Dbamy o oczy i uszy
11 sierpnia 1999 roku wielu mieszkańców Europy Zachodniej wyszło ze swoich domów i spojrzało w niebo. Światło słoneczne zaczęło w tym dniu słabnąć, a sama tarcza Słońca zniknęła. Pojawiła się ponownie dopiero po upływie 2,5 minuty. Było to zaćmienie Słońca. Wszyscy, który obserwowali to zjawisko, używali okularów przeciwsłonecznych lub klisz fotograficznych. Dlaczego?
jak są zbudowane oczy i uszy,
jak to się dzieje, że wyraźnie widzimy,
w jaki sposób uszy rejestrują dźwięk.
Wymienisz czynniki mogące negatywnie wpływać na narząd wzroku.
Przedstawisz metody ochrony oczu przed różnymi rodzajami światła.
Opiszesz, w jaki sposób należy chronić słuch przed hałasem.
1. Jak chronić wzrok?
Opisane we wstępie wydarzenie – zaćmienie Słońcazaćmienie Słońca – to bardzo widowiskowe zjawisko, dlatego jest chętnie oglądane przez wielu ludzi. Trzeba jednak podczas takiego pokazu zachować szczególne środki bezpieczeństwa! Oczy są bowiem bardzo wrażliwym narządem zmysłu.
Jeśli zdarzyło ci się przez nieuwagę spojrzeć na krótką chwilę bezpośrednio na słońce, to wiesz, że jego światło jest tak jasne i silne, że powoduje ból oczu i chwilową utratę zdolności widzenia. Dlatego nigdy nie należy patrzeć prosto w słońce.
Zaćmienie całkowite występuje wtedy, gdy Księżyc w całości zasłania tarczę Słońca. Zjawisko to należy do rzadkich. Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne z terenu Polski można było zaobserwować 30 czerwca 1954 roku. Na kolejne całkowite zaćmienie Słońca, które będzie można zobaczyć nad Polską musimy poczekać aż do 7 października 2135 roku!
Wzrok to bardzo ważny zmysł. Oczy są niezwykle wrażliwe. Skupianie wzroku na przedmiotach leżących blisko jest dla nich wyczerpujące. Podczas korzystania z komputera lub czytania książek pozwól czasami odpocząć oczom: co godzinę zamknij je na chwilę, intensywnie zamrugaj kilka razy i popatrz w dal, nie skupiając wzroku na konkretnym obiekcie.
Pamiętaj również, że słońce może nam zaszkodzić nie tylko, jeśli patrzymy wprost na nie. Bardzo przydatne są okulary przeciwsłoneczne z wysokim filtrem UV (czyli chroniącym przed promieniowaniem ultrafioletowym). Okulary takie należy nosić nie tylko latem, ale również zimą, ponieważ światło odbijające się od śniegu może uszkodzić oko!
Postęp technologiczny występujący w dzisiejszych czasach może również stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia naszego wzroku. Długie godziny spędzone przed komputerem, telewizorem czy smartfonem mogą prowadzić do zaburzeń pracy wzroku oraz rozregulowaniem cyklu dobowego i zaburzeń snu. Dlaczego akurat te urządzenia stanowią zagrożenie? Ekrany telewizora, smartfona czy komputera emitują tzw. niebieskie światło, które może uszkadzać oko.
Przypomnij sobie, czy zdarzyło ci się przecierać oczy ze zmęczenia po długim czasie spędzonym przed ekranem telefonu lub komputera? Objawy jakie towarzyszą nadmiernej ekspozycji na niebieskie światło to suchość, zmęczenie i łzawienie oczu, zaburzenia widzenia, a nawet bóle głowy. W celu zapobiegania tym dolegliwościom należy ograniczyć czas spędzony na wpatrywaniu się w ekrany telefonów, komputerów i telewizora. Szczególnie ważne jest ich wyłączenie z użytku przed snem! W przypadku osób pracujących przed ekranem komputera istotne jest prawidłowo ustawione stanowisko pracy i monitora. Warto w takim przypadku też rozważyć okulary z filtrem światła niebieskiego.
