerwowym można wyróżnić układ somatyczny i autonomiczny, które współpracując ze sobą, utrzymują w równowadze środowisko wewnętrzne organizmu. Układ somatyczny odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego i kieruje pracą mięśni szkieletowych. Układ autonomiczny, inaczej wegetatywny, odbiera bodźce pochodzące ze środowiska wewnętrznego i kontroluje pracę narządów, których działanie jest niezależne od naszej woli, na przykład mięśnia sercowego).
  2. Nerw pachowy.
  3. Nerw promieniowy.
  4. Nerw pośrodkowy wspólny.
  5. Nerw łokciowy.
  6. Nerw kulszowy.
  7. Nerw strzałkowy.
  8. Nerw piszczelowy.
  9. Mózg.
  10. Móżdżek.
  11. Splot szyjny.
  12. Splot ramienny.
  13. Nerwy międzyżebrowe.
  14. Splot lędźwiowy.
  15. Splot krzyżowy.
  16. Nerw udowy.
  17. Nerw udowo-goleniowy.
Obwodowy układ nerwowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Układ somatyczny i autonomiczny
RPZs601PxIEJ5
Ilustracja zatytułowana Układ somatyczny i autonomiczny. Przedstawia dwa widoki na mózg wraz pniem mózgu, móżdżkiem i rdzeniem kręgowym. Pośrodku znajdują się narządy, na których działanie wpływa układ współczulny i przywspółczulny. Są to: oko, ślinianki, płuca, serce, żołądek, wątroba, jelita i układ moczowy. Zaznaczone są połączenia między układem nerwowym, a narządami. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktów jeden, dziewiętnaście i dwadzieścia.
  1. W układzie autonomicznym wyróżniamy część współczulną i przywspółczulną. Obie, za pośrednictwem różnych nerwów, wpływają na ten sam narząd, a wykonywane przez nie czynności mają charakter przeciwstawny.
  2. Rozszerzenie źrenicy oka.
  3. Zwężenie źrenicy oka.
  4. Hamowanie wydzielania śliny.
  5. Pobudzenie wydzielania śliny.
  6. Rozszerzenie oskrzeli.
  7. Zwężenie oskrzeli.
  8. Przyspieszenie akcji serca.
  9. Zwolnienie akcji serca.
  10. Hamowanie perystaltyki żołądka.
  11. Pobudzenie perystaltyki żołądka.
  12. Hamowanie wydzielania żółci.
  13. Pobudzenie wydzielania żółci.
  14. Hamowanie perystaltyki jelit.
  15. Pobudzenie perystaltyki jelit.
  16. Rozluźnienie pęcherza moczowego.
  17. Skurcz pęcherza moczowego.
  18. Rdzeń kręgowy.
  19. Układ współczulny pobudza aktywność wielu narządów i hamuje pracę innych oraz mobilizuje organizm do działania w sytuacjach stresowych. Układ współczulny powoduje na przykład rozszerzenie źrenic, które pojawia się, gdy organizm przygotowany jest do obrony lub ucieczki. Aby się ona udała, musi rejestrować wszystkie zagrażające mu ruchy i szczegóły otoczenia.
  20. Układ przywspółczulny Pełni funkcje odwrotne – hamuje aktywność narządów i wycisza organizm. Gdy niebezpieczeństwo minie, układ przywspółczulny sprawia, że źrenice się zwężają, a oczy już nie są tak wrażliwe na informacje płynące z otoczenia.
Układ somatyczny i autonomiczny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Tkanka nerwowa
R1MXWFZ8ZxJsQ
Ilustracja zatytułowana Tkanka nerwowa. Przedstawia trzy schematy. Schemat neuronu, schemat komórki glejowej oraz fotografię tkanki nerwowej. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów.

Na schemacie neuronu zaznaczone zostały jego części składowe:
  1. dendryty,
  2. ciało komórki,
  3. jądro neuronu,
  4. osłonka mielinowa,
  5. przewężenie Ranviera,
  6. akson,
  7. zakończenia aksonów.

Przy schemacie komórki glejowej ramka z tekstem i nagraniem audio z nim tożsamym: komórki glejowe są mocno zróżnicowane i dlatego mogą pełnić różnorodne funkcje fizjologiczne:
  • współtworzą barierę krew-mózg,
  • pełnią ważną rolę w odżywianiu komórek nerwowych składnikami odżywczymi transportowanymi przez krew,
  • biorą udział w tworzeniu neuroprzekaźników,
  • tworzą osłonki mielinowe aksonów,
  • pełnią funkcje ochronne.

Przy fotografii tkanki nerwowej ramka z tekstem i nagraniem audio z nim tożsamym: tkanka nerwowa tworzy układ nerwowy z dwóch rodzajów z dwóch rodzajów komórek: neuronów, inaczej komórek nerwowych i komórek glejowych. Neurony zbudowane są z ciała komórki oraz wypustek cytoplazmatycznych — dendrytów i aksonów. Dzięki tym wypustkom neurony łączą się ze sobą tworząc synapsę.
Neurony ze względu na kierunek przekazywania sygnału dzielimy na:
  • neurony czuciowe — biegnące od receptora do ośrodka, mające jedną dużą wypustkę;
  • neurony ruchowe — biegnące od ośrodka do efektora, posiadają duże ciało neuronu;
  • neurony kojarzeniowe — występujące np. pomiędzy neuronami czuciowymi i ruchowymi.
Tkanka nerwowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, grafika na podstawie: wikipedia.org, Reytan, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

