Sprawdź się
Odróżnij wiedzę o milezyjczykach oraz ich filozofii od fikcji literackiej. Zaznacz zdania prawdziwe i fałszywe.
| Twierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Tales był nie tylko uznanym filozofem, lecz także hydrologicznym przedsiębiorcą. | □ | □ |
| Filozofowie jońscy poszukiwali arché. | □ | □ |
| Arché oznaczało hipotezę o rzeczywistości, którą dało się potwierdzić przez eksperyment. | □ | □ |
| Anaksymenes uważał, że bogowie rodzą się z powietrza. | □ | □ |
Wróć do fragmentu książki, w którym Tomasz Mazur wyraża wdzięczność milezyjczykom za wkład w rozwój cywilizacyjny świata. Następnie przeczytaj fragment z Metafizyki Arystotelesa i wskaż dwa zjawiska, w odniesieniu do których świadomość znaczenia wody dla ich istnienia jest fundamentalna dla działalności człowieka.
Wróć do fragmentu książki, w którym Tomasz Mazur wyraża wdzięczność milezyjczykom za wkład w rozwój cywilizacyjny świata. Następnie zapoznaj się z fragmentem z Metafizyki Arystotelesa i podaj dwa zjawiska, w odniesieniu do których świadomość znaczenia wody dla ich istnienia jest fundamentalna dla działalności człowieka.
MetafizykaTales, twórca tego rodzaju filozofii, twierdził, że woda jest zasadą (dlatego też dowodził, że Ziemia unosi się na wodzie). Zapewne doszedł do tego wniosku na drodze obserwacji, że pożywienie jest wilgotne i że samo ciepło powstaje z wilgoci i dzięki niej żyje (a to, z czego coś powstaje, jest zasadą wszystkich rzeczy). Na podstawie tego oraz faktu, że nasiona wszystkich rzeczy mają wilgotną naturę, powziął myśl, że woda jest naturalnym początkiem wszystkich rzeczy wilgotnych.
Źródło: Arystoteles, Metafizyka, t. A 3, 983 b 20–27, tłum. K. Leśniak.
- Zdrowie i życie człowieka jest ściśle uzależnione od właściwego nawadniania organizmu, który od sześćdziesięciu do siedemdziesięciu procent składa się z wody.
- W stanie gazowym wodę określa się mianem pary wodnej, a w stałym stanie skupienia – lodem.
- Melioracja wodna ma podstawowe znaczenie dla rolnictwa.
- W wodzie wodociągowej są dopuszczalne tylko i wyłącznie zapachy z grupy roślinnej, ale ich intensywność nie może przekraczać pewnego stopnia.
Przeczytaj fragment powieści Tomasza Mazura. Następnie wskaż podstawową różnicę między tym, jak wiedzę traktowali starożytni filozofowie, a tym, jak jest ona traktowana we współczesnej nauce.W świetle dzisiejszej nauki cechująca filozofię grecką bezinteresowność tłumaczy się jasno: filozofowie podjęli trud poznania rzeczy niejawnych z natury nie w nadziei osobistych korzyści, lecz z wrodzonej człowiekowi potrzeby, potrzeby tej samej, która zrodziła mowę i sztukę pojęciowego myślenia, a razem z nią także „głód” wiedzy o ostatecznej rzeczywistości, i ten trud radosny, bo zgodny ze swoiście ludzką naturą, był dla nich nagrodą sam w sobie.
Zapoznaj się z fragmentem powieści Tomasza Mazura. Następnie podaj podstawową różnicę między tym, jak wiedzę traktowali starożytni filozofowie, a tym, jak jest ona traktowana we współczesnej nauce.
„W świetle dzisiejszej nauki cechująca filozofię grecką bezinteresowność tłumaczy się jasno: filozofowie podjęli trud poznania rzeczy niejawnych z natury nie w nadziei osobistych korzyści, lecz z wrodzonej człowiekowi potrzeby, potrzeby tej samej, która zrodziła mowę i sztukę pojęciowego myślenia, a razem z nią także „głód” wiedzy o ostatecznej rzeczywistości, i ten trud radosny, bo zgodny ze swoiście ludzką naturą, był dla nich nagrodą sam w sobie”.
poznanie służy wykorzystaniu zdobytej wiedzy do realizacji ludzkich celów, bezinteresowne odkrywanie rzeczywistości, poszukiwanie wiedzy dla niej samej, poznawanie jako zaspokajanie naturalnego ludzkiego pragnienia, skuteczne zastosowanie wiedzy stanowi najpowszechniej przyjmowaną postać jej weryfikacji
| Starożytni filozofowie | |
|---|---|
| Współczesna nauka |
Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytanie, w jakim celu autor powieści przedstawił Milet jako miasto wysoce zorganizowane i uporządkowane dzięki Talesowi.
Zapoznaj się z tekstem i odpowiedz na pytanie, w jakim celu autor powieści przedstawił Milet jako miasto wysoce zorganizowane i uporządkowane dzięki Talesowi.
Pamiętam, że w Milecie uderzyły mnie przede wszystkim porządek i struktura. Ulice były starannie i symetrycznie rozplanowane. Domy miały regularne, geometryczne kształty, ludzie poruszali się po nich bez pośpiechu, jakby w jakimś ustalonym rytmie. Wszystko tu było na swoim miejscu, co w ogóle działało nadzwyczaj kojąco. Albowiem jeśli już ustalisz i ufundujesz zasadę rzeczy, wszystko inne robi się regularne i dobrze poukładane. Tak to działało. Zaszedłem do małej, schludnej kawiarni i poprosiłem o filiżankę kawy. Wdałem się w rozmowę z baristką.
