Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Obyczajowość, mentalność i tradycja żydowska w Austerii J. Stryjkowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
2) rozumie zróżnicowanie składniowe zdań wielokrotnie złożonych, rozpoznaje ich funkcje w tekście i wykorzystuje je w budowie wypowiedzi o różnym charakterze;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
Zakres rozszerzony
Lektura uzupełniająca
14) Julian Stryjkowski, Austeria;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • charakteryzuje mentalność, obyczaje i tradycje żydowskie;

  • wskazuje środki, za pomocą których Julian Stryjkowski opisał obyczajowość żydowską w powieści Austeria;

  • dostrzega najważniejsze różnice między kalendarzem żydowskim a gregoriańskim oraz ich wpływ na mentalność kulturową;

  • wyjaśnia metaforykę miejsca akcji powieści Austeria.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Przed lekcją konieczne jest by uczniowie przeczytali powieść Juliana Stryjkowskiego Austeria. Nauczyciel poleca uczniom, by w trakcie lektury stworzyli kalendarz świąt i obrzędów żydowskich na podstawie opisów zawartych w powieści. Kalendarz może przybrać formę szkicu, wyklejanki, mapy myśli lub linii chronologicznej.

Faza wprowadzająca

Faza wprowadzająca rozpoczyna się od ogólnoklasowej dyskusji na temat odbioru przez uczniów powieści Austeria. Uczniowie opowiadają o swoich wrażeniach i wspólnie zastanawiają się nad kluczowymi różnicami między ich kulturą a kulturą żydowską (jeśli nie są jej członkami). W następnym kroku prezentują efekty swojej pracy nad kalendarzem żydowskich świąt i obrzędów w oparciu o przeczytaną powieść. W celu uzupełnienia informacji wykonują ćwiczenie nr 8 z sekcji „Przeczytaj”.

Faza realizacyjna

Uczniowie zapoznają się z kontekstem do interpretacji zawartym w sekcji „Przeczytaj”, następnie rozpoczynają pracę z multimedium. Słuchają audiobooka, wykonują polecenia i dyskutują o wynikach swojej pracy.

W następnym kroku uczniowie wspólnie wykonują ćwiczenia 1‑3 z sekcji „Przeczytaj”, a podzieleni na grupy wykonują kolejne ćwiczenia: 5, 6, 7. Udzielone odpowiedzi przedstawiciele grup odczytują na forum klasy.

Faza podsumowująca

W fazie podsumowującej nauczyciel może przedstawić cytat z książki Joanny Kisielowej:

Wydana w 1966 roku powieść Juliana Stryjkowskiego napisana została z perspektywy Holocaustu. (...) Krytycy mają rację: w powieść niewątpliwie wpisana została świadomość człowieka czasów po Holocauście. W mikrokosmosie austerii spotyka się i przeszłość, i przyszłość przedstawionego świata. Ta druga dostępna jest wszakże tylko czytelnikowi. Bohaterom, nawet tym najbardziej świadomym, jak Tag, pozostają jedynie niejasne przeczucia.

Joanna Kisielowa, Karczma, arka Noego i labirynt losu: o „Austerii” Juliana Stryjkowskiego, Katowice 1995, s. 119.

Uczniowie w podsumowującej części lekcji dyskutują na temat kontekstu interpretacyjnego związanego z Holocaustem. Muszą wziąć pod uwagę czas trwania akcji powieści (po I wojnie światowej). Zastanawiają się zatem nad tym, w jaki sposób pisarz ujął tutaj perspektywę Holocaustu. Nauczyciel może wrócić do metafory austerii, która daje wiele wskazówek (ćwiczenie nr 4 w sekcji „Sprawdź się”).

Praca domowa:

Dokonaj porównania przedstawienia obyczajowości, mentalności i tradycji żydowskiej w powieści Juliana Stryjkowskiego i jej adaptacji wyreżyserowanej przez Jerzego Kawalerowicza z 1982 roku.

Materiały dodatkowe:

  • Ninel Kameraz‑Kos, Święta i obyczaje żydowskie, Łódź 1997.

  • Alan Unterman, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, Warszawa 1994.

  • Alan Unterman, Żydzi. Wiara i życie, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się