Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Na jakim tle rozgrywają się wydarzenia Cudzoziemki?
Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne. Uczeń:
wskazuje związek między wydarzeniami z życia rodziny Marii Kuncewiczowej a fabułą powieści Cudzoziemka,
przywołuje wydarzenia historyczne, które miały wpływ na losy bohaterki,
ocenia postawę Róży wobec Polski jako ojczyzny,
formułuje argumenty potwierdzające/obalające tezę pracy pisemnej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał „Na jakim tle rozgrywają się wydarzenia Cudzoziemki?”. Prosi, by zapoznali się z blokiem tekstowym i przeczytali wszystkie fragmenty Cudzoziemki zamieszczone w sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu biograficznego i/lub historycznoliterackiego.
Przekład intersemiotyczny. Chętni uczniowie przygotowują interpretację fragmentu prozy z e‑materiału: Cudzoziemka, wykorzystując wybrane środki artystycznego wyrazu (np. grafika, kolaż, impresja muzyczna, film).
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jakie wydarzenia historyczne rozgrywają się w tle powieści Cudzoziemka
Faza realizacyjna:
Prezentacja uczniowskiej interpretacji (przekładu intersemiotycznego) na temat utworu prozatorskiego. Wspólne omówienie prezentacji ze szczególnym uwzględnieniem mocnych stron propozycji ucznia.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Ilustracja interaktywna”. Uczniowie odczytują polecenie: 1. Zapoznaj się z mapą interaktywną, na której zostały zaznaczone miejsca, z którymi związany jest życiorys Róży Żabczyńskiej i pierwowzoru jej postaci – Adeliny Szczepańskiej. Do każdego z miejsc dopisz odpowiednie wydarzenie z życia Róży i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy. Polecenie 2 z sekcji „Mapa interaktywna” uczniowie także wykonują w parach; nauczyciel weryfikuje poprawność ich odpowiedzi.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie następujące ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”: 1, 2, 3 i 6, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Następne ćwiczenie 7. Rozstrzygnij, czy Róża okazała się godną spadkobierczynią swoich przodków. Sformułuj swoje stanowisko w postaci tezy i poprzyj ją dwoma argumentami odwołującymi się do przytoczonego fragmentu powieści oraz do samodzielnie wybranych wydarzeń z życia bohaterki. wyświetlone przez nauczyciela na tablicy uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po jego wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Przeprowadź interpretację porównawczą fragmentów Cudzoziemki M. Kuncewiczowej i Przedwiośnia S. Żeromskiego. Twoja praca powinna liczyć przynajmniej 350 słów.
Materiały pomocnicze:
Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Witold Bobiński, Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Ludwik Fryde, Maria Kuncewiczowa: Cudzoziemka w: Wybór pism krytycznych 1966.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Ilustracja interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.