Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Człowiek wobec przemijania czasu na podstawie wybranych wierszy Wisławy Szymborskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyjaśnia sens tytułu utworu Szymborskiej Rachunek elegijny;

  • bierze udział w dyskusji na temat wpływu przemijania na system ludzkich wartości;

  • analizuje filozoficzną wymowę wierszy Szymborskiej, w których pojawia się motyw przemijania;

  • analizuje kategorię czasu w poezji Wisławy Szymborskiej.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • praca z tekstem;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‐materiał „Człowiek wobec przemijania czasu na podstawie wybranych wierszy Wisławy Szymborskiej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie powinni także wykonać polecenia z pierwszej sekcji multimedialnej:
    - Obejrzyj animację. Odpowiedz na pytanie, jak możemy odczytywać tytuł utworu Wisławy Szymborskiej Rachunek elegijny. Zapisz swoją odpowiedź.
    - Odpowiedz na pytanie zadane w animacji, czy w omawianym utworze Wisławy Szymborskiej śmierć jest kresem wszystkiego. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‐materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu. Następnie prosi o przedstawienie odpowiedzi do zadań, które uczniowie przygotowali w domu.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium. Uczniowie pracują w parach. Zapoznają się z multimedium w sekcji „Film”. Następnie wykonują polecenia 1. i 2. Ćwiczenia natomiast rozwiązują indywidualnie.

  2. Chętna osoba odczytuje na głos tekst zamieszczony we wprowadzeniu do lekcji:
    Ironiczna, paradoksalna, lapidarna – Wisława Szymborska była poetką‑filozofką. Analizowała miejsce człowieka w świecie i istotę jego bytu. Przemijanie, które weryfikuje system ludzkich wartości, stanowiło jeden z głównych tematów jej wierszy. Myślenie o postawie człowieka wobec czasu to konfrontacja z sensem życia. Indywidualne rozważania Szymborskiej niosą uniwersalny przekaz, są także wyrazem odwiecznych ludzkich wątpliwości.
    Następnie proponuje uczniom dyskusję - W jaki sposób przemijanie weryfikuje system ludzkich wartości? Uczniowie rozmawiają, odwołując się do własnych doświadczeń oraz wierszy Wisławy Szymborskiej.

Faza podsumowująca:

  1. W ostatniej części lekcji nauczyciel zadaje pytania podsumowujące:
    - Czym charakteryzuje się liryka Szymborskiej?
    - Jaka jest tematyka wierszy poetki?

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na to, czego dowiedział się podczas lekcji.

Praca domowa:

  1. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją w odniesieniu do utworu Trzy słowa najdziwniejsze. Zbierz argumenty na jej poparcie i zapisz swoją odpowiedź.

Materiały pomocnicze:

  • https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1996-t87-n2/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1996-t87-n2-s85-102/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1996-t87-n2-s85-102.pdf

  • Ligęza Wojciech, Wstęp, [w:] Szymborska Wisława, Wybór poezji, Wrocław 2016.

Wskazówki metodyczne:

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Animacja” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialne na temat wybranego motywu w poezji Wisławy Szymborskiej.

Film