6

Układ moczowy i płciowy

Schemat i opis układu moczowego
RCtK4Zljk5gEu
Ilustracja zatytułowana Układ moczowy. Przedstawia dwie nerki, żyłę główną dolną, aortę, żyłę i tętnicę nerkową, moczowód, pęcherz moczowy i cewkę moczową. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Układ moczowy odpowiada za powstawanie, gromadzenie i wydalanie moczu. W jego skład wchodzą: nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa. Nerki usytuowane są na tylnej ścianie jamy brzusznej. Produkują mocz poprzez usuwanie z krwi zbędnych substancji. Powstały w ten sposób mocz wydostaje się z nerek i przepływa przez moczowody do pęcherza moczowego, gdzie jest gromadzony.
    Pęcherz moczowy wypełnia się moczem w ciągu od trzech do czterech godzin. W miarę jego napełniania człowiek staje się bardziej świadomy potrzeby oddania moczu. Podczas oddawania moczu wypływa on z pęcherza moczowego i przez cewkę moczową wydostaje się na zewnątrz. Proces ten wymaga równoczesnego rozluźnienia mięśni cewki i skurczu mięśni pęcherza.
  2. Żyła główna dolna.
  3. Żyła nerkowa.
  4. Aorta.
  5. Tętnica nerkowa.
  6. Nerka.
  7. Moczowód.
  8. Pęcherz moczowy.
  9. Cewka moczowa.
Układ moczowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Nerka
R1aW2NTcKiKpc
Ilustracja zatytułowana Nerka. Przedstawia przekrój przez nerkę z zaznaczonymi elementami: żyłą nerkową, tętnicą nerkową, moczowodem, kielichem nerki, miedniczką nerkową, rdzeniem nerki i korą nerki. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Nerka to narząd, który u ludzi jest parzysty. Nerki zlokalizowane są we wnętrzu jamy brzusznej w tzw. przestrzeni zaotrzewnowej. Przeciętna masa nerki u człowieka wynosi około stu pięćdziesięciu gram, długość to około dziesięć do dwunastu centymetrów, szerokość to pięć-sześć centymetrów, a grubość dwa-trzy centymetry.
    Lewa nerka u ludzi rozciąga się zwykle od jedenastego kręgu piersiowego do drugiego kręgu lędźwiowego. Prawa nerka,ze względu na sąsiedztwo wątroby, typowo zlokalizowana jest nieco niżej, mianowicie położona jest ona zwykle pomiędzy dwunastym kręgiem piersiowym, a krążkiem międzykręgowym drugiego i trzeciego kręgu lędźwiowego. W każdej wyróżnia się dwie powierzchnie - przednią i tylną, dwa końce, inaczej bieguny – górny i dolny oraz dwa brzegi - przyśrodkowy i boczny. W opisanym podziale istotne są przede wszystkim brzegi – w obrębie brzegu przyśrodkowego, czyli tego, znajdującego się bliżej kręgosłupa i linii środkowej ciała, obecne jest zagłębienie, które tworzy tzw. wnękę nerki. To właśnie w tym miejscu do nerki dochodzi tętnica nerkowa, doprowadzająca krew do tego narządu. Oprócz tego we wnęce nerki zlokalizowana jest żyła nerkowa, odprowadzająca krew z tego narządu, a także moczowód, naczynia chłonne oraz włókna nerwowe. W obrębie nerek wyróżnia się dwie części są to: kora nerek, czyli część zewnętrzną i rdzeń nerek, czyli część wewnętrzną. Jednostką strukturalną i czynnościową nerki jest nefron. Pojedyncza nerka zawiera od około jednego do półtora miliona nefronów. W obrębie takiej jednostki nerkowej wyróżnia się dwa zasadnicze elementy: kłębuszek nerkowy oraz cewkę, inaczej kanalik nerkowy.
    Kłębuszek nerkowy to twór zbudowany z sieci naczyń włosowatych, w którym to zachodzą podstawowe zadania nerki, czyli filtrowanie przepływającej przez narząd krwi.
  2. Tętnica nerkowa.
  3. Żyła nerkowa.
  4. Moczowód.
  5. Kielich.
  6. Miedniczka nerkowa.
  7. Rdzeń.
  8. Kora.
Nerka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Kłębuszek i nefron
R1eeSPOTnaMU7
Ilustracja zatytułowana Kłębuszek i nefron. Przedstawia dwa schematy - kłębuszka i nefronu. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Podstawowa czynnościowo strukturalna jednostka nerki to nefron. W nerce jest ich około miliona. Składa się z torebki nefronu, inaczej torebki Bowmana, której zadaniem jest otoczenie skupiska naczyń włosowatych zwanych kłębuszkiem nerkowym. Filtracja kłębkowa zachodzi w torebce Bowmana i w jej wyniku powstaje mocz pierwotny jako przesącz osocza krwi. W ciągu minuty pompowanych jest około jeden i dwie dziesiąte litra osocza, w ciągu doby powstaje około sto osiemdziesiąt litrów moczu pierwotnego. Resorpcja obowiązkowa zachodzi w kanaliku krętym i polega na odzyskaniu części składników przefiltrowanego osocza, na przykład glukozy i aminokwasów. Resorpcja czynna wody i soli mineralnych – proces zachodzi w kanaliku krętym drugiego rzędu. Od nerki biegnie przewód wyprowadzający mocz – moczowód, który odprowadza mocz do pęcherza moczowego.

Elementy zaznaczone na schemacie kłębuszka:
  • mocz pierwotny,
  • kanalik nerkowy pierwszego rzędu - bliższy,
  • torebka Bowmana,
  • kłębuszek nerkowy - sieć dziwna,
  • tętniczka doprowadzająca,
  • tętniczka odprowadzająca.

Na schemacie nefronu zaznaczone są następujące elementy:
  • ciało nerkowe,
  • tętniczka odprowadzająca,
  • kłębuszek naczyń włosowatych,
  • tętniczka doprowadzająca,
  • torebka Bowmana,
  • kanalik proksymalny,
  • kanalik dystalny,
  • cewka zbiorcza,
  • pętla Henlego.
Kłębuszek i nefron
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Pęcherz moczowy
R1PMJTcyXbWCJ
Ilustracja zatytułowana Pęcherz moczowy. Przedstawia przekrój przez pęcherz moczowy z zaznaczonymi elementami. W górnej części znajdują się dwa moczowody, które połączone są z pęcherzem. W dolnej części znajduje się trójkąt pęcherza oraz cewka moczowa wraz z ujściem. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Moczowód to narząd parzysty odprowadzający mocz z nerek do pęcherza moczowego o długości około trzydziestu centymetrów.
    Pęcherz moczowy to zbiornik na mocz do którego bez przerwy spływa mocz z obu moczowodów. Wyróżniamy w nim: dno, trzon i szczyt.
    Pojemności stopnie wypełnienie pęcherza moczowego:
    sto pięćdziesiąt mililitrów – pojawia się uczucie wypełnienia pęcherza moczowego;
    dwieście pięćdziesiąt mililitrów – potrzeba oddania moczu;
    od trzystu do pięciuset mililitrów – fizjologiczna pojemność pęcherza moczowego znoszona bez przykrych dolegliwości.
  2. Moczowód.
  3. Pęcherz moczowy.
  4. Trójkąt pęcherza.
  5. Cewka moczowa.
  6. Ujście zewnętrzne cewki moczowej.
Pęcherz moczowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Żeński układ płciowy
R1ZMIGFxQ6hSg
Ilustracja zatytułowana Układ płciowy kobiety. Przedstawia dwa schematy - wewnętrznych i zewnętrznych narządów płciowych kobiety. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Żeński układ płciowy służy do wytwarzania komórek płciowych żeńskich, a w przypadku zapłodnienia stwarza dogodne warunki do rozwoju i wzrastania płodu. Z uwagi na rozmieszczenie narządy płciowe żeńskie dzielimy na wewnętrzne i zewnętrzne. Do wewnętrznych należą: jajowody, jajniki, macica i pochwa. Do narządów płciowych zewnętrznych zaliczamy łechtaczkę, wargi sromowe większe, wargi sromowe mniejsze, przedsionek pochwy.
    Jajniki są to narządy parzyste, kształtem przypominające migdał, położone po obu stronach miednicy wewnątrz jamy otrzewnowej. Produkują hormony: estrogen i progesteron oraz komórki jajowe. U dorosłej, zdrowej kobiety jajnik waży od około sześciu do ośmiu gram. Co miesiąc w pęcherzyku Graffa dojrzewa jedna komórka jajowa i zostaje „wypuszczona” do jamy brzusznej, a tam wychwycona przez strzępki jajowodu i transportowana do macicy. Jajowody są to długie na dwanaście do piętnastu centymetrów przewody, łączące jajniki z rogami macicy. Dzięki nim komórka jajowa jest przemieszczana do macicy i to właśnie w nich dochodzi do jej połączenia z plemnikiem, czyli zapłodnienia. Odpowiadają one też za transport zygoty w stronę macicy.

