Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Wizerunek diabła w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, Dziadów cz. II oraz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Zemsty Aleksandra Fredry, Balladyny Juliusza Słowackiego;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • charakteryzuje postaci diabła występujące w powieści Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata,

  • analizuje filozoficzne i metafizyczne wątki w powieści Bułhakowa,

  • określa rolę diabła w kulturze.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • śniegowa kula;

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • odwrócona klasa.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wizerunek diabła w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

Faza wprowadzająca:

  1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel zadaje pytania: w jakie postaci wciela się diabeł w Mistrzu i Małgorzacie? Uczniowie odpowiadają, opierając się na treści książki oraz wykorzystując informacje uzyskane z bloku tekstowego oraz prezentacji multimedialnej zamieszczonych w lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie odczytują polecenie: 1. i 2. i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

  2. W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie pracują indywidualnie, rozwiązując wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”; warto zwrócić uwagę na ciekawe ćwiczenia 2., 5. i 6. Po upływie ustalonego czasu wybrani uczniowie prezentują propozycje odpowiedzi, pozostałe osoby mogą je uzupełniać, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

  3. Ćwiczenie 8 uczniowie rozwiązują, wykorzystując metodę kuli śnieżnej: najpierw ustalają odpowiedź w parach, później łączą się w czwórki, a ostatecznie w 8‑osobowe grupy, w których kolejno porównują, weryfikują i uzupełniają odpowiedzi dotyczące występowania postaci diabła w różnych tekstach kultury.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi, by każdy z uczniów zaproponował pytanie podsumowujące lekcję. Następnie wybiera kilka z nich, np. Kim jest Woland z powieści Bułhakowa? Czy diabeł u Bułhakowa jest zły?. Uczniowie wspólnie poszukują na nie odpowiedzi.

Praca domowa:

  1. Zredaguj krótką notatkę, w której uzasadnisz, że Mistrz i Małgorzata nosi znamiona powieści filozoficznej. Odwołaj się do tekstu przytoczonego w ćw. 6. Podaj co najmniej jeden argument.

Materiały pomocnicze:

  • Aniela Słupecka, Jeszcze o podtekstach filozoficznych „Mistrza i Małgorzaty” Michaiła Bułhakowa,”Zeszyty Naukowe Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne”, 1983/13.

  • Andrzej Drawicz, Mistrz i diabeł. O Michale Bułhakowie, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna”
    do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się