Co o nich wiesz?
zadanie interaktywne
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D16KectH7
Każdego ranka mówimy im „dzień dobry”. Jadamy razem śniadania i kolacje. Wiemy, że mama lubi kwiaty, a tata jest najlepszym pod słońcem piłkarzem amatorem. W weekendy odwiedzamy dziadków, czasami ciocie i wujków, a w każde święta zasiadamy do stołu ze stryjkami. Ale czy naprawdę wiemy wszystko o naszych rodzinach…?
Przeczytaj podpis pod obrazem Edgara Degasa i znajdź informację, kiedy malarz go stworzył. Jak myślisz, który to był wiek?
- XIX wiek
- XX wiek
- XXI wiek
Czy dostrzegasz jakieś różnice między rodziną przedstawioną na portrecie a współczesną, np. taką jak twoja? Jeśli tak, wymień je i zapisz tutaj lub w zeszycie.
Wysłuchaj utworu Jana Twardowskiego pt. „Co wiesz o swojej rodzinie?” i zapamiętaj jak najwięcej słów, które kojarzą ci się z rodziną. Możesz je notować w zeszycie.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Utwór Co wiesz o swojej rodzinie? czyta Bartosz Woźny Utwór Co wiesz o swojej rodzinie? czyta Bartosz Woźny Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego.
Jan Twardowski
Poeta i ksiądz katolicki. Pisał wiersze religijne, często odwoływał się do świata przyrody. Posługiwał się charakterystycznym stylem przypominającym modlitwę. Tworzył dla dorosłych i dzieci.
Wykorzystajcie swoje notatki i odpowiedzcie na pytania:
Którzy członkowie rodziny Jurka są wymienieni w utworze? Ilu zapamiętaliście?
Czy waszym zdaniem rodzina Jurka jest idealna? Dlaczego tak lub dlaczego nie?
Jak myślicie, czy Jurek będzie kiedyś mógł dokończyć swoje wypracowanie? Wyjaśnijcie dlaczego.
Jak rozumiecie zdanie: „Dziadek odchodzi za dziadkiem”? Porozmawiajcie o tym w klasie.
Skąd właściwie wiadomo, że ktoś należy do rodziny? Odpowiedz na pytania.
Napisz własną definicję pojęcia „pokrewieństwo”. Możesz to zrobić tutaj lub w zeszycie.
Następnie odszukaj w słowniku języka polskiego znaczenia tego słowa i porównaj ze swoim wyjaśnieniem. Jeśli zauważysz duże różnice, popraw definicję lub napisz ją od nowa.
Przeczytaj utwór pt. „Co wiesz o swojej rodzinie?”. Zastanów się, dlaczego babcia Jadwiga nazywana jest Wisienką i jak może mieć na imię ciotka Dziula. Porównaj swoje przypuszczenia z wnioskami innych uczniów.
Co wiesz o swojej rodzinie?Jurek miał napisać wypracowanie domowe na temat: „Co wiesz o swojej rodzinie?”. Zmartwił się, bo niewiele wiedział. Znał się na samochodach, wiedział, jak wygląda fiat, mazda, volvo, polonez, który można przerobić na ropniaka, golf, młodszy brat volkswagena, ale nie znał własnej rodziny. Wiedział, jak wygląda mamusia, tatuś i dwie młodsze siostry, ale całej rodziny nie znał. Wiedział, że mamusia ma na imię Barbara, a tatuś Karol. Wiedział, że mamusia jest zawsze ładna, nawet wtedy, kiedy jest zmęczona. Wiedział, że jedna jego siostra lubi śpiewać, a druga rysować jamniki, ale to za mało, żeby napisać, co się wie o swojej rodzinie.
Zadzwonił do swojej babci Zenobii, która wiedziała wszystko; słuchał i zapisywał.
Okazało się, że miał dwie babcie, nie tylko Zenobię, ale i Jadwigę. Babcia Jadwiga miała osiemdziesiąt lat, ale mówiono do niej: „Wisienko”. Babcia Wisienka pogniewała się na wszystkich, nawet słuchawki nie podnosiła, kiedy ktoś do niej dzwonił. Raz tylko podniosła, kiedy dzwonił wujek Janek – i powiedziała:
– Mów głośno, Gawronie,
nie słychać w telefonie.
Jurek miał jeszcze cztery ciotki: Barbarę, Ewę, Klarę i Dziulę. Ciotka Barbara była artystką, stale inaczej wyglądała, raz podobna do Chinki, raz do Murzynki. Ciotka Ewa miała twarz podobną do Bolesława Chrobrego na obrazie Matejki. Ciotka Klara była chuda i pewien pan przezywał ją „chudzielec‑popielec”, ale się z nią ożenił i stał się wujkiem. Ciotka Dziula hodowała na wsi króliki nowozelandzkie i karmiła je zielonkami i sianem. Poza tym miała czworo dzieci: Agatę, Antka, Jurka i Karolinkę. Okazało się, że Jurek ma jeszcze trzech stryjków: Rafała, Pawła i Ksawerego, i wujka Bolesława.
Wszystko, czego się dowiedział od babci Zenobii, pozapisywał i był przekonany, że wypracowanie domowe o rodzinie gotowe – nagle przyszła wiadomość, że się cioci Dziuli urodziły bliźnięta. Potem się dowiedział, że stryjkowi Rafałowi urodził się syn. Rozpoczął pisać wypracowanie na temat: „Co wiesz o swojej rodzinie?” – ale nie mógł dokończyć, bo stale ktoś się nowy rodził.
Dziadek odchodził za dziadkiem
i chociaż wszystko mija
– ciotek nam nie zabraknie,
stale się rodzi rodzina.Jan Twardowski, Co wiesz o swojej rodzinie?, [w:] tegoż, Nowe patyki i patyczki, Poznań 2007, s. 195–197.
W utworze Jana Twardowskiego pojawia się wiele słów nazywających stopnie pokrewieństwa. Dopasuj do określeń ich wyjaśnienia, np. wujek – brat matki.
ojciec matki lub ojca, matka matki lub ojca, żona stryja, żona wuja, siostra matki lub ojca, babka matki lub ojca, ojciec babki lub dziadka, brat ojca
| wujenka | |
| ciotka | |
| stryjek | |
| stryjenka | |
| dziadek | |
| babcia | |
| prababka | |
| pradziadek |
Przeczytajcie utwór Jana Twardowskiego jeszcze raz i stwórzcie mapę więzów w rodzinie Jurka. Porównajcie je z mapami innych grup i sprawdźcie, czy na waszym schemacie znaleźli się wszyscy wymienieni w utworze krewni chłopca.
Czy w rozmowie z babcią Zenobią Jacek poznał całą rodzinę? Czy dowiedział się np. jak mieli na imię jego dziadkowie? Zastanów się, o co jeszcze chłopiec powinien zapytać babcię, aby poznać wszystkich najbliższych krewnych i stopnie pokrewieństwa między nimi. Propozycje pytań zapisz tutaj lub w zeszycie.
Jaka jest historia twojej rodziny?
Możesz narysować podobną mapę więzów rodzinnych. Przeprowadź wywiady z rodzicami, dziadkami i innymi krewnymi. Ułóż pytania, zapisuj odpowiedzi lub nagrywaj rozmowy, gromadź zdjęcia. Dowiedz się, skąd pochodzi twój ród, gdzie mieszkają poszczególni członkowie rodziny. Zaznacz te miejsca na mapie Polski lub świata i połącz liniami z twoim miejscem zamieszkania.