Elementy składowe wewnętrznych narządów płciowych to:
  • jajowód,
  • macica,
  • jajnik,
  • ujście wewnętrzne szyjki macicy,
  • ujście zewnętrzne szyjki macicy,
  • pochwa,
  • wargi mniejsze.

Na schemacie zewnętrznych narządów płciowych kobiety oznaczone elementy to:
  • wzgórek łonowy,
  • napletek łechtaczki,
  • łechtaczka,
  • wargi sromowe większe,
  • wargi sromowe mniejsze,
  • ujście cewki moczowej,
  • przedsionek pochwy,
  • odbyt.
Żeński układ płciowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Macica
RqiIsTqfLHZlL
Ilustracja zatytułowana Macica. Przedstawia przekrój przez macicę z zaznaczonymi częściami: dnem, trzonem, cieśnią i szyjką. W dolnej części zaznaczona pochwa. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Macica to nieparzysty narząd, który znajduje się w miednicy. Kształtem przypomina gruszkę i jest jednym z najważniejszych narządów układu rozrodczego człowieka. Jest odpowiedzialna za przyjęcie zapłodnionego jaja i jego ochronę aż do porodu. Wielkość macicy jest zmienna, ma duże zdolności rozciągania co jest niezwykle ważne w rozwoju ciąży. Objętość macicy wynosi kilka mililitrów, ale w okresie ciąży znacznie wzrasta i w dziewiątym miesiącu tuż przed porodem może wynosić nawet pięć litrów.
    Prawidłowa macica kobiety składa się z trzech części:
    • trzon macicy pokryty od zewnątrz otrzewną;
    • cieśń macicy jest miejscem przejścia trzonu macicy w jej szyjkę;
    • szyjka macicy.
  2. Jajowód, czyli część maciczna.
  3. Jama macicy.
  4. Ściana macicy.
  5. Ujście wewnętrzne.
  6. Kanał szyjki.
  7. Ujście zewnętrzne.
Macica
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Męski układ płciowy
RWcTVxC5EI6d5
Ilustracja zatytułowana Męski układ moczowo-płciowy. Przedstawia przekrój boczny przez lędźwie mężczyzny. Zaznaczone są elementy układu moczowego i płciowego oraz części układu szkieletowego i trawiennego. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. U mężczyzn układ moczowy i płciowy mają częściowo wspólny przebieg. Nasienie wytwarzane jest w jądrach i przemieszczane wewnątrz nasieniowodów, pęcherzyków nasiennych, znajdujących się za gruczołem krokowym. Podczas wytrysku szyja pęcherza zamyka się i nasienie wypływa na zewnątrz przez cewkę moczową i prącie.
    Gruczoł krokowy jest niewielkim narządem znajdującym się bezpośrednio pod pęcherzem moczowym. Otacza on cewkę moczową na kształt kołnierza. Gruczoł ten produkuje płyn, który jest jednym ze składników nasienia.
    U mężczyzn po czterdziestym roku życia gruczoł krokowy często stopniowo powiększa się i uciskając cewkę moczową powoduje zwężenie jej światła. Proces ten może być przyczyną problemów w oddawaniu moczu, w związku z czym możesz mieć trudności z całkowitym opróżnieniem pęcherza moczowego, co się objawia potrzebą częstszego oddawania moczu.
  2. Jelito grube.
  3. Pęcherzyk nasienny.
  4. Przewód ejakulacyjny.
  5. Gruczoł krokowy.
  6. Gruczoł opuszkowo-rdzeniowy.
  7. Odbyt.
  8. Pęcherz moczowy.
  9. Spojenie łonowe.
  10. Nasieniowód.
  11. Cewka moczowa.
  12. Prącie.
  13. Żołądź prącia.
  14. Napletek.
  15. Najądrze.
  16. Jądro.
  17. Moszna.
Męski układ płciowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

7

Układ oddechowy

Schemat i opis układu oddechowego
RNsSPPtc6hK3r
Ilustracja zatytułowana Układ oddechowy. Przedstawia sylwetkę człowieka z wyróżnionymi elementami układu oddechowego. Układ oddechowy rozpoczyna się jamą nosową, oddzieloną od jamy ustnej poprzez podniebienie twarde i miękkie. Następnie, poprzez gardło, które poprzez nagłośnie przechodzi w krtań i zbudowaną z chrząstek tchawicę. Następnie znajdują się oskrzela główne lewe i prawe doprowadzające wdychane powietrze do płuca lewego i prawego. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktów jeden, trzy, dziesięć, trzynaście i czternaście.
  1. Układ oddechowy człowieka składa się z:
    • dróg oddechowych, które doprowadzają powietrze do płuc i odprowadzają z nich powietrze
    • płuc, które umożliwiają wymianę gazową tlen – dwutlenek węgla.
  2. Zaznaczone jest zbliżenie na jamę nosową, podniebienie twarde oraz podniebienie miękkie.
  3. Tchawica położona jest pomiędzy krtanią a oskrzelami. Jest długości około dwunastu-czternastu centymetrów. Zbudowana jest z około szesnastu-dwudziestu podkowiastych chrząstek.
  4. Chrząstka tchawicy.
  5. Płat górny.
  6. Oskrzele główne prawe.
  7. Płuco prawe.
  8. Płat środkowy.
  9. Płat dolny.
  10. Gardło jest wspólnym narządem dla układu oddechowego i pokarmowego. Położony za jamą nosową i jamą ustną przechodzi w przełyk.
  11. Oskrzele główne lewe.
  12. Płuco lewe.
  13. Krtań leży w przedniej części szyi i przewodzi powietrze do dalszych odcinków dróg oddechowych, jest też narządem głosu.
  14. Oskrzela - tchawica dzieli się na dwa oskrzela główne: prawe i lewe, których budowa jest podobna do budowy tchawicy. Wchodzą one do płuc przez wnękę. Oskrzela główne dzielą się na płatowe, te na segmentowe i tworzą drzewo oskrzelowe. Najmniejsze oskrzela dzielą się w obrębie zrazika na oskrzeliki końcowe, te na oskrzeliki oddechowe, a te z kolei po podwójnym podziale przechodzą w przewodziki pęcherzykowe, często kończące się woreczkami pęcherzykowymi.
Układ oddechowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Jama ustna i nosowa
R7kd12YHFc0cX
Ilustracja zatytułowana Jama ustna i nosowa. Przedstawia przekrój przez twarzoczaszkę z zaznaczonymi elementami składowymi jamy ustnej i nosowej. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Jama nosowa jest pierwszym odcinkiem układu oddechowego. Składa się z: nosa zewnętrznego, przedsionka nosa, jamy nosowej właściwej.
  2. Opuszka węchowa.
  3. Zatoka czołowa.
  4. Jama nosowa właściwa z trzema przewodami.
  5. Zaznaczone na zbliżeniu: przedsionek jamy ustnej, warga górna, szpara ust, warga dolna, ząb w zębodole, żuchwa.
  6. Przepona mięśniowa dna jamy ustnej.
  7. Zatoka klinowa.
  8. Małżowiny nosowe: górna, środkowa i dolna.
  9. Zaznaczone na zbliżeniu: podniebienie twarde, podniebienie miękkie, jama ustna właściwa, język.
Jama ustna i nosowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej.
Płuca
R1XNYKJDrtdBZ
Ilustracja zatytułowana Płuca. Przedstawia płuca wraz z krtanią i oskrzelami, zbliżenie na pęcherzyki płucne oraz przekrój przez płuca, na którym widoczne są wnęki prawego i lewego płata wraz z oskrzelami i naczyniami krwionośnymi. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje, grafiki lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Płuca mają kształt stożka. W płucu wyróżnia się:
    • szczyt
    • podstawę
    • powierzchnię żebrową
    • powierzchnię przeponową
    • powierzchnię śródpiersiową.
    Na powierzchni śródpiersiowej leży wnęka płucna, to znaczy miejsce, przez które do płuca wchodzą:
    • płuco lewe podzielone jest przez szczelinę skośną na płat górny i dolny,
    • płuco prawe podzielone jest dwiema szczelinami – skośną i poziomą – na płat górny, środkowy i dolny.
    Płaty podzielone są na segmenty – w każdym płucu jest ich dziesięć. Płuca pokrywa cienka błona surowicza, zwana opłucną płucną, zrośnięta z płucami, która w obrębie wnęki płucnej przechodzi w opłucną ścienną wyścielająca klatkę piersiową od wewnątrz, śródpiersie i przeponę. Między opłucną płucną a opłucną ścienną znajduje się jama opłucnowa, a w niej płyn opłucnowy zmniejszający tarcie przy oddychaniu.
  2. Na zbliżeniu zaznaczone są chrząstki tarczycy, chrząstka pierścieniowata i tchawica.
  3. Na zbliżeniu powiększony jest prawy płat płuca, na którym zaznaczone elementy to: płat górny, prawe oskrzele, szczelina pozioma, szczelina skośna, płat środkowy i płat dolny.
  4. Na zbliżeniu powiększony przekrój przez lewy płat płuc, na którym zaznaczone elementy to: lewe oskrzele, oskrzela trzeciorzędowe, górny płat i dolny płat.
  5. Na zbliżeniu przedstawiona wnęka płuca prawego. Zaznaczone elementy to: oskrzele prawe podtętnicze, oskrzele prawe nadtętnicze, tętnica płucna prawa, żyła płucna górna prawa, węzły chłonne wnękowe, żyła płucna dolna prawa.
  6. Na zbliżeniu przedstawiona wnęka płuca lewego. Zaznaczone elementy to: tętnica płucna lewa, lewa górna żyła płucna, oskrzele główne lewe, węzły chłonne wnękowe, żyła płucna dolna lewa.
  7. Pęcherzyk.
  8. Grono.
Płuca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Oddech człowieka
R5o4JXlficw5n
Nagranie tożsame z treścią poniżej.

Oddech ma duży wpływ na nasze zdrowie. U zdrowego człowieka częstość oddechów w spoczynku wynosi 12‑17 oddechów na minutę. Wydech w warunkach prawidłowych jest nieznacznie dłuższy od wdechu. Trzeba pamiętać, że przyspieszenie oddechów pojawia się podczas gorączki oraz np.. w trakcie silnego bólu. Przyspieszony oddech jest też zjawiskiem normalnym w trakcie wysiłku fizycznego i emocji. U osób zdrowych oddech zwalnia w pozycji leżącej, najbardziej w czasie snu.

Oddech miarowy
RIEiAoKAmiQLn
Na nagraniu słychać miarowy oddech człowieka z wdechami i wydechami w mniej więcej równych odstępach czasu.
Oddech niemiarowy
R1F0ZFISbFaQi
Nagranie

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

8

Układ pokarmowy

Schemat i opis układu pokarmowego
R18elw1yKuhtn
Ilustracja zatytułowana Układ pokarmowy. Przedstawia schemat budowy układu pokarmowego, który został wyróżniony kolorami w sylwetce ludzkiej. Układ pokarmowy zaczyna się od przełyku, łączącego narządy znajdujące się jamie brzusznej z jamą ustną znajdującą się w rejonie głowy oraz żołądka znajdującego się w górnej części jamy brzusznej. Kolejnymi elementami układu są położone poniżej żołądka jelito cienkie i jelito grube. Jelito cienkie jest silnie poskręcane i zajmuje większą część dolnej jamy brzusznej. Jelito grube okrąża jelito cienkie, składając się z następujących części: kątnicy, okrężnicy wstępującej, zgięcia wątrobowego, poprzecznicy, zgięcia śledzionowego, okrężnicy zstępującej i okrężnicy esowatej. Do tego układu należą również gruczoły, takie jak wątroba, położona w jamie brzusznej obok żołądka, pęcherzyk żółciowy położony za wątrobą czy trzustka położona pomiędzy żołądkiem a jelitami. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Ślinianka przyuszna.
  2. Ślinianka podjęzykowa.
  3. Ślinianka podżuchwowa.
  4. Wątroba.
  5. Pęcherzyk żółciowy.
  6. Przewód żółciowy wspólny.
  7. Okrężnica poprzeczna.
  8. Okrężnica wstępująca.
  9. Okrężnica zstępująca.
  10. Jama ustna.
  11. Język.
  12. Gardło.
  13. Przełyk.
  14. Żołądek.
  15. Trzustka.
  16. Dwunastnica.
  17. Jelito kręte.
  18. Odbytnica.
  19. Odbyt.
Układ pokarmowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Anatomia jamy ustnej
R13Z9IzOCrxsU
Ilustracja zatytułowana Anatomia jamy ustnej. Przedstawia schemat budowy jamy ustnej, zębów i języka. Usta są szeroko otwarte. Widoczne są: wargi, dziąsła, zęby, język, podniebienie, języczek i migdałki. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Jama ustna to pierwszy odcinek przewodu pokarmowego, dzieli się na przedsionek jamy ustnej, który znajduje się między wargami i zębami oraz jamę ustną właściwą, czyli przestrzeń za zębami.
  2. Warga górna.
  3. Dziąsła.
  4. Zęby.
  5. Trójkąt zatrzonowcowy.
  6. Warga dolna.
  7. Wędzidełko wargi górnej.
  8. Podniebienie twarde.
  9. Podniebienie miękkie.
  10. Języczek.
  11. Migdał.
  12. Język.
  13. Dno jamy ustnej.
  14. Wędzidełko wargi dolnej.
Anatomia jamy ustnej
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Przełyk
RGNtAG4mo7WL7
Ilustracja zatytułowana Przełyk. Przedstawia schemat budowy przełyku od chrząstki tarczowatej po żołądek. Na schemacie widoczne są także oskrzela i fragment aorty. Obok schematu znajduje się sześć rysunków, które pokazują drogę pożywienia od jamy ustnej, przez przełyk, do żołądka. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Przełyk – przewód mięśniowo-błoniasty o podłużnym przebiegu; łączy gardło z żołądkiem i transportuje pokarm. W przełyku nie odbywa się ani trawienie, ani wchłanianie pokarmu. Położony jest klatce piersiowej w sąsiedztwie tchawicy. Przełyk ma długość średnio od około dwudziestu trzech do dwudziestu pięciu centymetrów. Występują trzy fizjologiczne zwężenia przełyku:
    • zwężenie górne - w przejściu gardła w przełyk, mięśnie w tym miejscu tworzą czynnościowy mięsień zwieracz przełyku.
    • Zwężenie środkowe - na wysokości rozdwojenia tchawicy w miejscu, gdzie aorta zstępująca od strony lewej i do tyłu, a oskrzele lewe od przodu obejmują przełyk. Nie jest ono powodowane budową samej ściany przełyku, lecz przyleganiem obu sąsiednich narządów.
    • Zwężenie dolne - podobnie jak i górne, jest zwężeniem czynnościowym, spowodowanym napięciem mięśni okrężnych, leży około trzech centymetrów powyżej wpustu żołądka.
  2. Chrząstka tarczowata.
  3. Chrząstka pierścieniowata.
  4. Mięsień zwierający przełyku górnego.
  5. Tchawica.
  6. Aorta.
  7. Przełyk.
  8. Przepona.
  9. Rozwór przełykowy przepony.
  10. Żołądek.
Przełyk
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Żołądek
R5V61JkHZTKzS
Ilustracja zatytułowana Żołądek. Przedstawia schemat budowy żołądka z wyróżnionym dnem i trzonem. Żołądek jest zagiętą, pofałdowaną, workowatą strukturą. Przełyk wchodzi do jego górnej części, w miejscu wpustu. Na lewo od wpustu, w górnej części narządu znajduje się jego dno. Poniżej znajduje się trzon, naprzeciwko którego żołądek zagina się, tworząc wcięcie kątowe. W prawym dolnym rejonie żołądka znajduje się jama odźwiernikowa, zakończona odźwiernikiem zwężonym zwieraczem odźwiernika. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Żołądek jest częścią układu pokarmowego, a jego zasadniczą rolą jest trawienie białek. Natomiast trawienie cukrów w żołądku jest hamowane przez niskie pH. Sok żołądkowy zawiera następujące enzymy trawienne:
    • podpuszczka - ścina białko w mleku i jest obecna tylko u niemowląt,
    • pepsynogen - w obecności chlorowodoru zamienia się w pepsynę, która odpowiada za trawienie białek.
    Żołądek wydziela kwas solny, który uaktywnia enzymy trawienne oraz pełni funkcje odkażającą. Żołądek ma kształt haka, a miejsce połączenia z przełykiem nosi nazwę wpustu żołądka. Natomiast z dwunastnicą łączy go odźwiernik, który jest otoczony silną mięśniówką okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH między środowiskami. W żołądku jest odczyn kwaśny z powodu wydzielanego kwasu solnego, a w dwunastnicy zasadowy z powodu docierającego tam soku trzustkowego. Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od jego wypełnienia, napięcia ścian oraz pozycji ciała.
    Długość żołądka człowieka: od dwudziestu pięciu do trzydziestu centymetrów.
    Szerokość żołądka: od dwunastu do czternastu centymetrów.
    Pojemność: tysiąca do trzech tysięcy mililitrów.
    W budowie żołądka można wyróżniamy: wpust żołądka, dno żołądka , trzon żołądka, krzywizna mniejsza, krzywizna większa, część przedodźwiernikową, odźwiernik
    Ściana żołądka zbudowana jest z następujących warstw - od wewnątrz:
    • błony śluzowej
    • błony podśluzowej
    • błony mięśniowej
    • błony surowiczej.
    Do funkcji żołądka należą:
    • rozdrabnianie pokarmu;
    • wyjaławianie pokarmu;
    • trawienie białek i zapoczątkowywanie trawienia tłuszczów przez lipazę żołądkową.
  2. Przełyk.
  3. Wpust żołądka.
  4. Błona mięśniowa ułożona w warstwy.
  5. Błona śluzowa, widoczne fałdy.
  6. Błona surowicza, otrzewna.
  7. Krzywizna większa żołądka.
  8. Część przedodźwiernikowa.
  9. Odźwiernik.
  10. Opuszka dwunastnicy.
Żołądek
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Jelito cienkie i kosmek jelitowy
RpLCkk59ZI35P
