Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Zmierzch marzeń o jedności. Kryzys władzy uniwersalnej i niewola awiniońska

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Europa późnego średniowiecza.

Uczeń:

1. wyjaśnia przyczyny kryzysu idei władzy uniwersalnej w Europie późnego średniowiecza;

2. charakteryzuje kryzysy polityczne, społeczne i religijne późnego średniowiecza.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia związek między pojęciami niewoli awiniońskiej oraz niewoli babilońskiej;

• ustala przesłanki, które przemawiały za koniecznością istnienia władzy cesarskiej w późnym średniowieczu;

• przedstawia symboliczne znaczenie spoliczkowania papieża „w majestacie”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• analiza materiału źródłowego (porównawcza),

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca uczniom odliczyć do czterech (lub do ośmiu – w zależności od liczebności klasy). Uczniowie łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Liderzy zespołów otrzymują arkusze i markery do przygotowania notatki. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupy 1 i 5 – Tiara i cesarski diadem,

• grupy 2 i 6 – Gra o tron,

• grupy 3 i 7 – W niewoli awiniońskiej,

• grupy 4 i 8 – Jedna głowa w trzech osobach.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie z innych grup (opracowujący inny zakres) sporządzają notatki, mogą zadawać pytania. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada istotne informacje, wyjaśnia wątpliwości, koryguje lub uzupełnia wypowiedzi.

2. Praca z multimedium („Linia chronologiczna”). Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się w parach z linią chronologiczną i wykonali polecenie 1 i 2. Uczniowie wykonują je w parach, następnie porównują swoje rozwiązanie z inną dwójką uczniów.

3. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”. Następuje wspólne omówienie poprawności wykonanych zadań.

4. Prowadzący zadaje uczniom pytanie: „Dlaczego okres rezydowania papieża w Awinionie nazywał się niewolą awiniońską i do jakiego pojęcia ta nazwa nawiązywała”. Uczniowie w parach zastanawiają się nad pytaniem, następnie wskazana para udziela odpowiedzi, uczniowie wspólnie z nauczycielem weryfikują jej poprawność.

5. Dla utrwalenia wiedzy uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 5 i 6. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”.

2. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.

3. Nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

Praca domowa:

1. Wykonanie pozostałych ćwiczeń 7, 8 i 9.

2. Dla chętnych ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Linia chronologiczna”.

Materiały pomocnicze:

R. Michałowski, Historia powszechna. Średniowiecze, PWN, Warszawa 2012.

Teksty źródłowe do historii wieków średnich, oprac. J. Garbacik, K. Pieradzka, Kraków 1960.

Teksty źródłowe do historii powszechnej wieków średnich, oprac. J. Garbacik, K. Pieradzka, Kraków 1978.

Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie treści sekcji „Linia chronologiczna” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.