Autorka: Marzenna Śliwka

Temat: Śladami modernizmu. Wpływ literatury i sztuki modernistycznej na kulturę współczesną

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje tematykę charakterystyczną dla doby modernizmu we współczesnych dziełach sztuki i literatury,

• definiuje pojęcie dekadentyzmu,

• wykorzystuje nawiązania do epoki przełomu XIX i XX wieku w kulturze współczesnej do stworzenia projektu strony internetowej,

• wyszukuje informacje w źrodłach internetowych i drukowanych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• elementy gry narracyjnej (RPG).

Formy pracy:

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Na kilka dni przed lekcją nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał Śladami modernizmu. Wpływ literatury i sztuki modernistycznej na kulturę współczesną.
   Uczestnicy zajęć zapoznają się przed lekcją z treścią materiału Śladami modernizmu (sekcja „Przeczytaj”) oraz z materiałem w sekcji „Prezentacja multimedialna” – Modernistyczne tematy w kulturze współczesnej. Będą to podstawowe informacje potrzebne uczniom do wykonania pracy przed i w trakcie lekcji. Później nauczyciel informuje uczestników zajęć, że będą pracowali w grupach, a ich celem będzie opracowanie strony internetowej Wehikułem czasu do…, czyli śladami modernizmu. Przeprowadza losowanie uczniów do sześciu zespołów: Muzycznie, Plastycznie, Gadżeciarsko, Filmowo, Z przymrużeniem oka, Właściciele.
   Poszczególne grupy będą się zajmowały wyszukaniem informacji w określonej dziedzinie:
   Muzycznie – prześledzenie motywów modernistycznych w muzyce współczesnej;
   Plastycznie – wykorzystanie pomysłów, odwołanie się do elementów sztuki oraz architektury modernizmu, kolaże, okładki płyt;
   Gadżeciarsko – wybór ciekawych pomysłów na wykorzystanie sztuki modernizmu w kulturze masowej, przedmiotach codziennego użytku (naczynia, ubiór, wystrój wnętrz);
   Filmowo – tematyka filmów, nawiązanie do malarstwa i utworów literackich;
   Z przymrużeniem oka – żartobliwe wykorzystanie motywów, obrazów, utworów modernizmu we współczesnej kulturze;
   Właściciele – zapoznanie się z tematyką, tak by móc ocenić pracę pozostałych grup. Ustalenie oczekiwań dotyczących produktu, a podczas prezentacji efektów pracy pozostałych zespołów zwrócenie uwagi na poprawność merytoryczną i językową tekstów.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Zwraca uwagę na fakt, że literatura i sztuka modernizmu od wielu lat inspirują artystów. Liczne przykłady dowodzą, że poezja młodopolska była wykorzystywana choćby przez twórców polskiej muzyki rockowej lat 80; chodzi tu m.in. o nadużywanie abstrakcyjnych pojęć, mrocznych barw, wykorzystanie wielu motywów – apokalipsy, otchłani, motywów magii, szatana, śmierci. W tekstach widać nawiązanie do symbolizmu i poezji dekadenckiej. Często do tekstów poetów młodopolskich tworzy się muzykę. Z kolei malarstwo wykorzystywane jest nie tylko w wytworach kultury masowej, ale także jest źródłem natchnienia dla twórców filmowych. Warto dodać, że Marek Grechuta wydał album Śpiewające obrazy; na tej płycie znalazły się piosenki inspirowane m.in. obrazami Degasa, van Gogha, Moneta i Renoira. Malarstwo bywa przekształcane przez popkulturę, przewija się przez naszą codzienność w parodiach, kolażach, memach.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach. Nauczyciel rozpoczyna zasadniczą część lekcji, wprowadzając fabularną sytuację:
   Jesteście zespołami webmasterów i copywriterów opracowujących stronę internetową „Wehikułem czasu do…, czyli śladami modernizmu”. Właścicielom zależy na zwiększeniu popularności strony. Waszym zadaniem jest przygotować materiał, dokonać selekcji informacji, zaplanować stronę pod kątem merytorycznym, zadbać o jej atrakcyjność, aby zawierała wiele ciekawych treści i przyciągała uwagę. Wasi graficy muszą zaprojektować nowoczesne, a jednocześnie nawiązujące do sztuki modernizmu tytuły podstron. Swój pomysł przedstawcie za pomocą prezentacji multimedialnej (plakatu). Przygotujcie odpowiednie argumenty, aby przekonać Właścicieli, że warto zamieścić Wasz materiał.
   Uczniowie pracują nad swoimi pomysłami i ich prezentacją przez wyznaczony czas.

2. Prezentacje grup. Liderzy poszczególnych zespołów prezentują pomysły, argumentując ich przydatność i atrakcyjność dla odbiorcy. Grupa Właścicieli przysłuchuje się propozycjom, ewentualnie zadaje pytania.

3. Dyskusja nad propozycjami. Właściciele dyskutują ze sobą na temat prezentacji. Nauczyciel komentuje efekty pracy grup.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę, zadając pytania:
   - Jakie refleksje nasuwają się Wam po dzisiejszych zajęciach?
   - Czy, według was, warto, by współcześni artyści inspirowali się dziełami twórców z poprzednich epok?
   - Jakie znaczenie ma dla Was fakt, że pracowaliście w grupach?
   - Jakie są zalety i wady tej współpracy?
   Uczniowie dzielą się refleksjami. Nauczyciel podsumowuje działania i wypowiedzi.

Praca domowa:

1. Zredaguj reklamę nowej strony internetowej Wehikułem czasu do…, czyli śladami modernizmu. Zastosuj perswazję.

   Praca dodatkowa: Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 i 2 z sekcji „Audiobook”.

Materiały pomocnicze:

1. Sztuka świata, t. 10, Wydawnictwo Arkady.

2. Danuta Gwizdalanka, Przemiany kultury muzycznej XX wieku, Kraków 2011.

3. Propozycje do wykorzystania na lekcji:

• Radogost, Kiedy Cię moje oplotą sny (album Przeklęty)

• Anna Maria Jopek, Dłoń zanurzasz we śnie (album Ale jestem)

• Stare Dobre Małżeństwo, Ciało me wklęte w korowód istnienia (album Pod wielkim dachem nieba)

• Marek Grechuta, A kiedy będziesz moją żoną (album W malinowym chruśniaku)

• Czesław Niemen, Mów do mnie jeszcze (album Niemen Enigmatic)

• Krzysztof Zalewski, Jednego serca (album Zalewski śpiewa Niemena)

• Buldog, Deszcz jesienny (album Chrystus Miasta)

• Variete, Te dni (Krzyż) (singiel I znowu ktoś przestawił kamienie)

• Przykłady dekadentyzmu w twórczości Roberta Kuśmirowskiego (Eksperymentalne Studio Anatomiczne; Stronghold), Macieja Kuraka (np. Symulacja autentyczności), Julii Curyło (np. Kuszenie świętego Antoniego na delfinach).

Wskazówki metodyczne

• Zamiast strony WWW uczniowie mogą przygotować gazetę. Należy zadbać, aby dokonać korekty tekstów również pod kątem graficznym (lid, przerywniki itd.)
  RPG (Role Play Game) – podczas lekcji stosujemy elementy gry narracyjnej, w której uczniowie wcielają się w role. Ta metoda rozwija wyobraźnię, odpowiedzialność, przyswojenie zasad, umiejętności interpersonalne (słuchanie, zadawanie pytań, budowanie argumentacji, negocjacje itp.). Podczas rozmów uczestnicy uczą się zdobywania informacji, weryfikowania własnej wiedzy oraz akceptacji pomysłów innych.