Dla nauczyciela
Autor: Marta Kulikowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Wizerunek diabła w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
charakteryzuje postaci diabła występujące w powieści Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata,
analizuje filozoficzne i metafizyczne wątki w powieści Bułhakowa,
określa rolę diabła w kulturze.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
śniegowa kula;
z użyciem e‑podręcznika;
odwrócona klasa.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wizerunek diabła w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.
Faza wprowadzająca:
Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel zadaje pytania: w jakie postaci wciela się diabeł w Mistrzu i Małgorzacie? Uczniowie odpowiadają, opierając się na treści książki oraz wykorzystując informacje uzyskane z bloku tekstowego oraz prezentacji multimedialnej zamieszczonych w lekcji.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie odczytują polecenie: 1. i 2. i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie pracują indywidualnie, rozwiązując wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”; warto zwrócić uwagę na ciekawe ćwiczenia 2., 5. i 6. Po upływie ustalonego czasu wybrani uczniowie prezentują propozycje odpowiedzi, pozostałe osoby mogą je uzupełniać, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.
Ćwiczenie 8 uczniowie rozwiązują, wykorzystując metodę kuli śnieżnej: najpierw ustalają odpowiedź w parach, później łączą się w czwórki, a ostatecznie w 8‑osobowe grupy, w których kolejno porównują, weryfikują i uzupełniają odpowiedzi dotyczące występowania postaci diabła w różnych tekstach kultury.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi, by każdy z uczniów zaproponował pytanie podsumowujące lekcję. Następnie wybiera kilka z nich, np. Kim jest Woland z powieści Bułhakowa? Czy diabeł u Bułhakowa jest zły?. Uczniowie wspólnie poszukują na nie odpowiedzi.
Praca domowa:
Zredaguj krótką notatkę, w której uzasadnisz, że Mistrz i Małgorzata nosi znamiona powieści filozoficznej. Odwołaj się do tekstu przytoczonego w ćw. 6. Podaj co najmniej jeden argument.
Materiały pomocnicze:
Aniela Słupecka, Jeszcze o podtekstach filozoficznych „Mistrza i Małgorzaty” Michaiła Bułhakowa,”Zeszyty Naukowe Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne”, 1983/13.
Andrzej Drawicz, Mistrz i diabeł. O Michale Bułhakowie, Warszawa 2002.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna”
do przygotowania się do lekcji powtórkowej.