Kolorowa akwarela przedstawia rosnące na zielonym trawniku drzewo o brązowym pniu i zielonych liściach, którego korona wygina się w prawo pod wpływem silnego wiatru. Część liści opada na ziemię. W tle widać szare pagórki. Niebo jest ciemne.
Kolorowa akwarela przedstawia rosnące na zielonym trawniku drzewo o brązowym pniu i zielonych liściach, którego korona wygina się w prawo pod wpływem silnego wiatru. Część liści opada na ziemię. W tle widać szare pagórki. Niebo jest ciemne.
Czy stół może się zbuntować, a igła płatać figle?
Drzewo gubiące liście
Źródło: Pixabay, licencja: CC BY 4.0.
Twoje cele
poznasz różnice między ożywieniem a uosobieniem,
rozpoznasz ożywienie i uosobienie w tekstach poetyckich i określisz pełnione przez nie funkcje,
zaproponujesz własne przykłady ożywienia i uosobienia,
zredagujesz tekst z wykorzystaniem uosobienia.
Czy gwiazdy mogą do nas mrugać, myśli chodzić po głowie, a tęgi mróz ściskać? W języku codziennym często posługujemy się sformułowaniami, w których nadajemy przedmiotom i zjawiskom cechy istot żywych. Czasami przedstawiamy nie tylko przedmioty i zjawiska, ale rośliny i zwierzęta tak, jakby były ludźmi. Mówimy wówczas, że rośliny aż proszą o deszcz, a słońce się do nas uśmiecha, mimo że w rzeczywistości jest to niemożliwe. Takie zabiegi językowe nazywamy ożywieniem i uosobieniem. Warto dowiedzieć się, czym się różnią.
Polecenie 1
Nazwij środek stylistyczny, który został zastosowany w sformułowaniu „drzewo zasnęło”. Możesz skorzystać z informacji zawartych w lekcji pt. Różowe okularyPlAhBpjESRóżowe okulary.
R5j3cpv9i2UHK
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Zapoznaj się z animacją pt. Ożywienie a uosobienie, a następnie wykonaj polecenia.
R1cs46LhizZEr
Animacja z audiodeskrypcją na temat ożywienia i uosobienia. Zawiera objaśnienia oraz przykłady tych środków stylistycznych.
Animacja z audiodeskrypcją na temat ożywienia i uosobienia. Zawiera objaśnienia oraz przykłady tych środków stylistycznych.
Animacja z audiodeskrypcją na temat ożywienia i uosobienia. Zawiera objaśnienia oraz przykłady tych środków stylistycznych.
Polecenie 2
Wyjaśnij, dlaczego ożywienie i uosobienie są rodzajami przenośni.
RENFm6dx2yMMQ
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Polecenie 3
Wyszukaj w dostępnych źródłach (np. podręczniku do języka polskiego, wyborze poezji) po jednym przykładzie ożywienia i uosobienia. Zapisz autorów i tytuły wierszy, z których one pochodzą.
RUUMYGvdeHMYV
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Polecenie 4
Podaj po jednym własnym przykładzie ożywienia i uosobienia.
RstLFeyYsJWEp
Miejsce na odpowiedź ucznia.
RjciWEeQ4gTTf
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu cytatów do odpowiednich grup.
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu cytatów do odpowiednich grup.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R9hm250NqbYlm
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na oznaczeniu odpowiedniego elementu tekstu.
Zadanie interaktywne polega na oznaczeniu odpowiedniego elementu tekstu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5
O co może prosić wiatr? Jakie kłopoty mogą mieć filiżanki? Wybierz jeden z fragmentów wierszy z poprzedniego ćwiczenia i dopisz do niego kilka wersów, w których zastosujesz uosobienie.
RYp4ksnMwj1iJ
Grafika przedstawia dwie ilustracje. Na jednej widnieje filiżanka z kawą, która ma oczy i uśmiech, na drugiej - chmura z oczami, nosem i ustami o zdziwionym wyrazie twarzy.
Uosobienie
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
R126piguCI1jE
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Zapoznaj się z wierszem Juliana Tuwima pt. Dwa wiatry, a następnie wykonaj ćwiczenia.
O autorze
Julian Tuwim19531894
R57sNps7ej9L0
Grafika wykonana kolorowymi pastelami przedstawia portret mężczyzny o czarnych, zaczesanych do tyłu włosach i szarych oczach. Ubrany jest on w ciemną marynarkę, białą koszulę i czerwony krawat. Tło jest szare, namalowano na nim niebieskie kreski, które rozchodzą się promieniście od głowy mężczyzny. W dolnym lewym rogu widnieje odręczny napis: "Witkacy, 1929, II, NTl8m + Cof". W prawym dolnym rogu widnieje w kółku: "TB + d".
Portret Juliana Tuwima
Źródło: Stanisław Ignacy Witkiewicz, 1929, domena publiczna.
Julian Tuwim
– jeden z najpopularniejszych polskich poetów XX wieku. Pisał wiersze, teksty piosenek, żarty kabaretowe, tłumaczył na język polski literaturę rosyjską i francuską. Do jego najbardziej znanych utworów należą wiersze dla dzieci, np. Słoń Trąbalski, Lokomotywa, Ptasie radio, Spóźniony słowik, Dyzio marzyciel.