Ilustracja zatytułowana Jelito cienkie i kosmek jelitowy. Składa się z trzech grafik. Pierwsza przedstawia układ jelit od dwunastnicy, przez jelito cienkie, po jelito grube. Widać pofalowane jelita. Druga ilustracja przedstawia zbliżenie na ujście jelita cienkiego do okrężnicy. Ostatnia grafika przedstawia przekrój przez dwa kosmki jelitowe. Wewnątrz zaznaczone są żyły, tętnice, naczynia włosowate, mięśnie i naczynia limfatyczne. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Jelito cienkie jest to najdłuższa część przewodu, położona pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym. Średnia długość jelita cienkiego to od pięciu do sześciu metrów. Jelito cienkie dzielimy na trzy podstawowe części. Są to, kolejno: dwunastnica, jelito czcze i jelito kręte. Wyraźnie można odgraniczyć tylko dwunastnicę; jelito czcze przechodzi w kręte bez wyraźnej granicy. Dwunastnica – ma długość około trzydziestu centymetrów. Łączy się z żołądkiem, a następnie przechodzi w jelito czcze. Przez brodawkę Vatera wpada do niej żółć z wątroby transportowana przez przewód żółciowy oraz sok trzustkowy z trzustki, transportowany przez przewód trzustkowy. W dwunastnicy odbywa się dalsze trawienie pokarmów, natomiast na dalszych odcinkach jelita cienkiego następuje wchłanianie wartości odżywczych. Wewnątrz jelito pokryte jest wypustkami – kosmkami które wchłaniają strawiony pokarm, skąd przechodzi on do organizmu.
  2. Dwunastnica.
  3. Jelito cienkie.
  4. Ujście jelita cienkiego do okrężnicy.
  5. Kosmek jelitowy.
  6. Sieć naczyń włosowatych.
  7. Tętnica.
  8. Żyła.
  9. Naczynie limfatyczne.
  10. Nabłonek jelita.
  11. Gruczoł jelitowy.
  12. Warstwa mięśni.
  13. Błona surowicza.
Jelito cienkie i kosmek jelitowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Jelito grube
R6PtJoHafJ7Jd
Ilustracja zatytułowana Jelito grube. Przedstawia jelito grube, które otacza jelito cienkie. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Jelito grube dzieli się na: kątnicę, wstępnicę, poprzecznicę, zstępnicę, esicę, odbytnicę zakończoną odbytem. Jelito grube najszersze jest w początkowym odcinku, czyli zaraz za jelitem cienkim, a potem stopniowo zwęża się aż do szerokości.
    Ściana jelita grubego jest zbudowana z czterech warstw:
    • błony surowiczej,
    • błony mięśniowej właściwej,
    • błony podśluzowej,
    • błony śluzowej.
    Złożona budowa ściany przede wszystkim chroni jelito przed uszkodzeniami. Błona surowicza z zewnątrz, a błona śluzowa wewnątrz, pokryta jest specjalnym nabłonkiem walcowatym, utworzonym z komórek kubkowych wydzielających śluz. Umożliwia sprawny pasaż pokarmu. Błona mięśniowa odpowiada za czynność skurczową ściany jelita. Skuteczność pracy jelita grubego jest uzależniona od perystaltyki.
  2. Poprzecznica.
  3. Wstępnica.
  4. Wyrostek robaczkowy.
  5. Zstępnica.
  6. Esica.
  7. Odbytnica.
Jelito grube
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Wątroba
R1J4bkEf6AgY7
Ilustracja zatytułowana Wątroba. Przedstawia wątrobę z widocznymi dwoma płatami, na tle przełyku, żołądka, woreczka żółciowego i trzustki. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Wątroba to największy z naszych organów, waży prawie dwa kilogramy. Przypomina nowoczesny zakład chemiczny, którego zadaniem jest pochłanianie i neutralizowanie różnych trucizn w organizmie. W ciągu doby wątroba produkuje około litra żółci, dzięki której trawimy tłuszcze. Wątroba zbudowana jest z czterech, niecałkowicie oddzielonych od siebie płatów. Jest ona zaopatrywana jest w krew przez dwa duże naczynia krwionośne – tętnicę wątrobową i żyłę wrotną. Podstawowy element strukturalny miąższu, stanowią komórki wątrobowe – hepatocyty. Komórki te biorą udział w większości procesów zachodzących w wątrobie, w tym odpowiadają za produkcję żółci. Tkanka wątroby jest miękka, w konsystencji jakby półstała. Z powodu zawartości dużej ilości krwi wątroba ma kolor czerwonobrązowy. Wątroba jako narząd posiada duże zdolności regeneracyjne. Wątroba ma różnorodne funkcje. Zachodzi w niej przemiana wielu substancji: lipidów, węglowodanów i białek. Wątroba jest również narządem o istotnych własnościach odpornościowych, posiada zdolność do tworzenia komórek żernych, czyli inaczej makrofagów, usuwających szkodliwe cząsteczki dla organizmu. W wyniku tego procesu uwalniają się czynniki odpornościowe, co wzmacnia ochronę organizmu przed infekcjami.
  2. Wątroba.
  3. Wspólny przewód wątrobowy.
  4. Przewód pęcherzykowy.
  5. Wspólny przewód żółciowy.
  6. Woreczek żółciowy.
  7. Większa brodawka dwunastnicza.
  8. Część jelitowa dwunastnicy.
  9. Przełyk.
  10. Żołądek.
  11. Przewód dwunastniczy.
  12. Trzustka.
Wątroba
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Trzustka
R1aOdbedYqwnr
Ilustracja zatytułowana Trzustka. Przedstawia schemat trzustki, która swoją grubszą częścią, czyli głową, zbliżona jest do dwunastnicy. Trzustka zwęża się w stronę ogona. Zaznaczone są przewody trzustkowe oraz przewód żółciowy wspólny. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Trzustka to narząd gruczołowy, liczący od dziesięciu do dwudziestu centymetrów długości. W budowie trzustki wyróżnia się głowę, trzon oraz ogon. Trzustka posiada nieregularny, wydłużony i spłaszczony w odcinku grzbietowo-brzusznym kształt. Trzustka składa się z części wewnątrzwydzielniczej, czyli hormonalnej, która odpowiada za produkcję insuliny i glukagonu oraz zewnątrzwydzielniczej - trawiennej, której rolą jest wytwarzanie soku trzustkowego. Trzustka położona jest tuż nad żołądkiem, w górnej części jamy brzusznej. Ulokowana jest na lewo od kręgosłupa, pomiędzy nim a żołądkiem. Pełni w organizmie dwie kluczowe funkcje - bierze udział w trawieniu oraz w procesie produkcji insuliny. Narząd ten wytwarza sok trzustkowy, który zawiera liczne enzymy trawienne. Ich zadaniem jest rozkładanie zjedzonych pokarmów już na wstępnym etapie trawienia. Sok trzustkowy, ze względu na swoje właściwości i cechy, nazywany jest często śliną brzuszną - mają podobną barwę i konsystencję. Zdecydowanie większą część, czyli nawet osiemdziesiąt procent stanowią enzymy proteolityczne, których głównym zadaniem jest trawienie białek. Pozostałe dwadzieścia procent stanowią enzymy niezbędne do trawienia tłuszczów i cukrów, czyli inaczej węglowodanów.
  2. Przewód żółciowy wspólny.
  3. Dwunastnica.
  4. Zgięcie dwunastniczo-czcze.
  5. Ogon trzustki.
  6. Przewód trzustkowy.
  7. Trzon trzustki.
  8. Głowa trzustki.
Trzustka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Działanie insuliny
R1C0ZHBjJbE2c
Ilustracja zatytułowana Działanie insuliny. Przedstawia schemat, na którym w centrum znajduje się naczynie krwionośne. Aby obniżyć poziom glukozy pobranej z jelit, trzustka wydziela do układu krwionośnego insulinę. Jest ona transportowana do wątroby, mięśni oraz tkanki tłuszczowej. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. Insulina jest hormonem, którego najważniejszym działaniem jest obniżanie poziomu glukozy we krwi, a zaburzenia wytwarzania stanowi podłoże cukrzycy.
  2. Wątroba.
  3. Mięśnie.
  4. Tkanka tłuszczowa.
  5. Jelita.
  6. Trzustka.
Działanie insuliny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

