Dramat epicki

R65k614nR19UP1

Ilustracja przedstawia portret starszej, zamyślonej kobiety. Postać ma siwe, dłuższe włosy zaczesane do tyłu, odkrywające czoło. Pojedyncze kosmyki opadają wzdłuż policzków, zasłaniając uszy. Kobieta ma duże, niebieskie oczy, prosty nos, wąskie usta i wyraźnie zarysowane zmarszczki na twarzy. Oczy lekko podkrążone, patrzy do góry. Ubrana jest w czarną bluzeczkę i szarą marynarkę z wąskim kołnierzem. Dłonie zaplecione na kolanach.

Elementy epickie pojawiły się w teatrze europejskim na długo przed Brechtem. Epickość była cechą dramatu średniowiecznego – misteriummisteriummisterium i moralitetumoralitetmoralitetu – a później także dramatu romantycznego. Za prekursora współczesnej formy dramatu epickiego można uznać niemieckiego dramaturga epoki romantyzmu Georga Büchnera, autora głośnej sztuki Woyzeck, zbudowanej z luźno zestawionych ze sobą epizodów. Taki sposób konstruowania fabuły przejęli ekspresjoniści, pod wpływem których początkowo tworzył Brecht, głoszący konieczność stworzenia nowej, niearystotelesowskiej dramaturgii. Konflikt i stopniowo wzrastające w miarę rozwoju akcji napięcie dramatyczne zastąpił on luźną epizodyczną budową i montażem. W konstrukcji postaci odszedł od prawdopodobieństwa psychologicznego – jego bohaterowie nie są „ludźmi z krwi i kości”, jak w teatrze realistycznym czy naturalistycznym, ale raczej artystyczno‑ideowymi konstruktami. Czyny bohaterów często stoją w sprzeczności z ich charakterem, a charakter przeciwstawia się ich działaniom. Brecht nie pragnął ukazać pełnych, wyraźnie określonych postaci, lecz stworzył swych bohaterów w taki sposób, by jak najpełniej przedstawić określone problemy społeczne. Celom tym służyły również songisongsongi, komentarze odautorskie itp. DydaktyzmdydaktyzmDydaktyzm Brechta przejawiał się jednak nie wprost, zazwyczaj przybierał formę krytyki na zasadzie ironicznego odwrócenia wartości. Obok Matki Courage do najważniejszych utworów Brechta należą Opera za trzy grosze, Kariera Artura Ui, Życie Galileusza, Dobry człowiek z Seczuanu.

Teatr epicki

Należy do najważniejszych kierunków w XX‑wiecznym teatrze. Nazwa tego nurtu pochodzi od Erwina Piscatora, jednego z głównych twórców teatru politycznego.

R1LLXYZcyGety1

Ilustracja przedstawia aktorów: trzy kobiety i mężczyznę, którzy znajdują się na scenie. Dwie kobiety siedzą na wozie, który od góry ma półokrągły pusty stelaż, na którym mocuje się osłonę wozu. Jedna z kobiet stoi i trzyma się dwoma rękoma za stelaż, druga kobieta siedzi obok niej na wozie i gra na akordeonie. Wóz ciągnie para: kobieta i mężczyzna. Wszystkie postacie ubrane są w robotnicze ubrania w kolorze szarym i czarnym, ciężkie buty, typu traper, czapki. Para, która ciągnie wóz oraz stojąca na wozie kobieta mają otwarte usta, tak jakby śpiewali. Czwarta postać, skupiona jest na grze na instrumencie, który trzyma na kolanach.

Brecht, rozwijając jego koncepcję teatru społecznie zaangażowanego, postulował zerwanie z iluzją sceniczną, rozbicie autonomiiautonomiaautonomii świata przedstawionego i odejście od naśladowania rzeczywistości. Zabiegi te miały na celu skłonienie publiczności do aktywnego, krytycznego odbioru spektaklu. Brecht odwoływał się nie do emocji widzów, lecz do ich intelektu, wymagając wyciągnięcia ze spektaklu wniosków odnoszących się do rzeczywistości społecznej. Celom tym służyły zastosowanie napisów z komentarzami i didaskaliami, śpiewane przez aktorów songi, w których zwracali się bezpośrednio do publiczności, obecność narratora, który komentował wydarzenia, czytanie artykułów prasowych czy włączanie w spektakl projekcji filmowych. Najważniejszym elementem teatru epickiego Brechta była jednak wynaleziona przez niego nowa technika gry aktorskiej, której istotą był tzw. efekt wyobcowania lub osobliwości (V‑efekt, od niem. Verfremdungseffekt). Odtwórca danej roli nie utożsamiał się z nią, wcielając się w postać, lecz grał z dystansem, tak aby widzowie mogli uniknąć utożsamienia się z bohaterem i poddać go krytycznej ocenie. Z efektem obcości wiązało się przełamywanie nawyków publiczności poprzez ukazywanie określonych zjawisk czy problemów w sposób niezwykły, by zwrócić uwagę na jego zazwyczaj niedostrzegane aspekty, np. uwarunkowania społecznopolityczne. W latach 40. Brecht nieco zmodyfikował swą koncepcję teatru. W 1948 r. założył w Berlinie Wschodnim własny teatr Berliner Ensemble, w którym realizował swoje idee, wystawiając własne utwory dramatyczne. Teoretyczne złożenia i teatralna praktyka Brechta wywarły na współczesny teatr znaczący wpływ, inspirując tak wybitnych reżyserów jak np. Peter Brook, Konrad Swinarski czy Giorgio Strehler.

R18zIvH41nvne

Ilustracja przedstawia scenę teatralną i kobietę oraz mężczyznę, stojących przy drewnianym wozie wędrownym. Starsza kobieta ubrana w długą spódnicę, ciemną koszulę z długimi rękawami oraz kamizelkę przewiązaną w pasie stoi trzymając się pod boki. Włosy ma długie, związane w koka z tyłu głowy. Widzimy ją z prawego profilu. Za nią stoi drewniany wóz o funkcji mieszkalnej. Wóz przypomina wagon na kołach, wóz z cygańskiego taboru. Na krótszej, widocznej dla widza ścianie, znajdują się otwarte drzwi. Na ziemi przed drzwiami stoją dwustopniowe, drewniane schodki. W otwartych drzwiach widać wnętrze wozu. Przed kobietą stoi starszy, siwy mężczyzna w okularach, w czarnym swetrze, spodniach i białej koszuli z krawatem. Mężczyzna mówi coś do kobiety, żywo gestykulując. Najprawdopodobniej to reżyser, który przekazuje uwagi aktorce.

Słownik