Sulfan

Charakterystyka:

Siarkowodór, nazwa systematyczna sulfan, o wzorze sumarycznym H₂S. Jest to nieorganiczny związek chemiczny;w warunkach normalnych jest to bezbarwny, łatwopalny, cięższy od powietrza gaz, o bardzo charakterystycznym silnym zapachu zgniłych jaj. Zapach ten jest wyczuwalny w małych stężeniach, rzędu 0,2 mg/m³. W wyniku dłuższej styczności z tym gazem porażony zostaje układ oddechowy, a przy mniejszych stężeniach występuje zapalenie spojówek i bolesne nadżerki rogówki oka. Kontakt z gazem powoduje podrażnienie nosa i gardła, przy dłuższej ekspozycji może wystąpić zapalenie oskrzeli. Częstymi powikłaniami są odoskrzelowe zapalenie płuc i obrzęk płuc. Odnotowano wiele przypadków utrwalonych zmian neurologicznych i neuropsychologicznych w następstwie ostrego zatrucia. Powyżej 4 mg/m³ zapach ten odczuwamy jako bardzo silny, a gdy stężenie przekracza 300 mg/m³ staje się niewyczuwalny ponieważ natychmiast ulega porażeniu nasz nerw węchowy.

Siarkowodór dość dobrze rozpuszcza się w wodzie, a jego wodny roztwór zwany jest wodą siarkowodorową, która jest bardzo słabym kwasem beztlenowym.

Siarkowodór spala się w powietrzu do tlenku siarki(IV) (SO₂) lub wolnej siarki (w niskiej temperaturze i przy niedostatecznym dopływie tlenu).

Występowanie:

Siarkowodór występujący w atmosferze pochodzi ze źródeł naturalnych (90%) oraz procesów antropogenicznych. W środowisku naturalnym siarkowodór występuje w gazach wulkanicznych, bagiennych, w niektórych wodach mineralnych oraz towarzyszy złożom ropy naftowej i gazu ziemnego.

Siarkowodór zalega nad powierzchnią szamba, w kanałach zbiornikach odpadowych, co stało się przyczyną wielu śmiertelnych wypadków z udziałem osób nieświadomych toksycznych właściwości siarkowodoru.

Gaz ziemny jest paliwem kopalnym, które w swoim składzie oprócz składników węglowodorowych (głównym jest metan) posiada szereg różnych domieszek. Jedną z nich jest siarkowodór, który jest wytwarzany naturalnie przez bakterie beztlenowe redukujące siarczany i związki zawierające siarkę organiczną. Gaz ten występuje prawie wyłącznie w złożach węglowodorów zakumulowanych w skałach węglanowych (wapieniach i dolomitach). Zawartość siarkowodoru w złożach ropy naftowej i gazu ziemnego jest bardzo zróżnicowana, waha się od zera do kilkudziesięciu procent, w złożu Irkuck (Rosja) – dochodzi do 42% . W Polsce siarkowodór stwierdzono w 40 złożach gazu ziemnego oraz w złożach ropy naftowej z towarzyszącym gazem ziemnym.

Powstaje on również w wyniku przemian substancji organicznej zawartej w skałach osadowych, redukcji siarczanów w obecności materii organicznej, rozpuszczania siarczanów w wodach podziemnych lub z siarki elementarnej. Jest również produktem wytwarzanym przez bakterie w procesie gnicia białek zwierzęcych i roślinnych. Gaz ten powstaje w niewielkich ilościach także w przewodzie pokarmowym w wyniku rozkładu białek zawierających siarkę i jest jedną z przyczyn nieprzyjemnego zapachu gazów jelitowych .

Antropogeniczne ogniska podwyższonego stężenia siarkowodoru to m. in. rafinerie ropy naftowej, zakłady petrochemiczne, zwiększone ilości tego gazu są emitowane przy produkcji kwasu siarkowego(VI), barwników w fabrykach sztucznego jedwabiu i celulozy, również w koksowniach i gazowniach oraz zakładach przetwórstwa żywności.