9

Patofizjologia człowieka

Budowa skóry
RE0pCYDVFeybW
Ilustracja zatytułowana Budowa skóry. Przedstawia przekrojowy schemat budowy skóry. Skóra składa się od zewnątrz z cienkiej, zewnętrznej warstwy naskórka, grubszej, zawierającej liczne struktury skóry właściwej oraz leżącej poniżej warstwy podskórnej, zawierające różnego rodzaju naczynia krwionośne i nerwy. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Łodyga włosa.
  2. Por skórny.
  3. Mięsień przywłosowy.
  4. Gruczoł łojowy.
  5. Gruczoł potowy.
  6. Cebulka włosa.
  7. Komórki tłuszczowe.
  8. Naczynia krwionośne.
Budowa skóry
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Klasyfikacja odleżyn
RyBnbfSBIwJqY
Ilustracja zatytułowana Klasyfikacja odleżyn w skali Torrance'a. Przedstawia przekrojowy schemat ciała od naskórka, przez skórę właściwą, tkankę tłuszczową, tkankę mięśniową, po kość. Kolejne warstwy ułożone są poziomo względem siebie. Pod ilustracją jest pięć zakładek interaktywnych ze stopniami odleżyn, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje. Po kliknięciu na dany stopień odleżyn na grafice widoczne są zmiany odleżynowe - od zaczerwienienia naskórka po głębszą martwicę.
Stopnie odleżyn:
  1. Pierwszy stopień:
    Blednące po lekkim ucisku zaczerwienienie, które jest efektem reaktywnego przekrwienia.
  2. Drugi stopień:
    Nieblednące zaczerwienienie, rumień nie ustępuje po zniesieniu ucisku. Lekki ucisk nie powoduje zniesienia zaczerwienienia. Może występować obrzęk, uszkodzenie naskórka i pęcherze. Często występuje ból.
  3. Trzeci stopień:
    Uszkodzenie pełnej grubości skóry do tkanki podskórnej. Dno rany zawiera żółte masy rozpadających się tkanek lub czerwoną ziarninę, brzegi rany dobrze odgraniczone. Dookoła rany występuje rumień i obrzęk.
  4. Czwarty stopień:
    Uszkodzenie obejmuje tkankę podskórną. Dno rany zawiera martwicze masy koloru czarnego, brzeg rany jest zwykle dobrze odgraniczony, ale martwica może również obejmować otaczające tkanki.
  5. Piąty stopień:
    Głębsza martwica obejmuje głębsze tkanki, w tym powięzie i mięśnie, może zajmować również stawy i kości. Dno rany zawiera martwicze masy tkanek koloru czarnego.
Klasyfikacja odleżyn w skali Torrance'a
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Choroba Parkinsona
RMmgjLN8UcxHG
Ilustracja zatytułowana Choroba Parkinsona. Przedstawia trzy grafiki, które w schematyczny sposób obrazują zmiany chorobowe. Pierwsza grafika przedstawia mózg z profilu. Od mózgu odchodzi strzałka w stronę drugiej grafiki, na której znajdują się dwie komórki nerwowe. Zaznaczone jest połączenie dwóch neuronów, a od zaznaczenia odchodzi strzałka w stronę trzeciej grafiki. Widać na niej dwa połączenia. Na lewym połączeniu, pomiędzy zdrowymi komórkami jest dużo dopaminy zobrazowanej czerwonymi kropkami. Na prawym połączeniu widać połączenie pomiędzy chorymi komórkami - kropek, czyli dopaminy jest wyraźnie mniej. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Krótkie wypustki - dendryty.
  2. Długa wypustka - akson.
  3. Komórka nerwowa.
  4. Zdrowe komórki - dużo dopaminy.
  5. Mocny sygnał.
  6. Chore komórki - mało dopaminy.
  7. Słaby sygnał.
Choroba Parkinsona
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Choroba Parkinsona - postawa ciała
RLOiuIuqBxa9e
Ilustracja zatytułowana Choroba Parkinsona - postawa ciała. Przedstawia dwie grafiki, które przedstawiają prawidłową postawę osoby starszej oraz postawę charakterystyczną dla osób z chorobą Parkinsona. Przy prawidłowej postawie mężczyzna jest wyprostowany, ręce trzyma wzdłuż tułowia, a nogi ustawione ma obok siebie. W przypadku choroby Parkinsona mężczyzna jest pochylony do przodu, ręce ma wysunięte do przodu, a dłonie zwrócone do środka, nogi są ugięte. Obok ilustracji są dwie interaktywne ramki, które pozwalają wybrać postawę prawidłową i postawę charakterystyczną dla osób z chorobą Parkinsona.
Choroba Parkinsona - postawa ciała
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Stwardnienie rozsiane - objawy
R15N6o0U7eB41
Ilustracja zatytułowana Stwardnienie rozsiane - objawy. Przedstawia sylwetkę mężczyzny z rozłożonymi rękami. W dolnej części schematycznie przedstawiona jest przyczyna stwardnienia rozsianego, czyli demielinizacja włókien nerwowych. Po lewej stronie przedstawione jest połączenie komórki nerwowej z mięśniem. Osłonka mielinowa jest uszkodzona, co blokuje sygnał z mózgu. Po prawej stronie przedstawione jest połączenie komórki nerwowej z mięśniem u zdrowego człowieka. Osłonka mielinowa nie jest uszkodzona, a sygnał nerwowy jest przesyłany prawidłowo. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów.

Objawy stwardnienia rozsianego, które zostały oznaczone to:
  1. pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego,
  2. porażenie nerwów odpowiadających za ruchy gałki ocznej,
  3. oczopląs,
  4. mowa skandowa,
  5. drżenie kończyn,
  6. mrowienia wzdłuż kręgosłupa,
  7. brak odruchów brzusznych,
  8. nietrzymanie lub zatrzymanie moczu,
  9. kurczowy niedowład kończyn dolnych.

