Wskaż w tekście: abiotyczne czynniki glebotwórcze i biotyczne czynniki glebotwórcze.
Tekst:
Najważniejszym czynnikiem glebotwórczym jest 1. KLIMAT, który warunkuje wietrzenie skał i rozwój 2. ORGANIZMÓW ŻYWYCH. Procesy glebotwórcze zależą także od 3. SKŁADU MINERALNEGO / 4. PODŁOŻA / 5. RZEŹBY TERENU i / 6. DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA. Człowiek zmienia 7. SZATĘ ROŚLINNĄ, zanieczyszcza gleby. Poprzez 8. DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ może kształtować urodzajność gleb.
Wskaż w tekście: abiotyczne czynniki glebotwórcze i biotyczne czynniki glebotwórcze.
Tekst:
Najważniejszym czynnikiem glebotwórczym jest 1. KLIMAT, który warunkuje wietrzenie skał i rozwój 2. ORGANIZMÓW ŻYWYCH. Procesy glebotwórcze zależą także od 3. SKŁADU MINERALNEGO / 4. PODŁOŻA / 5. RZEŹBY TERENU i / 6. DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA. Człowiek zmienia 7. SZATĘ ROŚLINNĄ, zanieczyszcza gleby. Poprzez 8. DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ może kształtować urodzajność gleb.
R14AEzaRV7MS0
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Uzupełnij tekst, korzystając z podanych wyrażeń. W klimacie 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej intensywniej przebiegają procesy wietrzenia chemicznego i wypłukiwania składników gleby. Na obszarach silnie nachylonych dochodzi do 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej zwietrzeliny. Może to doprowadzić do 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej. W 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej partiach stoków na tworzącą się glebę wpływają ruchy masowe. Spływająca po stoku woda 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej powierzchniową warstwę gleby, najbardziej zasobną w próchnicę.
Uzupełnij tekst, korzystając z podanych wyrażeń. W klimacie 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej intensywniej przebiegają procesy wietrzenia chemicznego i wypłukiwania składników gleby. Na obszarach silnie nachylonych dochodzi do 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej zwietrzeliny. Może to doprowadzić do 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej. W 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej partiach stoków na tworzącą się glebę wpływają ruchy masowe. Spływająca po stoku woda 1. zimnym i wilgotnym, 2. usuwania, 3. wyższych, 4. zniszczenia skały macierzystej, 5. spłukuje, 6. niższych, 7. ciepłym i suchym, 8. ciepłym i wilgotnym, 9. gromadzenia, 10. nanosi, 11. powstania gleby, 12. odsłonięcia skały macierzystej powierzchniową warstwę gleby, najbardziej zasobną w próchnicę.
RQMwbmPVOWjXY21
Ćwiczenie 4
Zaznacz w zdaniach poprawne wyrażenia. Od rzeźby terenu zależy zasolenie gleby/grubość zwietrzeliny.
Skała macierzysta decyduje o składzie mineralnym gleby/intensywności degradacji gleby.
Powstawanie gleby jest procesem krótkotrwałym/długotrwałym. Jednym z głównych czynników podlegających wyraźnym zmianom w czasie jest skała macierzysta/klimat.
W zależności od stosunku parowania do opadów różny jest sposób przemieszczania się składników w glebie – przy silnym parowaniu składniki przemieszczają się w górę/w dół, przy przewadze opadów nad parowaniem są przesuwane w górę/w dół.
Zaznacz w zdaniach poprawne wyrażenia. Od rzeźby terenu zależy zasolenie gleby/grubość zwietrzeliny.
Skała macierzysta decyduje o składzie mineralnym gleby/intensywności degradacji gleby.
Powstawanie gleby jest procesem krótkotrwałym/długotrwałym. Jednym z głównych czynników podlegających wyraźnym zmianom w czasie jest skała macierzysta/klimat.
W zależności od stosunku parowania do opadów różny jest sposób przemieszczania się składników w glebie – przy silnym parowaniu składniki przemieszczają się w górę/w dół, przy przewadze opadów nad parowaniem są przesuwane w górę/w dół.
