Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: ,,Ratując jedno życie, ratujesz cały świat”. Dzieci Ireny Sendlerowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • opisuje sytuację żydowskich dzieci w czasie II wojny światowej i ich losy po wojnie,

  • charakteryzuje działalność Ireny Sendlerowej, a zwłaszcza jej sposoby ratowania żydowskich dzieci z getta, na podstawie tekstów biograficznych i wspomnieniowych,

  • analizuje teksty literackie poruszające problem Holokaustu,

  • formułuje argumenty w dyskusji na temat tragizmu,

  • interpretuje symboliczną wymowę miejskich murali związanych z postacią Ireny Sendlerowej.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał ,,Ratując jedno życie, ratujesz cały świat”. Dzieci Ireny Sendlerowej. Poleca uczniom, by zapoznali się z informacjami z bloku tekstowego i obejrzeli uważnie prezentację multimedialną. Prosi zainteresowane osoby, by przygotowały się do przedstawienia kontekstu historycznego i biograficznego wydarzeń opisywanych w e‑materiale.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu. We wstępnej fazie lekcji konieczne jest sprawdzenie wiedzy uczestników zajęć na temat realiów historycznych i uwarunkowań, które spowodowały działalność Ireny Sendlerowej. Uczniowie – eksperci przygotowani wcześniej kreślą tło historyczne wydarzeń, pozostali mogą włączać się do rozmowy. Nauczyciel moderuje dyskusję, sprawdzając, czy uczniowie rozumieją takie pojęcia, jak m.in. Holokaust, getto. Pyta, czy znają postać Ireny Sendlerowej. Podsumowaniem wstępnej fazy lekcji jest notatka w formie mapy myśli, którą uczniowie redagują indywidualnie podczas dyskusji.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną i w parach opracowują odpowiedzi do zamieszczonych tam poleceń. Po skończonej pracy następuje jej omówienie. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

  2. Drzewo decyzyjne
    Nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się na 4 grupy; będą pracowali metodą drzewa decyzyjnego. Każdej z grup zostaje przydzielony problem do przeanalizowania.
    Grupa 1: postawa Ireny Sendlerowej,
    Grupa 2: postawa współpracowników Ireny Sendlerowej (łączniczki, zakonnice i inne osoby),
    Grupa 3: postawa rodzin zaangażowanych w ratowanie żydowskich dzieci po aryjskiej stronie,
    Grupa 4: postawa żydowskich rodzin zmuszonych do rozłąki z dziećmi.
    Każda z grup analizuje możliwe warianty decyzji podejmowanych przez wskazane osoby, skupiając się na ryzyku i korzyściach wynikających z tych decyzji, a także na motywacji, którą kierowały się poszczególne osoby.
    W każdej grupie powinno powstać drzewo decyzyjne oparte na schemacie:
    OSOBA/GRUPA OSÓB
    Wariant I: udzielić pomocy
    - pozytywne skutki
    - negatywne skutki
    Wariant II: nie udzielić pomocy
    - pozytywne skutki
    - negatywne skutki.

    Praca trwa ok. 10 min, następnie przedstawiciele każdej z grup relacjonują, jakich dokonano ustaleń.
    Warto skłonić uczniów do dyskusji i moralnej oceny postępowania poszczególnych osób. Nauczyciel moderuje wymianę spostrzeżeń, a uczniowie zapisują w zeszytach wnioski.

  3. W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę na ćw. 3 oparte na wypowiedziach Sendlerowej, ćw. 4 związane z interpretacją symboli miejskich murali oraz ćw. 5 i 6 wymagające samodzielnego argumentowania i wnioskowania. Uczniowie pracują w parach, a nauczyciel ocenia poprawność udzielonych przez nich odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. W dyskusji podsumowującej nauczyciel prosi uczniów, by wyjaśnili, jak rozumieją cytat z Talmudu Babilońskiego: „Jeśli człowiek niszczy jedno życie, to jest tak, jak gdyby zniszczył cały świat. A jeśli człowiek ratuje jedno życie, to jest tak, jak gdyby uratował cały świat”.

Praca domowa:

  1. W ramach zadania domowego uczniowie wykonują ćw. 7, 8 i 9 związane z wierszem W. Broniewskiego Ballady i romanse.

Materiały pomocnicze:

  • Agnieszka Holland, W ciemności, Ninateka; Anna Mieszkowska, Matka dzieci Holocaustu: historia Ireny Sendlerowej, Warszawa 2004; Anna Bikont, Sendlerowa. W ukryciu, Wołowiec 2017.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się