Ważne daty

Czym jest aparat wykonawczy ?

Aparat wykonawczy to inaczej instrumenty, przedmioty, które realizują kompozycję według wskazówek kompozytora. Może nim być np. solista, chór, orkiestra symfoniczna, big band. Wraz z biegiem lat zmieniała się popularność niektórych instrumentów, dlatego aparat wykonawczy dostosowywał się do potrzeb danej epoki, nurtu. W XX wieku pomysły kompozytorów zaczęły obejmować nie tylko tradycyjnych wykonawców, ale także muzykę elektroniczną, w której wykorzystuje się gotowe sample bez użycia akustycznych instrumentów.

Przykładem aparatu wykonawczego jest orkiestra symfoniczna oraz wszystkie instrumenty wchodzące w jej skład.

Przykłady różnych aparatów wykonawczych

Najmniejszym aparatem wykonawczym jest solista. Kompozycje przeznaczone na jeden instrument pisane były na przestrzeni wszystkich epok, a z czasem dodano do nich partię akompaniamentuAkompaniamentakompaniamentu, czyli tła utworu. Takie dzieła określa się przez pryzmat wykorzystanych instrumentów wykonujących partię solową i typ akompaniamentu, np. na flet z towarzyszeniem fortepianu, na tenor z basso continuoBasso continuobasso continuo, itp.

Wspólne muzykowanie znane było już w kulturze ludowej, w której tworzyły się wiejskie kapele, wykonujące utwory przekazywane drogą ustną. Z czasem grupy muzyków stawały się coraz bardziej profesjonalne. W zależności od ilości muzyków określa się nazwę zespołu. Dwoje muzyków nazwiemy duetem, troje – triem, czworo – kwartetem, pięcioro – kwintetem, itd. Szczególną grupą jest kwartet smyczkowy, który wykształcił się na przestrzeni klasycyzmu i wykorzystywany był także w późniejszych epokach. Największym aparatem wykonawczym jest orkiestra symfoniczna.

Kompozycje mogą wykorzystywać wokalny aparat wykonawczy. Tradycja ludowa wykorzystywała często głos ludzki (tzw. głos biały), a utwory przekazywane były z pokolenia na pokolenie. W kościele chrześcijańskim wykształcił się chorał gregoriańskiChorał gregoriańskichorał gregoriański – forma muzyczna, w której wokaliści wykonują partię melodii unisonoUnisonounisono. Wraz z rozwojem polifonii zmieniał się także rozmiar aparatu wykonawczego form wokalnych, dodawano większą liczbę głosów, co z czasem doprowadziło do powstania popularnego SATB (S – sopran, A – alt, T – tenor, B – bas), czterogłosu, w którym pisana jest większość kompozycji przeznaczonych na chór.

Polecenie 1

Wysłuchaj nagrań i przyjrzyj się zapisowi dwóch Dies Irae. Pierwsze jest sekwencją pochodzącą ze średniowiecza, drugie częścią Requiem Mozarta. Zapisz różnice w aparacie wykonawczym, opisz jak się zmieniał na przestrzeni epok.

R23bl0Yno36fD

Ilustracja interaktywna przedstawia: Sekwencja Dies Irae, nieznanego autora. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Dies Irae”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Sekwencja Dies Irae, nieznanego autora. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Dies Irae”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.

RxnmhM6aFPHjE

Ilustracja interaktywna przedstawia widok nutowy fragmentu partytury „Reqiuem d-moll”, sekwencja „Dies Irae”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Requiem d-moll”, sekwencja „Dies Irae”, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.

Ilustracja interaktywna przedstawia widok nutowy fragmentu partytury „Reqiuem d-moll”, sekwencja „Dies Irae”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Requiem d-moll”, sekwencja „Dies Irae”, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.

RPb7oDU4WXdgO

Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nut Gaude Mater. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. S – sopran, 2. A – alt, 3. T – tenor, 4. B – bas.

Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nut Gaude Mater. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. S – sopran, 2. A – alt, 3. T – tenor, 4. B – bas.

1

2

3

4

1.

S – sopran

2.

A – alt

3.

T – tenor

4.

B – bas

Rrxps6ta8CPnC

Utwór: Gaude Mater Polonia, autorstwa Wincentego z Kielczy. Wykonawca: Chór Mieszany Cantores Veiherovienses. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.

Utwór: Gaude Mater Polonia, autorstwa Wincentego z Kielczy. Wykonawca: Chór Mieszany Cantores Veiherovienses. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DZOxymn32

Utwór: Gaude Mater Polonia, autorstwa Wincentego z Kielczy. Wykonawca: Chór Mieszany Cantores Veiherovienses. Kompozycja posiada wolne tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.

Aparat wykonawczy muzyki wokalno‑instrumentalnej obejmuje orkiestrę symfoniczną wraz z chórem. Kompozycje potrafią przyjmować ogromne rozmiary, a potrzebny aparat wykonawczy często zdumiewa swoją złożonością. Przykładem może być Carmina Burana Carla Orffa, w której wykonawcami są: orkiestra symfoniczna z rozbudowaną sekcją rytmiczną (dwa zestawy kotłów, kastanety), dwa fortepiany, ośmiogłosowy chór mieszany, chór chłopięcy i czterech solistów.

Współcześnie w skład aparatu wykonawczego mogą wchodzić przedmioty nieprzeznaczone pierwotnie do realizacji muzyki. Jest to związane z eksperymentami Johna Cage`a, który jako pierwszy używał w swoich kompozycjach np. magnetofony.

Zadania

Słownik pojęć

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Mieczysław Drobner, Instrumentoznawstwo i akustyka, PWM Warszawa 1960.

Józef Chomiński, Krystyna Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki, PWM Warszawa 1989.