31
Ćwiczenie 5
Przeanalizuj poznane informacje o abiotycznych czynnikach glebotwórczych. Każdy z nich (przy odpowiednich warunkach) może spowalniać lub przyspieszać tempo powstawania gleby.
W tabeli zawarto cztery czynniki abiotyczne. Dopisz do każdego z nich właściwe przykłady.
R1c7ODmrswfRV1
Cecha spowalniająca tempo tworzenia gleby. Czynnik glebotwórczy. Cecha przyspieszająca tempo tworzenia gleby. (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij).
Przykładowe odpowiedzi:
R1Z2Yrg928bXe
Cecha spowalniająca tempo tworzenia gleby. Czynnik glebotwórczy. Cecha przyspieszająca tempo tworzenia gleby. (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij).
Ćwiczenie 5
R3SpwUe5vCvov
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
311
Ćwiczenie 6
Wskaż w punktach 1‑6 dominujące czynniki glebotwórcze decydujące o przebiegu procesu glebotwórczego i właściwościach fizycznochemicznych gleby (odpowiedź uzasadnij).
R4zaM5EzwGeV41
(Uzupełnij).
Uwzględnij wpływ ukształtowania terenu, skały macierzystej, wód powierzchniowych i podziemnych
1. Klimat – m.in. wpływa na procesy wietrzenia skał, rozwój życia organicznego, powstawanie warstwy próchnicznej, może wpływać na zasolenie gleb.
2. Skała macierzysta – m.in. decyduje o składzie mineralnym gleby, decyduje o ilości powietrza i wody w glebie (przepuszczalność skał).
3. Ukształtowanie terenu (rzeźba terenu) – m.in. decyduje o stabilności pokrywy glebowej, o grubości zwietrzeliny, na której może powstawać gleba, o tempie degradacji gleb.
4. Warunki wodne – m.in. umożliwiają rozwój roślin i innych organizmów, nadmiar lub niedobór wody decyduje o możliwości wykorzystania gleby pod uprawę.
5. Czas – proces powstawania gleby jest procesem długotrwałym, z biegiem czasu mogą zmieniać się niektóre czynniki glebotwórcze np. klimat.
6. Działalność człowieka – może sprzyjać lub utrudniać przebieg procesów glebotwórczych poprzez np. nawożenie gleby, melioracje czy rozwój terenów zurbanizowanych.
R1DYvd77iOtKA3
Ćwiczenie 7
Ilustracja przedstawia przekrój gleby. Na górze rosną drzewa, mech i trawy. Na głębokości do 40 centymetrów jest jasna warstwa gleby. Następnie od 40 do 70 centymetrów jest brązowa warstwa. Na głębokości od 70 do 100 kolor gleby jest pomarańczowy. Poniżej 100 centymetrów jest żółty.
Ilustracja przedstawia przekrój gleby. Na górze rosną drzewa, mech i trawy. Na głębokości do 40 centymetrów jest jasna warstwa gleby. Następnie od 40 do 70 centymetrów jest brązowa warstwa. Na głębokości od 70 do 100 kolor gleby jest pomarańczowy. Poniżej 100 centymetrów jest żółty.
RQJphhVZZBjuP3
Ćwiczenie 8
Mapa przedstawia rodzaje gleb występujących na obszarze Polski. Kółkami zaznaczono dwa miejsca z rędzinami właściwymi: jedno z nich leży nieco powyżej Dąbrowy Górniczej na Śląsku, drugie miejsce zaznaczono poniżej Chełma. W sąsiedztwie rędzin występują gleby torfowe i glejoziemne.
Mapa przedstawia rodzaje gleb występujących na obszarze Polski. Kółkami zaznaczono dwa miejsca z rędzinami właściwymi: jedno z nich leży nieco powyżej Dąbrowy Górniczej na Śląsku, drugie miejsce zaznaczono poniżej Chełma. W sąsiedztwie rędzin występują gleby torfowe i glejoziemne.