Julian TuwimDwa wiatry
Jeden wiatr – w polu wiał, Drugi wiatr – w sadzie grał: Cichuteńko, leciuteńko, Liście pieścił i szeleścił, Mdlał…
Jeden wiatr – pędziwiatr! Fiknął kozła, plackiem spadł, Skoczył, zawiał, zaszybował, Świdrem w górę zakołował I przewrócił się, i wpadł Na szumiący senny sad, Gdzie cichutko i leciutko Liście pieścił i szeleścił Drugi wiatr…
Sfrunął śniegiem z wiśni kwiat, Parsknął śmiechem cały sad, Wziął wiatr brata za kamratakamratkamrata, Teraz z nim po polu lata, Gonią obaj chmury, ptaki, Mkną, wplątują się w wiatraki, Głupkowate mylą śmigiśmigiśmigi, W prawo, w lewo, świst, podrygi, DmądąćDmą płucami ile sił, Łobuzują, pal je licho!…
A w sadzie cicho, cicho…
wpis_01 Źródło: Julian Tuwim, Dwa wiatry, [w:] tegoż, Nowy wybór poezji, Warszawa 2006, s. 135.
RTNSG1kKqfbPe
Ćwiczenie 3
Zadanie polega na zaznaczeniu prawidłowej odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Rn9xV4DbTxQQP
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne, należy wybrać prawidłową odpowiedź spośród podanych możliwości.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 5
Scharakteryzuj zachowanie opisanych w wierszu wiatrów. W pola tekstowe wpisz czasowniki i zwrotyzwrotzwroty nazywające wykonywane przez nie czynności, a następnie umieść je wraz z tabliczkami w odpowiednich miejscach na ilustracji.
R15X6OwNWjj7R
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ilustracje: Pixabay, domena publiczna.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Czasownik to część mowy nazywająca czynności i stany. Odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim znajduje się stanie?
Pierwszy wiatr: wiał, fiknął, skoczył, zawiał, zaszybował, zakołował, przewrócił się, wpadł.
Drugi wiatr: grał, pieścił, szeleścił, mdlał.
Oba wiatry: gonią, mkną, wplątują się w wiatraki, mylą śmigi, dmą, łobuzują.
Ćwiczenie 5
Scharakteryzuj zachowanie opisanych w wierszu wiatrów. Poniżej wpisz czasowniki i zwrotyzwrotzwroty nazywające wykonywane przez nie czynności.
R56rHyJ6BdOCl
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Czasownik to część mowy nazywająca czynności i stany. Odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim znajduje się stanie?
Pierwszy wiatr: wiał, fiknął, skoczył, zawiał, zaszybował, zakołował, przewrócił się, wpadł.
Drugi wiatr: grał, pieścił, szeleścił, mdlał.
Oba wiatry: gonią, mkną, wplątują się w wiatraki, mylą śmigi, dmą, łobuzują.
R1LWry0PzWTKU
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiednich wyrazów.
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiednich wyrazów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R8TWFs50JaQcY
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanych cytatów do odpowiednich kategorii.
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanych cytatów do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
ROZ9IRVhcKSu5
Ćwiczenie 7
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu wolnych miejsc odpowiednimi wyrazami.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu wolnych miejsc odpowiednimi wyrazami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
Wyjaśnij znaczenie związku frazeologicznego „szukać wiatru w polu”, a następnie ułóż z nim zdanie.
R1Mda1fHUQdZQ
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Skorzystaj ze słownika frazeologicznego, aby odszukać znaczenie związku wyrazowego. Pamiętaj, że związek frazeologiczny ma znaczenie przenośne. Zredaguj zdanie tak, aby wykazać w nim jego właściwe rozumienie.
Znaczenie związku frazeologicznego „szukać wiatru w polu”: o kimś/czymś nie dającym się odnaleźć.
Od tygodnia próbuję znaleźć moją czapkę z daszkiem - szukaj wiatru w polu.
Polecenie 6
Wykonaj ilustrację do wiersza Dwa wiatry. Możesz wykorzystać tradycyjne przybory lub poniższy zestaw cyfrowych „kredek”.
R1YXeacjNxvJd
Miejsce na rysunek ucznia.
Miejsce na rysunek ucznia.
Polecenie 6
Zapisz swoje przemyślenia na temat wiatru, zaczynając od słów: Lubię/Nie lubię, gdy wieje wiatr, ponieważ...
RtnNBhoH79bKy
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Słownik
dąć
dąć
dmuchać z dużą siłą, wiać
kamrat
kamrat
towarzysz, kompan
śmigi
śmigi
skrzydła wiatraka
zwrot
zwrot
związek wyrazowy, z których jeden jest czasownikiem
Notatnik
Rxlmy2Wja5sVb
Miejsce na notatki ucznia.
Bibliografia
Bortnowski S., (1998), Jak uczyć poezji?, Warszawa: Stentor.
Kulpa‑Szustak I., Wojtulewicz J., (2014), Wszystko jest poezją, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Tuwim J., (2006), Nowy wybór poezji, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
