Audiobook + Mapa interaktywna + Sprawdź się
Zapoznaj się z audiobookiem i wykonaj kolejne polecenia.
Statuty Kazimierza Wielkiego
Wskaż na podstawie tekstu i wiedzy pozaźródłowej trzy motywy, które przyczyniły się do podjęcia przez króla Kazimierza Wielkiego inicjatywy kodyfikacji prawa.
Wyjaśnij, w jaki sposób i pod jakimi względami kazimierzowska kodyfikacja prawa różni się od współczesnych kodyfikacji prawa.
Zapoznaj się z mapą, a następnie wykonaj polecenia.
Prócz budowania nowych zamków odnawiano stare. Najsłynniejsze powstały na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w celu obrony stołecznego Krakowa na wypadek zagrożenia ze strony południowej. Zbudowano je na wapiennych skałach na podobieństwo orlich gniazd i stąd wzięła się nazwa całego systemu umocnień – orle gniazda. Zamki wzniesione z inicjatywy Kazimierza były z reguły niewielkich rozmiarów, często składały się z dwóch części: zamku górnego i zamku dolnego, ewentualnie kaplicy i skarbca oraz – przede wszystkim – jednej lub dwóch wież.ważniejsze miasta: W czasach Kazimierza Wielkiego powstało około 130 miast, z których 70 – najwięcej – lokowanych było w Małopolsce, 20 w Wielkopolsce, po 10 na Kujawach, ziemi łęczyckiej i na Mazowszu oraz blisko 20 na zdobytej Rusi. Wszystkie lokacje przeprowadzane były w podobny sposób, według prawa niemieckiego, z nadaniem samorządu i wytyczeniem nowego układu przestrzennego. Nowe miasta miały głównie pełnić funkcje ekonomiczne, będąc centrami osadniczymi i miejscami wymiany handlowej zarówno na szczeblu lokalnym, jak i międzyregionalnym i międzynarodowym. Dlatego król nadawał miastom szereg przywilejów, m.in. prawo składu zobowiązujące obcych kupców do wykładania na trzy dni swojego towaru oraz przymus drożny, który chronił polskie miasta przed ich omijaniem przez obcych kupców (którzy nie chcieliby podlegać prawu składu). Prócz tego nowo lokowane miasta pełniły funkcje polityczne, obronne oraz prestiżowe – wielu z nich król nadał swoje imię.
Aktywna polityka Kazimierza na polu organizowania życia ekonomicznego w miastach była z jednej strony spowodowana jego pragnieniem rozwijania państwa i podniesienia poziomu życia mieszkańców, a z drugiej chęcią maksymalizacji własnych zysków. Do największych miast należał pełniący funkcje stołeczne Kraków, z ludnością liczącą około 12 tys. mieszkańców. Na drugim miejscu plasowały się miasta liczące ponad 2 tys. mieszkańców, takie jak Lwów, Bochnia, Sandomierz, Poznań, Kalisz czy wreszcie Gniezno.
Opisz, w którym miejscu powstał najgęstszy system fortyfikacji za czasów Kazimierza Wielkiego, i wyjaśnij jego lokalizację.
Wskaż obszar najbardziej zurbanizowany za czasów Kazimierza Wielkiego, a następnie wyjaśnij, z czego wynikał rozwój miast na tym terenie.
Na podstawie informacji zawartych na mapie omów, w jaki sposób król starał się zintegrować nowo przyłączone obszary z resztą swojego Królestwa.
Zapoznaj się z fragmentem tekstu źródłowego oraz ilustracjami, a następnie wykonaj polecenia.
Tekst
W Imię Pańskie, Amen. […] My, Kazimierz, Z Boskiej łaski Król Polski, tudzież Ziemi Krakowskiej, Sandomierskiej, Sieradza, Łęczycy, Kujaw i Pomorza Pan i dziedzic, powiadamiamy wszystkich obecnych, jako i przyszłe pokolenia mieszkańców, którzy powinni znać niniejsze postanowienie.
[…] Ponieważ chcemy państwa naszego warunki polepszyć i staramy się pożytki z Ziemi naszej Krakowskiej powiększyć i pomnożyć, po dojrzałej oraz zdrowej baronów naszych poradzie, obywatelom naszym Miasta Kazimierskiego, które z Pana naszego pomocą zaczynamy zakładać, i temuż miastu Kazimierzowi dajemy dla radości i rozkwitu prawo teutońskie, które zwą pospolicie magdeburskim prawem, przekazujemy i dajemy też pełne, wolne i wszechstronne prawo samorządu […].
Cytat za: artykuł Lokacja miasta Kazimierza pod Krakowem, tekst dostępny: muzhp.pl [dostęp: 5.04.2022].
Ilustracja A

Ilustracja B

Przeanalizuj poniższą ilustrację i zapoznaj się z fragmentem opracowania historycznego, a następnie wykonaj polecenia.

Kazimierz WielkiŚwiadomie przyjęta i utrzymana przez kancelarię królewską [doktryna ta], oznaczała z biegiem czasu organizm polityczny państwa jako twór niezniszczalny i niemal ponadczasowy, stojący niejako ponad osobą monarchy, a będący odbiciem specyficznego układu stosunków, gdzie władca dzieli się władzą z wyrabiającym się przedstawicielstwem stanowym. […] Tak więc [doktryna ta] wynosiła ponad księstwa dzielnicowe, teoretycznie w granicach Polski Bolesławów, nie tylko osobę króla, ale również warstwę społeczną, predestynowaną do politycznej aktywności.
Źródło: Jerzy Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Wrocław 1986, s. 171.