Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Wszystko z przyrody – jońska filozofia przyrody. Problematyka filozoficzna w tekstach literackich

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zapozna się z przykładem literackiego odniesienia do poglądów filozofów jońskich na podstawie fragmentów książki Zakazana historia filozofów. Niestoicka powieść stoika Tomasza Mazura;

• pozna literackie i historycznofilozoficzne ujęcia poglądów poszczególnych filozofów jońskich;

• wykona twórcze ćwiczenia językowo‑poznawcze, w których odniesie się do elementów filozofii jońskiej;

• rozwinie świadomość wpływu starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• audiobook;

• praca z tekstem;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Audiobook”.

Faza wprowadzająca:

1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. W ramach wprowadzenia w tematykę zajęć nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie odsłuchanego audiobooka wskazali podobieństwa i różnice między filozofią a sztuką (literaturą). Następnie wyświetla mapę myśli znajdującą się w poleceniu nr 3 w zakładce z audiobookiem i wspólnie z uczniami uzupełnia schemat.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranym osobom z klasy.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie treści z zakładki „Przeczytaj” spróbowali odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób Tomasz Mazur w swojej książce przekazuje treści filozoficzne. Jakich zabiegów używa?

3. Dyskusja. Prowadzący zajęcia inicjuje dyskusję na temat, czy przekazywanie trudnych i poważnych treści, np. filozoficznych, w sposób żartobliwy, lekki, jest dobrym pomysłem.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

Praca domowa:

1. Poszukaj innego przykładu tekstu kultury lub popkultury, który porusza wątki filozoficzne. Przygotuj na jego temat krótką notatkę.

Materiały pomocnicze:

• Mazur T., Zakazana historia filozofów. Niestoicka powieść stoika, Kraków 2019.

• Sławiński J., Wypowiedź literacka a wypowiedź filozoficzna: trzy kwestie i jedna ponadto, [w:] tegoż, Prace wybrane, t. IV, Kraków 2000, s. 80–87.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.