Co zrobić, by nie śmiecić?
Czy warto zwracać uwagę na to, gdzie wyrzucamy śmieci? Oczywiście, że tak! Kiedy z jesiennym wiatrem oprócz liści leci jakiś foliowy worek, nie wygląda to ładnie. Widok rzeki, w której unoszą się plastikowe butelki, zmusza nas do zadania sobie pytania: Dlaczego otacza nas tyle śmieci? A może da się zrobić coś, żeby było ich mniej?
że przedmioty, których używamy codziennie, zrobione są z różnych materiałów;
że jedne przedmioty są nietrwałe, szybko się niszczą, a inne przez długie lata pozostają niezmienione.
wskazywać śmieci nadające się do recyklingu;
jak należy dokonywać zakupów przyjaznych środowisku;
uzasadniać potrzebę segregacji i przetwarzania odpadów;
samodzielnie przeprowadzać segregację śmieci w domu.
1. Co się dzieje ze śmieciami?
Przez jeden dzień notuj w zeszycie, ile i jakiego rodzaju śmieci wyrzucasz do kosza. Po stworzeniu listy zastanów się, czy da się wyróżnić jakieś grupy wśród tych śmieci? Którego rodzaju śmieci jest najwięcej?
W codziennym życiu produkujemy pokaźną ilość śmieci. Są to odpady różnego rodzaju – resztki jedzenia, zużyte przedmioty codziennego użytku, jak stare długopisy i popsute zabawki, jednorazowe talerzyki i sztućce z barów szybkiej obsługi. Pomyśl też, jak wiele kupionych przez nas rzeczy jest zamkniętych w jakichś opakowaniach, które trafiają do kosza natychmiast po wyjęciu z nich naszych zakupów, a następnie lądują na wysypiskach. Ponadto śmieci często są źródłem wielu trujących substancji, które przenikają do wody i podłoża.
Sprawdzenie, co się dzieje z różnymi rodzajami śmieci w glebie.
cztery doniczki,
ziemia ogrodowa,
łyżka,
kawałek worka foliowego (reklamówki),
ogryzek jabłka,
gwóźdź,
chusteczka higieniczna.
Ćwiczenie wykonuje wspólnie cała klasa. Przygotujcie cztery doniczki i napełnijcie je ziemią ogrodową.
Używając łyżki, zakopcie kolejno w doniczkach: w pierwszej folię, w drugiej chusteczkę higieniczną, w trzeciej ogryzek, a w czwartej gwóźdź.
Postawcie doniczki w ocienionym miejscu. Co tydzień zwilżajcie ziemię wodą.
Pod koniec semestru sprawdźcie, jak wyglądają zakopane przez was odpady. Zanotujcie obserwacje.
RKoSsQvYQTjPZ1 
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
Śmieci ulegają stopniowemu rozkładowi, jednak często dzieje się to bardzo powoli. Przez ten czas śmieci zalegają w środowisku.
Zastanów się, czy mieszkanie w pobliżu wysypiska śmieci jest uciążliwe dla mieszkańców.
Każdego roku przeciętny mieszkaniec Polski wyrzuca 300 kg śmieci. Ogromna większość z nich będzie zalegać na wysypiskach znacznie dłużej, niż trwało ich wytworzenie i użycie. Na przykład siatka foliowa jest używana średnio przez 25 minut, po czym trafia do kosza i na śmietnisko, gdzie będzie się rozkładać przez prawie 400 lat.
Problem dużych ilości śmieci od wielu lat zajmuje ludzi z całego świata. Aby zwrócić na niego uwagę, od 1989 roku, w trzecim tygodniu września, odbywa się „Sprzątanie Świata”. W tym czasie organizowane są specjalne akcje, podczas których ochotnicy porządkują wybrane miejsca w najbliższej okolicy – parkach, lasach, przy drogach, zbiornikach wodnych. Akcje „Sprzątanie Świata” mają przede wszystkim przyczynić się do tego, aby każdy z nas zwracał większą uwagę na problem ogromnej ilości odpadów wytwarzanych przez ludzi. Podczas licznych spotkań uczestnicy akcji wyjaśniają, w jaki sposób człowiek oddziałuje na środowisko i jak zmniejszyć nasz negatywny wpływ na otoczenie. Można się przekonać, że nie wymaga to wcale dużego wysiłku.
2. Dlaczego segregujemy odpady?
Jednym ze sposobów zadbania o środowisko naszej planety jest segregacja odpadówsegregacja odpadów. Umożliwia ona przetworzenie i ponowne wykorzystanie wielu śmieci, czyli ich recyklingrecykling. Dzięki temu ogranicza się ilość odpadów przeznaczonych do składowania na wysypiskach lub do spalania w spalarniach. Należy też pamiętać, że niektóre odpady (np. resztki żywności) ulegają rozkładowi. Dzięki temu można z nich zrobić kompost, który wykorzystuje się do wzbogacania podłoża (np. w zieleni miejskiej, ogrodach).
Materiały, które można ponownie wykorzystać, to surowce wtórnesurowce wtórne. Są to odpady papierowe, szklane, metalowe i wykonane z tworzyw sztucznych. Ich ponowne użycie pozwala na oszczędzenie wody, energii i surowców potrzebnych do wytwarzania różnych produktów. Dlatego właśnie, jeśli istnieje możliwość powtórnego wykorzystania powszechnie używanych produktów, należy to zrobić. ()
Każdy rodzaj odpadów należy wyrzucać do odpowiednich pojemników. Dla ułatwienia są one zwykle oznaczone różnymi kolorami. Umieszcza się też na nich informacje, jakie odpady można wrzucać do każdego z nich, a jakie nie powinny tam trafiać. Najczęściej do odpowiednich pojemników wrzuca się śmieci wykonane z określonych materiałów. Spotyka się też czasem pojemniki na śmieci suche i mokre, tzn. takie, które można wykorzystać do kompostowaniakompostowania.
