Animacja
Niedopowiedzenie i okazjonalność jako wypowiedzi wadliwe logicznie
Wyobraźmy następującą rozmowę:
A: Te „Bondy” są zupełnie do niczego.
B: Pamiętasz? Wtedy, kiedy byliśmy młodzi, to dopiero były „Bondy”, nie to, co teraz.
A: Nie, mnie chodzi o wszystkie „Bondy”, nie tylko te ostatnie.
B: A co jest z nimi nie tak?
A: Konwencja mi nie odpowiada.
Bardzo często rozmawiamy ze sobą w ten właśnie sposób, poruszając się na granicy zrozumiałości, opierając się na domyśle i wychwytywaniu sensu wypowiedzi przez odniesienia do kontekstu. Jednak nierzadko nawet kontekst nie wystarcza. Dzieje się tak między innymi w przypadku, który określamy jako niedopowiedzenie i okazjonalność wypowiedzi.
Niedopowiedzenie to wypowiedź, w której brakuje istotnych składników niezbędnych do ustalenia, jaki stan rzeczy dana wypowiedź stwierdza. Na przykład zdanie:
Tomasz ma bardzo bogate doświadczenie.
Jest to typowe niedopowiedzenie, bo nie jest podane, w jakim zakresie Tomasz ma bogate doświadczenie. Podobnie zdanie:
Jeśli masz kłopot, powinieneś się poradzić Tomasza.
Jaki kłopot? Zdanie jest niedopowiedzeniem, bo nie precyzuje, o jaką klasę kłopotów chodzi. Żeby te wypowiedzi poprawić, trzeba by je skorygować w następujący sposób:
Jeśli masz kłopot w związku partnerskim, powinieneś się poradzić Tomasza.
Tomasz ma bardzo bogate doświadczenie w zakresie związków partnerskich i rozwiązywania problemów, jakie mogą w nich występować.
Zapoznaj się z poniższą animacją. Zanotuj przykłady słów, których pominięcie skutkuje niedopowiedzeniem lub okazjonalnością wypowiedzi. Wymyśl swój własny przykład z zastosowaniem wybranych słów.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D5SLtReeV
Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Niedopowiedzenie i okazjonalność.
Zapisz dowolny dialog, w którym zastosujesz wyrażenia eliptyczne. Następnie określ, kiedy kontekst pozwoliłby uchwycić ich sens, a kiedy pozostałyby niezrozumiałe.