Współcześnie bardzo często występują u ludzi wady wzroku: krótkowzrocznośćkrótkowzroczność, dalekowzrocznośćdalekowzroczność i astygmatyzmastygmatyzm. Może się zdarzyć, że początkowo wada wzroku nie jest poważna, ale zwiększa się z czasem. Oczy męczą się bowiem podczas korzystania z komputera oraz oglądania telewizji, a także podczas czytania przy zbyt słabym świetle. Pamiętaj, że w pomieszczeniu może być ciemno, ale czytany przez ciebie tekst musi być dobrze oświetlony!
Rzęsy oraz brwi są naturalną ochroną naszych oczu. Te krótkie włoski zapobiegają osadzaniu się na gałce ocznej drobnych owadów, kurzu i zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu.
W dostępnych Ci źródłach wyszukaj i przedstaw metody korekcji wad wzroku.
2. Chronimy uszy
Nie tylko wzrok należy chronić! Innym naszym zmysłem równie ważnym i podatnym na uszkodzenia jest słuch. Jeśli mieszkasz w mieście, codziennie słyszysz hałas powodowany przez ruch drogowy. Jeszcze głośniejsze są na przykład roboty drogowe czy startujący lub lądujący samolot. Przyczyną uszkodzeń słuchu mogą być nawet niektóre zabawki!
Wiemy już, że głośność mierzy się w decybelach (dB). Im więcej decybeli, tym dźwięk głośniejszy, a tym samym bardziej niebezpieczny dla zdrowia.
Rodzaj dźwięku | Głośność dźwięku |
szelest liści na wietrze | 10 dB |
szept | 20 dB |
szmery w domu | 40 dB |
głośno grający telewizor | 65 dB |
ruchliwa ulica, gwarna kawiarnia | 70 dB |
Uwaga! Dźwięki powyżej 110 dB mogą trwale uszkodzić słuch! | |
piła łańcuchowa z bliska | 110 dB |
startujący odrzutowiec | 130 dB |
eksplozja petardy z bliska | 160 dB |
Skala głośności w decybelach jest dość skomplikowana. Na przykład dźwięk o głośności 70 dB jest dziesięć razy głośniejszy od tego, który ma 60 dB, i aż sto razy głośniejszy od tego, który ma 50 dB! Różnica głośności nawet kilku decybeli może być więc wbrew pozorom znaczna i wyraźnie odczuwalna.
Na szczęście uszy również można chronić. W warunkach dużego hałasu (np. gdy w domu jest remont i wiertarka jest bardzo głośna) najlepiej używaj specjalnych nauszników ochronnych. Możesz także użyć stoperów. Staraj się nie słuchać muzyki zbyt głośno. Najbardziej szkodliwe jest słuchanie jej przez słuchawki douszne (inaczej nazywane kanałowymi).
Krzyk małego dziecka jest jednym z głośniejszych dźwięków – osiąga on od 82 dB nawet do 110 dB! Ma to swoje uzasadnienie: rodzice w ten sposób dostają sygnał, że dziecku potrzebna jest pomoc, a takiego sygnału nie powinni zignorować lub go nie usłyszeć.
Podsumowanie
Nasze oczy i uszy narażone są na uszkodzenia nawet podczas codziennych czynności.
Zagrożenie dla narządu wzroku stanowi światło słoneczne oraz niebieskie światło pochodzące z ekranów smartfonów, komputerów czy telewizora.
Aby uchronić się przed uszkodzeniami mechanicznymi oczu, stosujemy okulary ochronne. W celu ochrony wzroku przed promieniami słonecznymi stosujemy okulary z filtrem UV. Żeby ochronić oczy przed niebieskim światłem ograniczamy korzystanie z urządzeń elektrycznych (smartfonów, komputerów, telewizorów) lub korzystamy z okularów z filtrem światła niebieskiego.
Aby uchronić się przed uszkodzeniami uszu, stosujemy nauszniki ochronne i unikamy hałasu.
Słownik
widzenie obrazów rozmazanych (niezależnie od odległości)
niezdolność do wyraźnego widzenia przedmiotów położonych blisko oka
niezdolność do wyraźnego widzenia przedmiotów położonych daleko od oka
schorzenia oczu objawiające się niezdolnością do wyraźnego widzenia
zjawisko astronomiczne, podczas którego Księżyc znajduje się między Ziemią a Słońcem, przesłaniając tym samym jego światło
Zadania
Połącz nazwę dźwięku z liczbą decybeli wyrażającą głośność tego dźwięku.
160 dB, 10 dB, 40 dB, 70 dB
szelest liści | |
darcie papieru | |
ruch samochodowy | |
huk petardy |