Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: filozofia
Temat: Społeczeństwo zamknięte
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne:
Dowiesz się, jakie znaczenie dla rozumienia wiedzy przez Karla Poppera mają pojęcia falsyfikacjonizmu i historycyzmu.
Przedstawisz idee społeczeństwa zamkniętego i społeczeństwa otwartego.
Wykorzystasz elementy filozofii Karla Poppera do analizy innych teorii.
Porównasz różne sposoby myślenia o historii.
Cele operacyjne. Uczeń:
zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;
identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;
rozpoznaje związki między filozofią a innymi działami kultury europejskiej, zwłaszcza między filozofią a sztuką (w tym literaturą piękną), religią i nauką;
omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;
umie pisać tekst (esej) filozoficzny, w którym – korzystając ze zdobytej wiedzy z zakresu logiki i historii filozofii – identyfikuje się i rozpatruje określone poglądy filozoficzne.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
mapa myśli;
opis ustny;
esej filozoficzny;
praca z multimedium.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji i prosi uczniów na odpowiedź na pytania zawarte we wstępie:
- Czy historia ma jakiś sens? Czy układa się w logiczną całość, czy stanowi raczej zlepek przypadkowych wydarzeń?
- Czy badając prawidła dziejów, możemy przewidzieć przyszłość?
- Czy odpowiadając na pytanie, skąd przyszliśmy, możemy wskazać dokąd idziemy? I czy od drogi tej nie ma odwrotu?
Wspólna praca całego zespołu.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel prosi uczniów o padanie trzech przykładów z dziedziny literatury, teatru, kina, sztuki, w którym przedstawione zostało społeczeństwo zamknięte. Uczniowie mają się zastanowić, jakimi zabiegami posłużył się twórca w celu ukazania cech charakterystycznych społeczeństwa.
Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło związane z tematem zajęć: elementy filozofii Karla Poppera. Uczniowie podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli/pojęć, której centralnym punktem jest zapisane hasło. Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne
Praca z multimedium. Nauczyciel udostępnia uczniom materiał z sekcji „Prezentacja” dzieli klasę na 4 zespoły. Każdy z nich otrzymuje jeden z modeli społeczeństwa przedstawionych w multimedium. Zadaniem każdej z grup jest stworzenie krótkiej wypowiedzi ustnej na temat zagadnień poruszonych w treści prezentacji. Pozostali uczniowie zadają pytania przedstawicielom grup i sporządzają notatkę. Nauczyciel moderuje dyskusję i, w razie potrzeby, uzupełnia wypowiedzi uczniów o dodatkowe informacje.
Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 6‑8. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją oraz podczas lekcji, układają trzy zadania quizowe związane z tematem zajęć, które następnie dają do rozwiązania wybranej osobie z klasy. W ten sposób utrwalają zdobytą wiedzę i umiejętności.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Zaproponuj dwa teksty korespondujące z omawianymi podczas lekcji pojęciami. Przygotuj uzasadnienie swojego wyboru.
Polecenie nr 2 z sekcji „Prezentacja”: Napisz esej na temat społeczeństw zamkniętych dzisiaj. Zastanów się, gdzie możemy spotkać się ze społeczeństwem zamkniętym i dokonaj jego analizy. Pamiętaj o nadaniu ciekawego tytułu swojej pracy.
Materiały pomocnicze:
Chmielewski A., Społeczeństwo otwarte czy wspólnota? Filozoficzne i moralne podstawy nowoczesnego liberalizmu oraz jego krytyka we współczesnej filozofii społecznej, Wrocław 2001.
Legutko R., Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1998.
Popper K. R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, tł. Tadeusz Korczyc, t. 1, Urok Platona, Warszawa 1987.
Popper K. R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, tł. Tadeusz Korczyc, t. 2, Wysoka fala proroctw: Hegel, Marks i następstwa, Warszawa 1987.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.