Zebranie tony papieru pozwala zaoszczędzić 17 drzew oraz obniżyć zużycie energii potrzebnej do jego produkcji. Z 27 plastikowych butelek można wytworzyć jedną bluzę z polaru, z kilkunastu tysięcy puszek po konserwach – samochód. Zebranie 670 puszek po napojach gazowanych pozwala uzyskać materiał do zrobienia roweru.
3. Czy śmieci mogą być niebezpieczne?
Zastanów się i odpowiedz, czy żarówkę można wyrzucić do pojemnika na szkło. Uzasadnij swoje zdanie.
Niektórych przedmiotów, np. baterii i akumulatorów, nie można wyrzucać na wysypisko. Zawierają one bowiem szkodliwe substancje, jak ołów i kadm, które mogłyby przedostać się do wody oraz gleby i zanieczyścić je. Odpady niebezpieczne to również świetlówki, sprzęt elektroniczny, przeterminowane leki, a także opakowania po farbach i innych chemikaliach. Nie wolno ich wyrzucać razem z innymi odpadami.
Co zrobić z takimi materiałami? W wielu miejscach, np. niektórych sklepach i szkołach, są specjalne pojemniki na zużyte baterie. Dzięki zbiórce baterii zmniejsza się zanieczyszczenie środowiska. Można też z nich odzyskać wiele cennych surowców. Odpady niebezpieczne powinny trafiać wyłącznie do specjalnych punktów zbierania takich śmieci.
Nie powinno się wyrzucać do śmieci zużytych baterii czy lekarstw, ponieważ zawierają substancje szkodliwe, w znacznym stopniu zanieczyszczające środowisko. Na niepotrzebne i przeterminowane lekarstwa przeznaczone są specjalne pojemniki w aptekach.
Przyjrzyj się jeszcze raz liście, na której zapisane są wszystkie śmieci wyprodukowane przez ciebie w ciągu jednego dnia. Jakie masz pomysły na ograniczenie ich ilości? Co trzeba zrobić, by jak najmniej szkodziły środowisku?
Podsumowanie
Segregacja odpadów polega na zbieraniu śmieci do specjalnie oznaczonych worków lub pojemników. Odpady segregujemy na szkło białe i kolorowe, makulaturę, tworzywa sztuczne i metale. Osobno możemy gromadzić resztki żywności, które są wykorzystywane na kompost.
Posegregowane odpady można wykorzystać do produkcji nowych przedmiotów – jest to recykling.
Dzięki segregacji odpadów i recyklingowi można ograniczyć zużycie surowców naturalnych, energii i wody oraz zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska.
Zaplanuj i przeprowadź wywiad na temat segregowania śmieci z wybraną osobą z twojej rodziny. Zapytaj, czy zwraca uwagę na problem olbrzymiej ilości śmieci produkowanych codziennie przez każdego z nas. Podczas rozmowy staraj się skłonić swojego rozmówcę do refleksji na temat: Jakie kroki można podjąć, by poprawić stan środowiska?
„Eko‑patrol” – znajdź w swojej najbliższej okolicy lub źródłach prasowych i internetowych informacje o konkretnych przypadkach nieodpowiedzialnego wyrzucania odpadów. Zrób na ten temat notatkę. Tekst uzupełnij fotografiami, ilustracjami, mapą.
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Dbamy o przyrodęDbamy o przyrodę
Słowniczek
rozkład szczątków organizmów przez drobnoustroje zachodzący w odpowiedniej temperaturze i wilgotności
zbieranie i przetwarzanie surowców wtórnych w celu ponownego ich wykorzystania
wyrzucanie posegregowanych śmieci do specjalnie oznaczonych pojemników
zużyte produkty i materiały, które nadają się do ponownego przerobu, np. makulatura
Zadania
Na lekcji przyrody uczniowie i uczennice opowiadali, w jaki sposób troszczą się o środowisko. Wskaż, które z zaproponowanych zachowań uczniów są korzystne, a które niekorzystne dla środowiska.
Do pudełka stojącego w moim pokoju wyrzucamy zużyte baterie, które później odnoszę do specjalnego pojemnika znajdującego się w pobliskim sklepie., Gdy robię zakupy, zawsze mam ze sobą płócienną torbę, aby mieć je w co zapakować., Zakupy zawsze pakuję w kilka woreczków i reklamówek., Przed naszym domem jest jeden wielki pojemnik, do którego wyrzucamy wszystkie śmieci., Na koniec roku szkolnego wszystkie podręczniki i zeszyty palę w ogrodzie., Zabawki, którymi już się nie bawię, oddaję młodszym dzieciom znajomych.
| działania korzystne dla środowiska | |
|---|---|
| działania niekorzystne dla środowiska |
Do którego z pojemników należy wrzucić następujące śmieci? Przyporządkuj śmieci do odpowiednich pojemników.
pęknięty słoik, folia spożywcza, skórki <br/> z pomarańczy, torba papierowa, wczorajsza gazeta, zapisany zeszyt, szklana butelka po soku, butelka plastikowa, pojemniki po jogurcie, słoik po dżemie, zwiędnięte liście sałaty, kartonowe pudełko, reklamówka, skorupki z jajek
| szkło bezbarwne | |
|---|---|
| plastik | |
| papier | |
| kompost |
Jakie odpady wykorzystano do produkcji następujących produktów? Połącz ich nazwy w odpowiednie pary.
złom stalowy, makulatura, obierki po owocach i warzywach, szkło
| kompost | |
| papier toaletowy | |
| stalowe części maszyn | |
| butelki |