Zbigniew Herbert

Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy

Baruch Spinoza z Amsterdamu

zapragnął dosięgnąć Boga

szlifując na strychu

soczewki

przebił nagle zasłonę

i stanął twarzą w twarz

mówił długo

(a gdy tak mówił

rozszerzał się umysł jego

i dusza jego)

zadawał pytania

na temat natury człowieka

− Bóg gładził roztargniony brodę

pytał o pierwszą przyczynę

− Bóg patrzył w nieskończoność

pytał o przyczynę ostateczną

− Bóg łamał palce

chrząkał

kiedy Spinoza zamilkł

rzecze Bóg

− mówisz ładnie Baruch

lubię twoją geometryczną łacinę

a także jasną składnię

symetrię wywodów

pomówmy jednak

o Rzeczach Naprawdę

Wielkich

− popatrz na twoje ręce

pokaleczone i drżące

− niszczysz oczy

w ciemnościach

− odżywiasz się źle

odziewasz nędznie

− kup nowy dom

wybacz weneckim lustrom

że powtarzają powierzchnię

− wybacz kwiatom we włosach

pijackiej piosence

− dbaj o dochody

jak kolega Kartezjusz

− bądź przebiegły

jak Erazm

− poświęć traktat

Ludwikowi XIV

i tak go nie przeczyta

− uciszaj

racjonalną furię

upadną od niej trony

i sczernieją gwiazdy

− pomyśl

o kobiecie

która da ci dziecko

− widzisz Baruch

mówimy o Rzeczach Wielkich

− chcę być kochany

przez nieuczonych i gwałtownych

są to jedyni

którzy naprawdę mnie łakną

teraz zasłona opada

Spinoza zostaje sam

Nie widzi złotego obłoku

Światła na wysokościach

widzi ciemność

słyszy skrzypienie schodów

kroki schodzące w dół