„Świat zepsuty” jest jedną z ponad dwudziestu satyr Ignacego Krasickiego. Jest to utwór o charakterze programowym. Zaczyna się słowami:

„Wolno szaleć młodzieży, wolno starym zwodzić,

Wolno się na czas żenić, wolno i rozwodzić.

Godzi się kraść ojczyznę łatwą i powolną,

A mnie sarkać na takie bezprawia nie wolno?”

Tak przekornie pyta Ignacy Krasicki, udowadniając w dalszym toku utworu, że przemyślana kompozycja retoryczna i dobór odpowiednich środków stylistycznych mogą być skutecznymi narzędziami przekazywania niewygodnej – jak można sądzić – diagnozy społecznej:

„Niech się miota złość na cię i chytrość bezczelna —

Ty mów prawdę, mów śmiało, satyro rzetelna”.

Satyra zbudowana jest na zasadzie kontrastu. Zdeprawowanej współczesności Krasicki przeciwstawia obraz przodków, którzy kierowali się w życiu takimi wartościami, jak cnota i prawda. To oni stworzyli fundament moralności, który został zaprzepaszczony:

„Gdzieżeś, cnoto? gdzieś, prawdo? gdzieście się podziały?

Tuście niegdyś najmilsze przytulenie miały.

Czciły was dobre nasze ojcy i pradziady,

A synowie, co w bite stąpać mieli ślady,

Szydząc z świętej poczciwych swych przodków prostoty,

Za blask czczego pozoru zamienili cnoty”.

Ignacy Krasicki tworzy cały katalog „występków szkaradnych”, które doprowadziły do ogólnej demoralizacji, a w rezultacie – do upadku tradycyjnych wartości i pieczołowicie pielęgnowanych niegdyś obyczajów:

„Słów aż nadto, a same matactwa i łgarstwa;

Wstręt ustał, a jawnego sprośność niedowiarstwa

Śmie się targać na święte wiary tajemnice;

Jad się szerzy, a źródło biorąc od stolice,

Grozi dalszą zarazą. Pełno ksiąg bezbożnych,

Pełno mistrzów zuchwałych, pełno uczniów zdrożnych;

A jeśli gdzie się cnota i pobożność mieści,

Wyśmiewa ją zuchwałość nawet w płci niewieściej.

Wszędzie nierząd, rozpusta, występki szkaradne”.

Poeta określa również konsekwencje polityczne takiego stanu rzeczy. Aluzje Krasickiego są bardzo czytelne i wpisują się w szerszy kontekst historyczny polskiego oświecenia:

„Był czas, kiedy błąd ślepy nierządem się chlubił:

Ten nas nierząd, o bracia, pokonał i zgubił,

Ten nas cudzym w łup oddał, z nas się złe zaczęło:

Dzień jeden nieszczęśliwy zniszczył wieków dzieło”.

Satyra „Świat zepsuty” nie zawiera komicznych elementów, typowych np. dla utworu „Żona modna”. Poeta nie tworzy humorystycznej karykatury, choć przejaskrawia nieco negatywne aspekty XVIII-wiecznej obyczajowości. Taka jest retoryczna konstrukcja satyry. Ignacy Krasicki kończy jednak utwór pozytywnym akcentem – nauką moralną, wskazówką dla dalszych pokoleń:

„Padnie słaby i lęże — wzmoże się wspaniały.

Rozpacz — podział nikczemnych! Wzmagają się wały,

Grozi burza, grzmi niebo; okręt nie zatonie,

Majtki, zgodne z żeglarzem, gdy staną w obronie;

A choć bezpieczniej okręt opuścić i płynąć,

Podściwiej być w okręcie, ocalić lub zginąć”.

Krasicki podejmuje w satyrze „Świat zepsuty” elementarne problemy społeczeństwa polskiego, które próbowało łączyć szlachecki tradycjonalizm z nowoczesnością. Pozostaje mentorem dla ludzi swojego pokolenia.