Czy język może tworzyć świat? - magiczna i sprawcza funkcja języka

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

- zna definicję funkcji magicznej i funkcji sprawczej języka,

- zna środki językowe, którymi posługują się te funkcje językowe,

- zna i rozumie pojęcie tabu językowego i eufemizmu.

b) Umiejętności

Uczeń:

- rozpoznaje różnicę między funkcją sprawczą a funkcją magiczną języka,

- dyskutuje nad kreatywnością języka,

- wskazuje sytuacje, w których człowiek za pomocą języka tworzy świat lub zmienia rzeczywistość,

- poprawnie posługuje sie poznanymi terminami.

2. Metoda i forma pracy

Praca zbiorowa, dyskusja, heureza, metoda analizy i twórczego wykorzystania wzorów.

3. Środki dydaktyczne

1. Apokalipsa 1, 1 – 3

2. Księga Rodzaju 1, 3 – 5

3. J. S., Bystroń, Przeżytki wiary w magiczną moc słowa, [w:] J. Klejnocki, B. Łazińska, D. Zdunkiewicz‑Jedynak, Język polski. Literatura i nauka. Podręcznik do pracy w szkole. Klasa 1, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2002.

4. Karta z cytatami

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z celami i tokiem lekcji. Następnie czyta cytat pochodzący z Apokalipsy (załącznik 1) i prosi uczniów o jego interpretację. Potem czyta kolejny cytat pochodzący z Pisma świętego (załącznik 2) i ponownie prosi uczniów o jego interpretację. Na zakończenie tego etapu lekcji pyta uczniów, czy tylko Bóg może tworzyć rzeczywistość.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel czyta fragment tekstu Jana Stanisława Bystronia i pyta o rolę, jaką odgrywają wypowiedzi w opisanym rytuale ludowym. Nauczyciel wprowadza pojęcie funkcji magicznej.

2. Nauczyciel pyta uczniów o sytuacje, w których człowiek tworzy rzeczywistość, wykorzystując funkcję magiczną. Uczniowie wypełniają kartę pracy nr 1 (załącznik 1). Powinni także wskazać typowe dla tej funkcji językowej formuły językowe.

3. Nauczyciel pyta uczniów o inne sytuacje, w których nadawca może kreować rzeczywistość. Nauczyciel wprowadza pojęcie funkcji sprawczej. Uczniowie wypełniają kartę pracy nr 2 (załącznik 2), podając sytuacje pozarytualne, w których człowiek wykorzystuje funkcję sprawczą języka.

4. Uczniowie wskazują typowe dla tej funkcji językowej formuły słowne.

c) Faza podsumowująca

Na zakończenie lekcji nauczyciel wprowadza pojęcie eufemizmi i tabu językowego.

5. Bibliografia

1. Biblia (Apokalipsa 1, 1 – 3; Księga Rodzaju 1, 3 – 5)

2. Bystroń, J. S*., Przeżytki wiary w magiczną moc słowa,* [w:] J. Klejnocki, B.Łazińska,D. Zdunkiewicz‑Jedynak, Język polski. Literatura i nauka. Podręcznik do pracy w szkole. Klasa 1, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2002.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik 1

„Na początku było Słowo. A Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo”

Apokalipsa 1, 1 – 3

„Wtedy Bóg rzekł: <<Niechaj się stanie światłość!>>

światłość stała się światłość. Bóg widząc, że światłość jest dobra,

oddzielił ja od ciemności. I nazwał Bóg światłość dniem,

a ciemność nazwał nocą”

Księga Rodzaju 1, 3 - 5

Zapisz na schemacie sytuacje, w jakich człowiek w sposób rytualny kreuje rzeczywistość.

FUNKCJA MAGICZNA

Załącznik 2

Zapisz na schemacie sytuacje, w jakich człowiek w sposób pozarytualny kreuje rzeczywistość.

FUNKCJA SPRAWCZA

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak