Przyczyny bezrobocia na świecie
Bezrobocie to zjawisko bardzo złożone, opierające się na ekonomii i gospodarce danego kraju. Osoba bezrobotna w Polsce, w myśl Ustawy O promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 20 kwietnia 2004 roku, to osoba:
„...niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy”.
Zgodnie z ustawą bezrobotny to osoba, która ukończyła osiemnasty rok życia, ale nie ukończyła 60 lat (w przypadku kobiet) i 65 lat (w przypadku mężczyzn). Bezrobocie pod względem przyczyny jego zaistnienia można podzielić na strukturalne, koniunkturalne, frykcyjne, sezonowe oraz z wyboru. Bezrobocie strukturalne to bezrobocie wynikające ze zmian w strukturze gospodarczej danego kraju. Wiąże się to głównie z wprowadzaniem nowych technologii w produkcji. Bezrobocie koniunkturalne wiąże się z gwałtownym zmniejszeniem zapotrzebowania na pracowników, które może mieć rozmaite pochodzenie. Frykcyjne bezrobocie wiąże się natomiast z brakiem kwalifikacji kadry pracowniczej na stanowiska, na które jest obecnie zapotrzebowanie. Bezrobocie z wyboru, jak sama nazwa wskazuje, pojawia się w momencie, gdy świadczenia socjalne są na tyle wysokie, by wystarczyły na utrzymanie. Rekompensują one brak dochodu. Bezrobocie sezonowe związane jest ze specyfiką danego zawodu, którego wykonywanie jest możliwe tylko w określonym momencie roku kalendarzowego. Przyczyn zjawiska bezrobocia jest wiele, główne z nich to:
– bardzo szybki rozwój nowych technologii, które zastępują pracę rąk ludzkich,
– nagłe zmniejszenie zapotrzebowania na dany produkt lub usługę,
– niedostateczny poziom wykształcenia części społeczeństwa,
– wysokie koszty pracy,
– niedostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy,
– zwiększające się zasiłki socjalne,
– rosnące podatki ograniczające możliwości pracodawców,
– zaostrzenie przepisów prawa pracy.
To tylko niektóre przyczyny, w rzeczywistości istnieje ich dużo więcej. Zjawisko bezrobocia niesie ze sobą szereg skutków o wymiarze społecznym i ekonomicznym. Gdy stopa bezrobocia danego kraju utrzymuje się na wysokim poziomie, następstwem tego stanu jest spadek poziomu produkcji danej gospodarki, rozwój szarej strefy, zmniejszenie wpływów do budżetu państwa, a nawet większe wydatki państwa na pomoc socjalną i walkę z bezrobociem. Człowiek, który przez dłuższy czas przebywa na bezrobociu, odczuwa skutki tego zjawiska. Do następstw braku zatrudnienia należy między innymi poczucie utraty statusu społecznego, wykluczenie ze społeczeństwa, pogarszające się relacje z rodziną, co może prowadzić do przymusowej emigracji w celach zarobkowych. Rozwiązanie problemu bezrobocia spoczywa na barkach każdej rozwijającej się gospodarki krajowej. Wykorzystanie potencjału zarobkowego społeczeństwa leży w interesie państwa. Spadająca stopa bezrobocia skutkuje poprawą jakości życia obywateli. Wielkość bezrobocia wiąże się głównie z sytuacją gospodarczą na świecie lub w obrębie danego państwa. W dziejach zanotowano kilka kryzysów, których następstwem był nagły wzrost liczby osób pozostających bez zatrudnienia. Wielki Kryzys lat trzydziestych ubiegłego wieku odcisnął piętno na wszystkich dziedzinach gospodarki, będąc tym samym zdecydowanie największym w historii kapitalizmu. Skutki tego kryzysu odczuwalne były przez długie dekady. Następne załamanie światowych rynków odnotowano w latach 2007-2009. Świat po załamaniu rynków finansowo-gospodarczych podjął szereg działań mających zapobiec zaistniałej sytuacji. W ostatnich latach w wielu krajach odnotowywano najniższe bezrobocie od dekad. Jednak rozwój pandemii COVID-19 diametralnie zmienił sytuację. Bez podjęcia odpowiednich kroków ratujących miejsca pracy, w najbliższym czasie możemy spodziewać się nagłych i dużych wzrostów bezrobocia.