Autor: Anna Juwan

Temat: Jedno- i wielogenowe choroby autosomalne człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz mechanizm dziedziczenia chorób autosomalnych recesywnych i dominujących.

• Opiszesz objawy kliniczne chorób dziedziczonych autosomalnie recesywnie i dominująco.

• Wyjaśnisz, w jaki sposób przebiega dziedziczenie chorób wielogenowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Jedno- i wielogenowe choroby autosomalne człowieka”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem i wykonali zadane ćwiczenie. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenie okazało się trudne, nauczyciel omawia je na forum.

Faza realizacyjna:

1. **Praca z multimedium („Film”).**Prowadzący wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1: „Obejrzyj film pt. Jedno- i wielogenowe choroby autosomalne człowieka, a następnie na podstawie przedstawionych w nim informacji i własnej wiedzy opisz mechanizm dziedziczenia chorób autosomalnych recesywnych.” Uczniowie zapoznają się z filmem udostępnionym przez nauczyciela i  indywidualnie opracowują swoje odpowiedzi, po czym łączą się w pary i porównują swoje rozwiązania. Następnie uczniowie w parach wykonują polecenie nr 2: krótko opisują wybraną chorobę autosomalną recesywną. Wybrane pary przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.

2. Mapa myśli. Uczniowie opracowują indywidualnie mapę myśli na temat jedno- i wielogenowych chorób autosomalnych (wykorzystując generator w poleceniu nr 3). Chętni/wybrani uczniowie prezentują wyniki swojej pracy. Nauczyciel uzupełnia brakujące informacje, koryguje ewentualne błędy.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie – na podstawie opisu przypadku – zaznaczyć poprawne słowa w tekście, tak aby utworzył spójną informację, którą opisany w zadaniu mężczyzna mógłby otrzymać w poradni genetycznej) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy (mają za zadanie: określić możliwe genotypy rodziców dziecka chorego na mukowiscydozę, zapisać krzyżówkę genetyczną i podać prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u kolejnego dziecka tej pary). Podczas wspólnych dyskusji w parze rozwiązują zadanie i uzasadniają swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie opracowują w parach tabelę porównującą jedno- i wielogenowe choroby autosomalne człowieka.

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

3. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Film” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.