Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Korespondencja sztuk. Salvador Dalí: Płonąca żyrafa i Stanisław Grochowiak: Płonąca żyrafa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach: esej, interpretacja porównawcza, reportaż, felieton.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • rozpozna znaczące elementy dzieła plastycznego;

  • opisze obraz Salvadora Dalí Płonąca żyrafa;

  • wskaże środki poetyckiego wyrazu w wierszu Stanisława Grochowiaka Płonąca żyrafa i określi ich funkcje;

  • zinterpretuje wiersz Stanisława Grochowiaka Płonąca żyrafa;

  • dokona analizy porównawczej dwóch dzieł: obrazu i utworu poetyckiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Korespondencja sztuk. Salvador Dalí: Płonąca żyrafa i Stanisław Grochowiak: Płonąca żyrafa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Ilustracja interaktywna” i multimedium w sekcji „Schemat” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat i cele zajęć. Prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Ilustracja interaktywna”.

  2. Analiza i interpretacja tekstu Płonąca żyrafa. Nauczyciel wyświetla na tablicy zestaw poleceń do opracowania dla całej klasy:
    – Identyfikacja problemu poruszonego w analizowanym utworze.
    – Sformułowanie notatki z tezą interpretacyjną utworu.
    Uczniowie dzielą się efektami swojej pracy na forum. Nauczyciel omawia ich propozycje. Wspólnie z uczestnikami zajęć formułuje wnioski w formie notatki.

  3. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Schemat”. Nauczyciel czyta polecenie: Wskaż w utworze środki poetyckie i określ ich funkcję. Prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

  4. Uczniowie dobierają się w kilkuosobowe grupy. Każdy zespół zapoznaje się z etapami pracy nad tekstem i dziełem sztuki. Wspólnie pracują nad poleceniami z sekcji „Schemat”.

Faza podsumowująca:

  1. W fazie podsumowującej uczniowie pracują z sekcją „Zastanów się”. W parach lub kilkuosobowych grupach po przeanalizowaniu wszystkich wypisanych tam etapów dokonują analizy porównawczej dzieła plastycznego i utworu literackiego (jeśli nie starczy czasu podczas lekcji, uczniowie dokonują interpretacji w domu).

Praca domowa:

  1. Dokonaj analizy porównawczej wiersza Stanisława Grochowiaka Płonąca żyrafa i obrazu Salvadora Dalí Płonąca żyrafa.

Materiały pomocnicze:

  • Jerzy Kwiatkowski, Ciemne wiersze Grochowiaka, [w:] Magia poezji (O poetach polskich XX wieku), Kraków 1995.

  • Jak przygotować i napisać interpretację? Poradnik, dostępny na stronie: cke.gov.pl.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Zastanów się