Dla nauczyciela

Autorka: Justyna Mroczkowska‑Lepka

Przedmiot: Język polski

Temat: „A śpiewak także był sam” – Jacek Kaczmarski

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
IV. Samokształcenie.
6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Lektura obowiązkowa
48) wybrane utwory okresu stanu wojennego;
49) powojenna piosenka literacka - wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk.
Zakres rozszerzony
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
13) rozumie i określa związek wartości poznawczych, etycznych i estetycznych w utworach literackich.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Poznasz artystyczną drogę Jacka Kaczmarskiego określanego mianem barda „Solidarności”.

  • Dowiesz się, jaką rolę odegrała twórczość Jacka Kaczmarskiego w okresie tzw. karnawału „Solidarności”.

  • Zinterpretujesz wybrane piosenki Jacka Kaczmarskiego, przedstawiając obraz życia w państwie totalitarnym, który kreuje poeta.

  • Wskażesz charakterystyczne dla twórczości Jacka Kaczmarskiego środki artystycznego wyrazu.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • odwrócona klasa;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel proponuje zainteresowanym uczniom przygotowanie minikoncertu złożonego z piosenek Jacka Kaczmarskiego. Powinny się w nim znaleźć interpretacje samego Kaczmarskiego, ale także młodszych artystów, np. uczestników festiwali poświęconych jego twórczości. Można również zasugerować uczniom, by poszukali piosenek Włodzimierza Wysockiego, które były inspiracją dla Jacka Kaczmarskiego. Koncert może być powiązany z prezentacją informacji na temat kontekstu historycznego twórczości barda oraz jego inspiracji, których źródłem było malarstwo historyczne. Warto zaangażować w przygotowania jak największą grupę uczniów, wykorzystując metodę odwróconej klasy. Wszyscy uczestnicy zajęć powinni zapoznać się przed lekcją z nagraniem zamieszczonym w sekcji „Audiobook”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Najważniejszą część lekcji stanowi prezentacja efektów pracy uczniów.
    Po zakończeniu koncertu i/lub prezentacji warto rozpocząć dyskusję z uczniami, do której inspiracją mogą być pytania towarzyszące sekcji „Audiobook”.

  2. Jeśli pozwoli na to czas, nauczyciel poleca uczniom wykonanie wybranych ćwiczeń związanych z interpretacją tekstów J. Kaczmarskiego, zamieszczonych w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

  2. Dyskusję podsumowującą nauczyciel może rozpocząć od pytania: czy istnieje twórca, którego moglibyście nazwać bardem Waszego czasu? Czy jakiś artysta reprezentuje głos Waszego pokolenia?

Praca domowa:

  1. Zastanów się, czy teksty piosenek Jacka Kaczmarskiego zdezaktualizowały się, czy może posiadają wymowę uniwersalną. Jak rozumie je młody człowiek w XXI wieku? W wypowiedzi pisemnej zajmij stanowisko wobec postawionego pytania.

Materiały pomocnicze:

  • Fragmenty koncertów Jacka Kaczmarskiego dostępne w serwisie You Tube.

  • Bard, film dokumentalny, reż. Katarzyna Kościelak, TVP vod.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się