Zwróciłem uwagę, że to bardzo piękne i zadbane miasto. Potwierdziła z wyraźną dumą. Potem podstępnie wyraziłem pragnienie zamieszkania w takim mieście. Uśmiechnęła się z nieukrywaną satysfakcją.
– To naprawdę niezwykłe, że wszystko jest tu tak bardzo na miejscu, tak że nie można sobie wprost wyobrazić, że coś mogłoby być inaczej – skwitowałem wieloznacznie. Odparła, że to zasługa Talesa. Zauważyłem, że była dość ładna, ale nie wyróżniała się niczym specjalnym. Nie zapamiętałbym, jak wygląda. Pociągnąłem łyk kawy i postanowiłem przejść do drugiej fazy rozmowy: szukanie niespójności i metoda JRP.
– Czy to nie jest nudne, kiedy wszystko jest takie przewidywalne i poukładane? – spytałem najpierw niewinnie.
Jak sądzisz, jaka jest wartość poznawcza historii filozofii przedstawianej w jej zmodyfikowanej wersji literackiej?
Przeczytaj dwa teksty. Zwróć uwagę, że choć nie mamy za dużego dostępu do języka filozoficznego z przeszłości, to możemy nasycać współczesny język neologizmami, które odwołują się do pojęć historycznofilozoficznych. Nie do końca zrozumiała przeszłość pozwala nam niekiedy na pełniejsze zrozumienie i opisanie teraźniejszości. Wymyśl jeden neologizm, wywodzący się od wybranego pojęcia charakterystycznego dla filozofii jońskiej, który będzie opisywał dowolny element doświadczenia współczesnego człowieka.
Zapoznaj się z dwoma tekstami. Zwróć uwagę, że choć nie mamy za dużego dostępu do języka filozoficznego z przeszłości, to możemy nasycać współczesny język neologizmami, które odwołują się do pojęć historycznofilozoficznych. Nie do końca zrozumiała przeszłość pozwala nam niekiedy na pełniejsze zrozumienie i opisanie teraźniejszości. Wymyśl jeden neologizm, wywodzący się od wybranego pojęcia charakterystycznego dla filozofii jońskiej, który będzie opisywał dowolny element doświadczenia współczesnego człowieka.
Chmury i zegaryPrzytłaczająca większość terminów, w jakich opisujemy świat, nie była znana w czasach jońskich filozofów przyrody. Rzetelnie opisać stanowiska dawnych myślicieli można jedynie, wyrzekając się własnych pojęć – to zaś jest niewykonalne. Dlatego wszelkie próby podejmowane w tym zakresie przez współczesnych historyków filozofii przypominają sławny anachronizm wychwycony przez czytelników Szekspira (przyp. Jak wiadomo, w starożytności korzystano jedynie z zegarów słonecznych, podczas gdy jeden z bohaterów Szekspira… używa zegarka podręcznego).
Źródło: Grzegorz Trela, Chmury i zegary, Warszawa 2009.
Jeden z najznamienitszych polskich znawców i nauczycieli historii filozofii starożytnej, Adam Krokiewicz, wielką wagę przykładał do języka, przy pomocy którego dzielił się swoją wiedzą. Przeczytaj podany fragment. Następnie stworzony w ćwiczeniu nr 6 neologizm przetłumacz na język polski, wzorując się na poniższym tekście.
Jeden z najznamienitszych polskich znawców i nauczycieli historii filozofii starożytnej, Adam Krokiewicz, wielką wagę przykładał do języka, przy pomocy którego dzielił się swoją wiedzą. Zapoznaj się z podanym fragmentem. Następnie stworzony w ćwiczeniu nr 6 neologizm przetłumacz na język polski, wzorując się na poniższym tekście.
PrzedmowaTerminem stale przez Krokiewicza używanym jest archaiczny (i przez swoją archaiczność nieco szokujący) rzeczownik staropolski i ludowy „żywina”. Jest on możliwie najdokładniejszym przekładem greckiego to dzoon i łacińskiego animal i zastępuje trochę niefortunne semantycznie „zwierzę” (np. w klasycznej definicji człowieka jako „śmiertelnego zwierzęcia rozumnego”) nazwą o zakresie szerszym, oznaczającą w ogóle to, co żywe. I ten termin nie przyjął się w języku polskich filozofów i poza pracami autorskimi i przekładowymi Krokiewicza nie znajdzie się go bodaj nigdzie. Nie stronił Krokiewicz i od innych nazw zwracających uwagę swoją niezwykłością, jak „sprzęg” na oznaczenie zespołu składników lub części ściśle zespolonych, jak przymiotnik „chcenno‑uczuciowy” (zamiast „chcenny” niektórzy polscy filozofowie używają raczej obcojęzycznego źródłowo przymiotnika „wolitywny”). Również częstość użycia archaicznego nieco spójnika „tudzież” należy, jak mi się zdaje, do właściwości jego stylu.
Źródło: Juliusz Domański, Przedmowa, [w:] Adam Krokiewicz, Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000, s. 10.
Wyobraź sobie, że Tales, Anaksymander lub Anaksymenes mogliby na jeden dzień przyjechać do Polski. Wybierz jednego spośród wymienionych filozofów, a następnie wskaż zjawisko w polskiej rzeczywistości, które warto byłoby mu zaprezentować. Skonstruuj fikcyjną fabułę, w której jasno opiszesz dany problem filozoficzny.
Wyobraź sobie, że Tales, Anaksymander lub Anaksymenes mogliby na jeden dzień przyjechać do Polski. Wybierz jednego spośród wymienionych filozofów, a następnie podaj zjawisko w polskiej rzeczywistości, które warto byłoby mu zaprezentować. Skonstruuj fikcyjną fabułę, w której jasno opiszesz dany problem filozoficzny.