Elementy zaznaczone na schemacie połączenia komórki nerwowej z mięśniami to:
  1. komórka nerwowa,
  2. zdrowe osłonki mielinowe włókien nerwowych,
  3. włókno nerwowe,
  4. mięsień,
  5. sygnał z mózgu jest blokowany z powodu uszkodzenia osłonek mielinowych,
  6. uszkodzone osłonki mielinowe włókien nerwowych.
Stwardnienie rozsiane - objawy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Choroba Alzheimera
R1eLPGC7SwF8W
Ilustracja zatytułowana Choroba Alzheimera. Przedstawia starszą kobietę o siwych włosach oraz pomarszczonej na twarzy i szyi skórze. Ma ubraną bluzkę w biało-czarne, nieregularne paski. Na szyi ma sznur pereł.
Pod ilustracją są dwie ramki do wyboru: zdrowy mózg i mózg chory na chorobę Alzheimera. Po kliknięciu na daną ramkę na zdjęciu pojawia się rysunek zdrowego lub chorego mózgu z opisem, a pod zdjęciem pojawia się grafika przedstawiająca zdrowy lub obumarły neuron.
Elementy do wyboru:
  1. Zdrowy mózg - kora mózgowa nie ma ubytków, a hipokamp ma prawidłowy rozmiar. Zdrowy neuron nie posiada żadnych uszkodzeń.
  2. Mózg chory na chorobę Alzheimera - w mózgu widoczne są znaczne ubytki kory mózgowej, komory są powiększone, a hipokamp znacznie zmniejszony. Neuron jest obumarły i uszkodzony.
Choroba Alzheimera
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Udar mózgu krwotoczny i niedokrwienny
RIpronrKjDbfd
Ilustracja zatytułowana Udar mózgu krwotoczny i niedokrwienny. Przedstawia dwie grafiki mózgu z powiększonym pod spodem naczyniem krwionośnym, które w schematyczny sposób obrazują mechanizm udaru. Grafika po lewej stronie przedstawia udar niedokrwienny. Naczynie krwionośne jest niedrożne, w wyniku czego krew nie dopływa do mózgu. Grafika po prawej stronie pokazuje udar krwotoczny. W naczyniu krwionośnym występuje pęknięcie, co skutkuje wyciekiem krwi. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden.
  1. O udarze niedokrwiennym mówimy, gdy tętnica zaopatrująca jedną z części mózgu w krew, staje się niedrożna, czyli nie ma w niej żadnego przepływu lub ilość krwi przez nią przepływająca jest niewystarczająca do odżywienia mózgu. Udar krwotoczny, potocznie nazywany wylewem, powstaje, gdy dochodzi do pęknięcia tętnicy mózgowej. W wyniku pęknięcia krew wydostaje się poza obręb tętnicy, co niszczy okoliczną tkankę nerwową i powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, zaburzając funkcjonowanie całego mózgu.
  2. Niedrożność naczyń krwionośnych: brak przepływu w obszarze zagrożonym.
  3. Pęknięte naczynie krwionośne: wyciek krwi.
Udar mózgu krwotoczny i niedokrwienny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Udar mózgu - najczęstsze objawy
RDw15qAWiOAg9
Ilustracja zatytułowana Udar mózgu - najczęstsze objawy. Przedstawia sześć grafik z postacią mężczyzny, na których schematycznie przedstawione każdy z objawów. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje wraz z nagraniami tożsamymi z ich treścią.
Objawy, które zostały oznaczone to:
  1. Osłabienie mięśni twarzy, na przykład kącik ust opadający po jednej stronie.
  2. Osłabienie lub niedowład kończyny górnej lub dolnej. Chory ma trudności w poruszaniu nią, czasami nie może wykonać nią żadnego ruchu. Niekiedy opisuje drętwienie połowy ciała lub jakiegoś obszaru zlokalizowanego po jednej stronie ciała.
  3. Osłabienie mięśni gardła i języka. Chory ma trudności w połykaniu i mówieniu, a mowa staje się niewyraźna, trudna w zrozumieniu. Pod tekstem jest nagranie osoby po udarze mózgu. Mówi wolno i niewyraźnie.
  4. Zaburzenia równowagi, koordynacji ruchów lub utrata przytomności. Chory ma trudności w poruszaniu się, często się potyka lub upuszcza przedmioty. chory może być senny, trudno go dobudzić, mówi nieskładnie, nie wie co się z nim dzieje, gdzie jest lub też całkowicie traci przytomność i nie reaguje na szturchanie i polecenia głosowe.
  5. Nagły, bardzo silny ból głowy, który pojawia się w przypadku wystąpienia krwotoku podpajęczynówkowego.
  6. Zaburzenia widzenia takie jak podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, a nawet utrata wzroku w jednym oku.
Udar mózgu - najczęstsze objawy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Reumatoidalne zapalenie stawów
R1Bg6MWpHjcQs
Ilustracja zatytułowana Reumatoidalne zapalenie stawów. Przedstawia kości lewej ręki z powiększonym stawem.
Pod ilustracją są dwie ramki do wyboru: staw zdrowy i staw z reumatoidalnym zapaleniem. Po kliknięciu na daną ramkę na zdjęciu pojawia się rysunek zdrowego lub chorego układu kostnego i stawu.
Elementy do wyboru:
  1. Staw zdrowy - kości dłoni mają prawidłowy układ, a więzadła i torebki stawowe nie są naruszone.
  2. Staw z reumatoidalnym zapaleniem -kości dłoni są powykrzywiane w stawach. Błona maziowa stawów jest pogrubiona oraz występują nadżerki nasad kostnych.
Reumatoidalne zapalenie stawów
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Choroba zwyrodnieniowa stawów
R13ZPgJZeVyuQ
