Józef Tischner Historia filozofii po góralsku

Grecy napisali, ze nojznacniejsy pomiędzy nimi był Antystenes z Aten. Ale Antystenes to nie był zodyn Antystenes, ino Stasek Szewczyk z miasta, z ulice Królowej Jadwigi.

Szewczyków na Podholu jest moc. A i Stasków między nimi niemało. Jedyn jest nawet w Łopusznej. Ale w mieście na ulicy Królowej Jadwigi jest Stasek Szewczyk eden i jego to pote Grecy przemianowali na Antystenesa i nazwali cynikiem. Z tóm nazwóm jest cało sprawa. Bo „cynik” z grecka znacy telo co „pies”. Jedni godajóm,ze Stasek rod rozprawioł siadajęcy na psiej budzie, inksi ze mioł „psie zycie”. Po prowdzie to było inacyj. Cynik znacy telo co: cy‑nikt? No bo patrzęcy na Staska i natotyk, co go słuchali, mógbyś pomyśleć: takie to nikto. A kie posłuchos, co gadajóm, to cujes: to nie zodne nikto, to jest ftosi! I na koździutkim kroku umie ci taki pokozać, że ón jest gość! No bo tak. Godos ze Staskiym, tłumacys mu to i owo. I juz se myślis, ześ mu przetłumacył, a ón ci sie to pyto: „a konkretnie, to o co ci idzie?”. I stajes głupi, jak cap. Bo tak ogólnie, toś był mądry, ale konkretnie, toś głupi. A Stasek był mądry konkretnie. I to jest hrubo róźnica: być mądrym ogólnie i być mądrym konkretnie. Sokrates - rzeke Jędrek Kudasik - był mądry ogólnie i byłby zginón, kieby jego baba nie była mądro konkretnie i go nie uratowała. Stasek mioł takóm śpiewke, bo kozdy górol mo se śpiewke: „Choćby kiedy kany co, abo co, no to co; cy tu nima cym, cy kany, cy tu nima cym, cy co? Toto hej, toto wej, toto wtoto, to ku tymu, coby jej jako tako, jako tako i jemu”. I to było konkretne. A Sokrates to prawiył, ze ani tak, ani tak, i to było ogólne. Stasek i Jędrek prostowali se rozumy, jeden na ogólne, a drugi na konkretne. Powiym wóm, było cego posłuchać. A Staska nic tak nie ciesyło, jako śleboda. Cuł tóm ślebode we wnuku, w dusy, w sercu. Mioł ci ón w dusy mur, co sie nim odgrodzoł od świata. Świat z jednej strony muru, a on w środku, jako skała. I nie było, powiem wom, na świecie takiej sieły, coby go przez tyn mur spętać mogła. Mogeś go zabić, aleś go na swoje kopyto nie przerobiył. A i do scęścio nie trza mu było duzo. Sóm sobie wystarcoł. Godoł: -Bogaty‑k, bo móm, co fcym; patrzym na to, na co patrzyć worce; słuchóm tego, co słuchanio godne; mogym pogwarzować z Jędrzkiem o sytkim, co gwary worce; cegosmi jesce trza? Romek Dzioboń opowiadoł, ze Stasek z miasta naucył go odróźniać to, co jest jego, od tego, co nie jest jego. Co jest twoje? Twoje jest to, co se zamarzys. O reśte nie dboj. I tymu w Romku urodziył sie poeta: zamarzył se świat i go mioł. Wymarzony świat wse lepsy od prowdziwego. Jako i wymarzono baba. Baba prowdziwo wse niepewno. Hej.

HIS2 Źródło: Józef Tischner, Historia filozofii po góralsku, Kraków 2018, s. 15–16.