Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Abiotyczne czynniki glebotwórcze.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

VI. Pedosfera i biosfera: procesy glebotwórcze, typy gleb, strefowość i piętrowość gleb oraz roślinności. Uczeń:

1) przedstawia czynniki i przebieg głównych procesów glebotwórczych, w tym zachodzących na obszarze, na którym zlokalizowana jest szkoła;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. Poznaje abiotyczne czynniki glebotwórcze.

2. Wyjaśnia wpływ czynników abiotycznych na kształtowanie się gleb.

3. Uzasadnia związki i zależności między różnymi elementami środowiska przyrodniczego, wpływającymi na powstawanie gleb.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: burza mózgów, pogadanka, dyskusja, plakaty, metody operatywne, praca z grafiką interaktywną

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, plenum

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, arkusze papieru (5), pisaki, podręcznik

Materiały pomocnicze:

Lazar J., Gleboznawstwo z podstawami geologii , PWN, Warszawa 1977.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

• czynności organizacyjne,

• rozmowa na temat gleb – czym są, jak bardzo są potrzebne,

• prośba do uczniów, o przeczytanie wstępu e‑materiału (w celu przypomnienia ogólnych informacji o glebie),

• przedstawienie tematu lekcji i jej celów.

Faza realizacyjna

• nauczyciel prosi uczniów, aby wymienili czynniki wpływające na powstawanie gleb („burza mózgów”); uczniowie wymienione czynniki zapisują na tablicy; następnie dzielą je na biotyczne i abiotyczne,

• nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup – każda grupa wybiera lidera, następnie losuje, i opracowuje (odwołując się do posiadanej wiedzy i podręcznika) wpływ jednego z abiotycznych czynników glebotwórczych (skała macierzysta, rzeźba terenu, klimat, warunki wodne) na kształtowanie się gleb,

• uczniowie mocują kartki z wynikami pracy grup na tablicy, następnie liderzy grup przedstawiają wyniki pracy całej klasie,

• nauczyciel po krótkiej rozmowie na plenum (forum klasy) o abiotycznych czynnikach glebotwórczych podsumowuje pracę grup, wyjaśnia ewentualne wątpliwości, następnie prosi o zapoznanie się z grafiką interaktywną zawartą w  e‑materiale,

• dyskusja na temat związków i zależności między elementami środowiska przyrodniczego – podsumowując, że każdy czynnik glebotwórczy angażuje różne (inne) elementy środowiska do kształtowania gleb.

Faza podsumowująca

• nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń,

• uczniowie wykonują ćwiczenia z e‑materiału (w zależności od tempa pracy uczniów można wybrać kilka ćwiczeń, pozostałe zostawić jako pracę domową),

• nauczyciel pyta o ewentualne trudności i wyjaśnia je,

• uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji np. co było dla nich nową wiedzą.

Praca domowa

• Dowiedz się, jaki typ gleb dominuje w okolicach twojej szkoły. Wymień czynniki, które doprowadziły do powstania tych gleb.

• Na podstawie mapy geologicznej wypisz skały i utworzone na nich gleby w wybranych częściach Polski.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• schematy mogą być wykorzystane na innych lekcjach dotyczących gleb i na lekcji powtórzeniowej – poziom podstawowy,

• można je wykorzystać na lekcjach dotyczących związków i zależności między poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego Ziemi,

• grafikę można wykorzystać jako wstęp (przypomnienie) na lekcjach dotyczących gleb z poziomu rozszerzonego.