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Zapalenie oskrzeli i płuc
R1RCQUCeYOJW5
Ilustracja zatytułowana Zapalenie oskrzeli i płuc. Przedstawia górną część sylwetki człowieka z wyróżnionymi płucami, oskrzelami i tchawicą. Obok przedstawione są schematyczne rysunki: normalnego stanu oskrzeli, oskrzeli ze stanem zapalnym, gdzie światło oskrzeli jest zwężone, zdrowego pęcherzyka płucnego i pęcherzyka z żółtym płynem. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Normalny stan oskrzeli.
  2. Zapalenie oskrzeli.
  3. Zdrowy pęcherzyk.
  4. Pęcherzyk z płynem.
  5. Płuco.
  6. Oskrzela.
  7. Tchawica.
Zapalenie oskrzeli i płuc
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Zawał mięśnia sercowego
RNXnAbfD8nNhA
Ilustracja zatytułowana Zawał mięśnia sercowego. Przedstawia serce z wyróżnionymi naczyniami krwionośnymi. W dolnej części serca ciemniejszym kolorem została zaznaczona martwica. Powyżej zaznaczona jest tętnica. Na powiększeniu widać zwężenie tętnicy, w wyniku czego jest ona niedrożna. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Martwica.
  2. Zablokowana tętnica.
Zawał mięśnia sercowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Choroba wrzodowa żołądka
RWJHOCl8QRnU3
Ilustracja zatytułowana Choroba wrzodowa żołądka. Przedstawia schemat budowy żołądka wraz ze zmianami wrzodowymi. Żołądek jest zagiętą, pofałdowaną, workowatą strukturą. Przełyk wchodzi do jego górnej części, w miejscu wpustu. Na lewo od wpustu, w górnej części narządu znajduje się jego dno. Poniżej znajduje się trzon, naprzeciwko którego żołądek zagina się, tworząc wcięcie kątowe. W prawym dolnym rejonie żołądka znajduje się jama odźwiernikowa, zakończona odźwiernikiem zwężonym zwieraczem odźwiernika. <Obok żołądka jest grafika przedstawiająca zbliżenie na wrzód, który przechodzi przez błonę śluzową i niemal dotyka podśluzówki. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Wrzody.
  2. Przełyk.
  3. Żołądek.
  4. Mięsień.
  5. Podśluzówka.
  6. Błona śluzowa.
Choroba wrzodowa żołądka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Kamica żółciowa
RnBme3bGtwBCY
Ilustracja zatytułowana Kamica żółciowa. Przedstawia wątrobę z widocznymi dwoma płatami, na tle przełyku, żołądka, woreczka żółciowego i trzustki. W woreczku żółciowym oraz pomiędzy pęcherzykiem żółciowym a przewodem żółciowym widoczne są kamienie. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Prawy płat wątroby.
  2. Przewód pęcherzykowy.
  3. Kamień pomiędzy pęcherzykiem żółciowym i przewodem żółciowym.
  4. Kamienie żółciowe.
  5. Przewód żółciowy wspólny.
  6. Dwunastnica.
  7. Przełyk.
  8. Lewy płat wątroby.
  9. Więzadło sierpowate.
  10. Żołądek.
Kamica żółciowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Kamica nerkowa
RlTth32KMppsU
Ilustracja zatytułowana Kamica nerkowa. Przedstawia przekrój przez pęcherz moczowy z moczowodami oraz przez nerkę z zaznaczonymi złogami i kamieniami nerkowymi. Na ilustracji jest punkt interaktywny, pod którym znajduje się nazwa wyróżnionego elementu: kamica nerkowa.
Kamica nerkowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ludzka trzustka
RIGDGVQiMdFH8
Ilustracja zatytułowana Ludzka trzustka. Przedstawia schemat trzustki, która z lewej strony jest grubsza i zwęża się w stronę ogona. Zaznaczone są przewody trzustkowe oraz przewód żółciowy wspólny. Obok jest grafika przedstawiająca w powiększeniu wysepki Langerhansa złożone z różnych komórek. Jedna z komórek - komórka beta jest powiększona na kolejnej grafice. Wydziela ona insulinę, która naczyniami krwionośnymi transportowana jest do włókien mięśniowych co obrazuje połączenie z ostatnią grafiką, przedstawiającą komórki mięśniowe. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się nazwy wyróżnionych elementów.
  1. Trzustka.
  2. Wysepki Langerhansa.
  3. Komórki beta.
  4. Włókna mięśniowe.
  5. Glukoza.
  6. Naczynia krwionośne.
  7. Insulina.
Ludzka trzustka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.
Cukrzyca
R1U9y3GUpUin0
Ilustracja zatytułowana Cukrzyca. Przedstawia dwa schematy pokazujące żołądek i trzustkę oraz schemat przebiegu cukrzycy typu pierwszego i drugiego. W typie pierwszym trzustka produkuje zbyt mało insuliny. Kiedy z żołądka do krwiobiegu dociera glukoza, z powodu braku insuliny nie jest ona pobierana z krwi. W typie drugim trzustka produkuje za dużo insuliny. Kiedy z żołądka do krwiobiegu dociera glukoza, tkanki organizmu nie reagują na insulinę, a glukoza gromadzi się we krwi. Na ilustracji są punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje lub nazwy wyróżnionych elementów. Dodatkowo nagranie audio tożsame z treścią punktu jeden, dwa, pięć i sześć.
  1. Trzustka przestaje produkować insulinę.
  2. Bez insuliny glukoza nie jest pobierana z krwi.
  3. Glukoza.
  4. Insulina.
  5. Trzustka wciąż produkuje insulinę.
  6. Tkanki organizmu nie reagują na insulinę - glukoza gromadzi się we krwi.
Cukrzyca
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia