Komentarz do analizy
Analiza może budzić skrajny sprzeciw. Czy to możliwe, że znajdziemy w niej wyłącznie dwa zdania o faktograficznym charakterze? Wydawać by się przecież mogło, że cała przytoczona wypowiedź pełna jest faktów, ale jednak taki charakter mają wyłącznie dwa pierwsze zdania. Co zatem z resztą? Skąd bierze się to mylne przekonanie?
Otóż możemy wyróżnić dwie sytuacje: pierwsza: zdania wyrażające opinie mogą być wnioskami z danych; ponieważ odnoszą się do faktów, sugerują przez to, że same mają taki charakter, choć tak nie jest; druga: wnioski mogą mieć charakter pewnej zdroworozsądkowej oczywistości – w konsekwencji to, co jest tylko przez rozum przedstawione jako oczywistość, bierzemy za fakt.
Przykładem pierwszej sytuacji jest na przykład zdanie trzecie: „Ludzie dostrzegali zmiany”. Oznacza ono tyle, że autorka na podstawie badań Eurobarometru wyciągnęła określony wniosek. Faktem jest przeprowadzone badanie oraz wyrażona przez większość respondentów twierdząca odpowiedź na pytanie „Czy jesteś szczęśliwy?”. Ale nic nie ma tutaj o dostrzeganiu zmian – to wniosek autorki, która na podstawie wyników próbuje znaleźć przyczyny pewnych zjawisk. Tak samo jest z kolejnymi zdaniami. Czy faktem jest, że Irlandczycy uważali swoją sytuację za coraz lepszą albo że coraz optymistyczniej patrzyli w przyszłość? Możliwe, że tak, ale wtedy autorka musiałaby przytoczyć konkretne pytanie i wyniki. W analizowanych zdaniach jednak podaje tylko pewien wniosek.
Przykładem drugiej sytuacji jest na przykład zdanie jedenaste. Nie musimy przytaczać żadnych danych, aby uznać je za prawdziwe, ale okazuje się, że jest ono prawdziwe w tym sensie, że jawi się takim w naszym umyśle. Jest wyrazem pewnego zdroworozsądkowego wniosku, który wydaje się absolutnie pewny. Tyle że ta wypowiedź nie ma konstrukcji w stylu: „Podkręcił kurek od kuchenki, przez co zwiększył płomień, powodując szybsze zagotowanie się wody”, bo zależność między podkręceniem, pojawianiem się większego ognia i szybszym zagotowaniem w przytoczonym zdaniu jest bezpośrednia. Natomiast między lepszymi czasami a wzrostem motywacji jest zależność hipotetyczna, mająca charakter pewnego założenia