Audiobook
Zapoznaj się z treścią nagrania i zastanów się, jakie są konsekwencje krytyki filozofii chrześcijańskiej Kierkegaarda.
Karol Teoplitz
Kierkegaard
Problemy rozpatrywane przez Kierkegaarda na płaszczyźnie religijnej mają charakter bardziej uniwersalny, wykraczający poza tę sfery życia ludzkiego. Nieprawdą jest, że Kierkegaard przekształcił swoją nerwicę w nową filozofię. Gdyby tak było, to wówczas jego filozofia byłaby eksplikacją jego subiektywnych stanów i mogłaby co najwyżej pretendować do miana przyczynku w psychiatrii. Tymczasem wstrząsnął on podstawami teologii i współczesnym światem chrześcijańskim, kwestionując rolę wszelkich autorytetów, nie wyłączając Chrystusa, dla procesu autokreacji wiary.
Stosowana przez niego dialektyka podważyła tezę teologii o istnieniu absolutu ontologicznego. W ten sposób Kierkegaard śmiertelnie ugodził również zinstytucjonalizowaną i zdogmatyzowaną religijność, nie tylko protestancką, ale i katolicką. Kryzys przestarzałej filozofii chrześcijańskiej przemienił się u niego w kryzys życia osobniczego i w filozofię kryzysu.
Kierkegaard nie był tylko świadkiem kryzysu dziewiętnastowiecznego chrześcijaństwa i chrystianizmu; przyśpieszył jego dezintegrację, zmierzał do odnowienia wiary według praktyk pierwotnego chrześcijaństwa, nadając jej postać pozainstytucjonalną, skrajnie irracjonalną i subiektywną. Zdecydowanie oddzielał wiedzę od wiary, próbując wiarę uchronić od wszelkiej racjonalnie uzasadnionej krytyki.
Wysłuchaj nagrania i odpowiedz na pytania: w czym przejawia się znaczenie Kierkegaarda? Z jakimi przekonaniami dotyczącymi jego filozofii polemizuje Toeplitz? Czy zgadzasz się z takim stanowiskiem?
Zapoznaj się z treścią nagrania i odpowiedz na pytania: w czym przejawia się znaczenie Kierkegaarda? Z jakimi przekonaniami dotyczącymi jego filozofii polemizuje Toeplitz? Czy zgadzasz się z takim stanowiskiem?
Czy myśl Kierkegaarda jest aktualna, a jeżeli tak, to w czym przejawia się jej aktualność?
Søren Kierkegaard
Możliwość i rzeczywistość rozpaczy (Choroba na śmierć)
Czy rozpacz jest awantażem czy brakiem? Czysto dialektycznie jest i jednym, i drugim. Możliwość tej choroby stanowi przewagę człowieka nad zwierzęciem, a ta przewaga zaznacza się całkiem inaczej niż chodzenie na dwóch nogach, implikuje bowiem nieskończone podnoszenie i wzniesienie, posiadanie ducha. Możliwość tej choroby jest przewagą człowieka nad zwierzęciem; dostrzeganie jej stanowi przewagę chrześcijanina nad człowiekiem dzikim; być uzdrowionym z tej choroby oznacza dla chrześcijanina zbawienie. A więc móc rozpaczać jest nieskończoną przewagą; a jednak jest to nie tylko największe nieszczęście i największa nędza, ale i więcej: zguba.(...) Jeśli chodzi o rozpacz, to jest ona upadkiem w stosunku do tego, co mogło być; na tyle nieskończenie, na ile sięga przewaga możliwości, głęboki jest upadek. Tak więc w wypadku rozpaczy stadium wyższe polega na tym, aby nie być w rozpaczy. Ale to określenie jest dwuznaczne. Dlatego też nie być w rozpaczy, co oznacza w przybliżeniu brak rozpaczy, jest właśnie rozpaczą. Nie być w rozpaczy oznacza unicestwienie możliwości rozpaczy; jeżeli ma to być prawdą, że człowiek nie jest w rozpaczy, musi on w każdym momencie unicestwiać możliwość rozpaczy. (...)
Rozpacz to rozpad syntetycznego stosunku jaźni do samej siebie. Ale synteza nie jest rozpadem, jest tylko możliwością, czyli w samej syntezie zawiera się możliwość rozpadu. Gdyby synteza była rozpadem, rozpacz nie mogłaby powstać; w tym wypadku rozpacz byłaby właściwością natury ludzkiej jako takiej, a więc nie byłaby rozpaczą; byłaby czymś, co przychodziłoby z zewnątrz jak choroba, w którą człowiek popada, jak śmierć, która każdego czeka. Aliści rozpacz rodzi się wewnątrz człowieka; gdyby człowiek nie był syntezą, nie mógłby popaść w rozpacz ani tym bardziej nie mógłby rozpaczać, gdyby ta synteza nie rodziła się we właściwym stosunku z ręki Boga.
Absurd jako fundament wiary – zbierz argumenty przemawiające za tą tezą Kierkegaarda. Wyjaśnij, dlaczego rozpacz stale towarzyszy ludzkiemu życiu.
Przeczytaj tekst i napisz rozprawkę: Mądrość życiowa a filozofia – jakie rozumienie filozofii reprezentuje Kierkegaard?
Zapoznaj się z tekstem i napisz rozprawkę: Mądrość życiowa a filozofia – jakie rozumienie filozofii reprezentuje Kierkegaard?
Kazanie ekstatyczne (Albo-Albo)
Ożeń się, będziesz tego żałował; nie żeń się, będziesz tego żałował; żeń się lub się nie żeń, będziesz i tego, i tego żałował, albo się ożenisz, albo nie ożenisz, będziesz żałował i tego, i tego. Śmiej się z tarapatów życia, będziesz tego żałował; śmiej się czy płacz z tarapatów życia, będziesz żałował i tego, i tego; albo będziesz się śmiał, albo będziesz płakał, będziesz żałował i tego, i tego. Zawierz dziewczynie, będziesz tego żałował; nie wierz dziewczynie, będziesz tego żałował; wierz czy nie wierz dziewczynie, będziesz i tego, i tego żałował; czy uwierzysz, czy nie uwierzysz, będziesz tego żałował. Powieś się, będziesz tego żałował; nie wieszaj się, będziesz tego także żałował; czy się powiesisz, czy nie powiesisz, będziesz i tego, i tego żałował. Taka jest, panowie, treść mądrości życiowej. (...) Wielu myśli, że są w tym samym stanie, kiedy uczyniwszy to i owo łączą czy też mediatyzują sprzeczności. Ale to jest nieporozumienie; gdyż prawdziwa wieczność nie leży w «albo‑albo», ale poza wyborem. Wasza wieczność będzie więc tylko bolesną sumą kawałków czasu i będziecie mieli podwójny żal pochłaniając ją. Moja mądrość jest łatwa do zrozumienia; bo mam tylko jedną zasadę, z której nigdy nie wychodzę. Trzeba bowiem rozróżniać pomiędzy postępującą w czasie dialektyką przy wyborze «albo‑albo» a omawianą tu wiecznością. (...) Nie opieram się na mojej zasadzie, bo gdybym się na niej oparł, żałowałbym tego. Gdyby się więc wydawało temu czy innemu z moich szanownych słuchaczy, że nie ma żadnej treści w tym, co powiedziałem, dowodziłoby to tylko, że ich umysł nie stworzony jest do filozofii.
Źródło: Søren Aabye Kierkegaard, Kazanie ekstatyczne (Albo-Albo).