Czy Emrod powinien podnieść rękawiczkę? - na podstawie utworu F. Schillera "Rękawiczka"

T. Czy Emrod powinien podnieść rękawiczkę? (na podstawie utworu F. Schillera „Rękawiczka”)

1. Cele lekcji:

a) Wiadomości:

- uczeń zna kodeks rycerski,

- wie, jakimi cechami odznaczał się prawdziwy rycerz.

b) Umiejętności:

- redaguje plan wydarzeń na podstawie przeczytanego utworu,

- potrafi scharakteryzować i ocenić postępowanie bohaterów.

2. Metoda i forma pracy:

- pogadanka heurystyczna,

- praca w małych grupach (2‑4 osobowych),

- burza mózgów.

3. Środki dydaktyczne:

Tekst F. Schillera „Rękawiczka”.

4. Przebieg lekcji:

1. Rozmowa na temat kodeksu rycerskiego.

Kim był rycerz?

Rycerz to wojownik okuty w żelazną zbroję, walczący konno za pomocą miecza. W zamian za przywileje zobowiązany był do służby królowi. Jego postępowanie opierało się na specjalnym etosie zwanym kodeksem rycerskim. Epoka rycerska przypada na wiek X – XV.

Jakich znasz słynnych rycerzy?

Zawisza Czarny – najsłynniejszy polski rycerz. Brał udział w bitwie pod Grunwaldem, podczas której uratował królewski sztandar. Niepokonany w licznych turniejach, symbol cnót rycerskich. Przysłowie: „polegać jak na Zawiszy”.

Roland – to postać historyczna, należał do rycerzy Karola Wielkiego. Podczas bitwy z Saracenami dowodził tylną strażą francuską. Miał słynny miecz – Durandal. Poległ honorowo na polu bitwy, nie opuszczając swoich towarzyszy ani nie prosząc o pomoc.

Król Artur – legendarny król brytyjski; został królem po wydobyciu wbitego w kamień i kowadło miecza, zwanego Excaliburem, którego nikt inny nie potrafił wyjąć. Założył Bractwo Okrągłego Stołu. Był sprawiedliwym władcą i dzielnym wojownikiem; w walkach zwyciężył większość narodów europejskich.

Co to jest etos rycerski?

Etos rycerski to zespół wartości, powszechnie przyjętych i akceptowanych przez uczestników kultury rycerskiej (inaczej – rycerzy). Stanowił zbiór norm, które ustalały się przez stulecia i wyznaczały wzorzec osobowy idealnego rycerza oraz kształtowały wzory zachowań przyjętych w społeczności rycerskiej. Etos rycerski w dużym stopniu wpływał też na tożsamość klasową rycerstwa – był tym, co odróżniało rycerza od chłopa czy mieszczanina, określał ogólny styl życia rycerzy. (Wikipedia)

Ogólnie przyjąć można, że w skład etosu rycerskiego wchodziły następujące wartości:

• Dobre urodzenie – stanowiło jeden z podstawowych atrybutów rycerza. Legitymowanie się bogatym drzewem genealogicznym było powodem do dumy i potwierdzało wysoką pozycję społeczną.

• Stanowa solidarność rycerska – jej wyrazem na gruncie kultury Europy Zachodniej była na przykład idea bractw rycerskich, mająca swoją kontynuację w powoływaniu towarzystw turniejowych.

• Hojność – skąpstwo było cechą pogardzaną, charakterystyczną dla chłopa lub mieszczanina. Prawdziwy rycerz powinien być rozrzutny. Hojność przysparzała sprzymierzeńców, a okazana truwerowi mogła opłacić się z nawiązką, gdyż obdarowany sławił imię darczyńcy w swojej dalszej drodze.

• Żądza sławy – rycerz szukał okazji do nadania rozgłosu swojemu imieniu zarówno na polach bitew, na polowaniu, jak i w turniejowych szrankach. Starania o dobre imię i sławę po śmierci nieustannie przejawiają się na kartach średniowiecznych kronik.

• Odwaga – zarzucenie rycerzowi tchórzostwa stanowiło największą – oprócz oskarżenia o wiarołomstwo – zniewagę. Chęć wykazania odwagi połączona z przeświadczeniem o własnej nieograniczonej mocy bywała tak silna, że przeczyła zdrowemu rozsądkowi, doprowadzając do śmierci całe chorągwie rycerstwa, szarżujące na przeważające liczebnie wrogie wojska.

• Wierność danemu słowu – odróżniała rycerza od chłopa i mieszczanina, z zastrzeżeniem jednak, że dotyczy ona tylko osób równych stanem. Szczególnie ważną odmianą tej wierności, na której opierał się w zasadzie system feudalny, była wierność seniorowi.

• Etyka walki – była jednym z najważniejszych składników rycerskiego etosu. Tworzyły ją dbałość o równe szanse w walce (nie atakowanie słabszych, dozbrajanie przeciwnika), powinność ataku twarzą w twarz oraz szacunek dla przeciwnika – szacunek ten wszakże ograniczał się do przeciwników dobrze urodzonych.

• Siła fizyczna, uroda, wdzięk – cechy bezspornie odróżniające rycerza go od plebsu. W literaturze rycerskiej dobrze urodzonego wojownika cechuje już od dziecka niespotykana siła i walory fizyczne.

• Szlachetna postawa wobec kobiet – dzięki literaturze rycerskiej pojawił się pogląd, że myśl o ukochanej wzmacnia rycerza w boju, nadając mu cech wyższych – wojownik walczył już nie tylko o swój honor, ale także sławił imię swej wybranki.Indeks górny 1¹

2. Samodzielna praca uczniów w grupach. Wyjaśnienie związków frazeologicznych zamieszczonych w karcie pracy. W razie potrzeby korzystanie ze słowników frazeologicznych.

3. Odczytanie utworu – najpierw przez nauczyciela a później przez któregoś z uczniów.

4. Wyjaśnienie nieznanych pojęć:

- zwierzyniec – miejsce, w którym trzymano zwierzęta

- podwoje – drzwi, zwykle duże

- brzemię – ciężar

- nadobna – piękna

- krużganek – długi ganek, obiegający budynek przeważnie wokół wewnętrznego dziedzińca.

5. Układanie planu wydarzeń opowiadania – praca uczniów w małych (2 osobowych) grupach, wspólne zapisanie na tablicy.

1. Przybycie króla i dworzan na igrzysko.

2. Walka dzikich zwierząt.

3. Rzucenie rękawiczki między dzikie zwierzęta.

4. Odważny uczynek rycerza.

5. Podziw widzów.

6. Wzgardzenie ukochaną.

7. Odejście Emroda.

6. Charakterystyka i ocena postępowania bohaterów – wypisujemy wspólnie z uczniami na zasadzie burzy mózgów

7. Próba odpowiedzi uczniów na pytanie postawione w temacie.

8. Rozmowa na temat, czy współcześnie również mogą pojawić się podobne sytuacje?

5. Bibliografia

F. Schiller, Rękawiczka

6. Załączniki

a. Karta pracy

b. Zadanie domowe

Napisz opowiadanie z życia współczesnych nastolatków. Przedstaw w nim sytuację podobną do opisanej w utworze. Zastanów się, jak powinien zachować się współczesny rycerz.

1. Wikipedia↩