Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jaki sposób rysuje się wzory strukturalne soli?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych; technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• pisze na podstawie nazwy systematycznej  wzory sumaryczne soli;

• rysuje wzory strukturalne soli;

• wyznacza wartościowość metalu i reszty kwasowej na podstawie wzoru strukturalnego jego soli.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących;

• animacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami/słuchawkami lub tablety/smartfony z Internetem;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Jak zbudowane są sole? Jakiego rodzaju wiązania występują w solach?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Czy rodzaj wiązań chemicznych występujących w związkach soli ma wpływ na formę zapisu wzoru strukturalnego? Jak zapisujemy wzory strukturalne soli tworzących związki jonowe, a jak wyglądają wzory dla związków o wiązaniach kowalencyjnych?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują treści w e‑materiale. Wyszukują definicję soli, ich wzór ogólny, obliczanie wartościowości pierwiastka macierzystego, sposób zapisywania wzorów sumarycznych i wzorów strukturalnych dla różnych soli, zasady tworzenia nazw soli. Po minionym czasie, chętne lub wskazane osoby podają odpowiedzi do zadawanych przez nauczyciela pytań.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej animację i modele $3D$, po czym uczniowie grupowo wykonują ćwiczenia załączone do medium.

3. Następnie uczniowie proszeni są o indywidualne przeanalizowanie dwóch przykładów z e‑materiału.

4. Podopieczni, na podstawie układu okresowego pierwiastków, na tablicy kolejno zapisują wskazane przez nauczyciela wzory sumaryczne i strukturalne soli. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną zapisów.

5. Uczniowie w zeszytach zapisują wzory strukturalne soli wskazane przez nauczyciela. Chętne/wskazane osoby zapisują wzory na tablicy. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność zapisów.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Jak definiujemy sole? Jaki jest wzór ogólny na sole? Jak dzielą się sole pod względem ich budowy?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja oraz modele $3D$ może być wykorzystana przez uczniów do samodzielnej nauki w domu. Uczniowie mogą ją wykorzystać, przygotowując się do lekcji lub do sprawdzianu. Medium może być również wykorzystane przez uczniów nieobecnych na lekcji jako uzupełnienie luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak definiujemy sole?

• Jaki jest wzór ogólny na sole?

• Jak dzielą się sole pod względem ich budowy?