Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Ruchy polityczne na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia partie, które powstały na ziemiach polskich pod koniec XIX w.;

• analizuje główne ruchy polityczne na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX w.: ruch narodowy, robotniczy (socjalistyczny) i ludowy;

• charakteryzuje najważniejszych liderów politycznych ruchu robotniczego, ludowego i narodowego na ziemiach polskich pod zaborami.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Ruchy polityczne na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX w.”.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby przygotowali prezentacje na podstawie treści sekcji „Przeczytaj”. Prosi, by odliczyli do trzech, a następnie przydziela poszczególnym grupom konkretne zagadnienia: uczniowie z numerem 1 skupiają się na ruchu robotniczym, z numerem 2 – na ruchu narodowym, a z numerem 3 - na ruchu ludowym na ziemiach polskich.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytać wyświetlony temat oraz cele zajęć. Krótko omawia planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu. Jedna osoba może zapisywać pytania na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom, po jednym uczniu z każdej wcześniej wyznaczonej grupy), aby zaprezentowały swoją pracę przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko o nich dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Gra edukacyjna”). Nauczyciel dzieli uczniów na dwie, trzy lub cztery grupy i zapowiada, że zagrają w grę interaktywną sprawdzającą ich wiedzę. Będzie to quiz na wzór Milionerów, ale z ograniczeniem czasu na udzielenie odpowiedzi. Prosi, aby grupy wyłoniły liderów, którzy będą odpowiadali na pytania. Pozostałe osoby odgrywają rolę publiczności, która może udzielać podpowiedzi. Zwycięża ta grupa, która najszybciej odpowie poprawnie na wszystkie pytania.

3. Uczniowie grają w grę interaktywną. Grupy rywalizują ze sobą i ta, która najszybciej rozwiąże quiz, jest nagradzana, np. oceną za aktywność.

4. Podsumowując quiz, nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów i pyta: Które z pytań sprawiło wam największą trudność?

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Ruchy polityczne na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX w.” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udziela im tym samym informacji zwrotnej. Ocenia również przedstawione przez uczniów prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 6 i 7 z sekcji „Audiobook + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Zapoznaj się z nagraniem z sekcji „Audiobook + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

Polskie partie i ruchy społeczno‑polityczne pierwszej połowy XX wieku, oprac. zbior. pod red. K. Przybysza, Warszawa 2012.

M. Żuczkowski, K. Piskała, O niepodległość i socjalizm. Studia i szkice z dziejów Polskiej Partii Socjalistycznej, Warszawa 2021.

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Kraków 2000.

Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2001.

Wskazówki metodyczne:

Gra interaktywna może być wykorzystana do sprawdzenia wiedzy indywidualnej uczniów zarówno podczas lekcji (każdy uczeń odpowiada samodzielnie), jak i poza lekcją, np. przy powtórce wiadomości.