Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Czym jest zło? Pytania do tekstu filozoficznego Augustyna

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Porównasz koncepcje zła manichejczyków oraz Augustyna.

• Wykażesz wpływ neoplatonizmu na koncepcję zła Augustyna.

• Wykażesz wpływ platonizmu na koncepcję zła Augustyna.

• Scharakteryzujesz Augustyńską koncepcją zła jako braku dobra.

• Krytycznie zrekonstruujesz argumenty Augustyna na rzecz nieistnienia zła.

Cele operacyjne. Uczeń:

• porównuje koncepcje zła manichejczyków oraz Augustyna;

• wykazuje wpływ platonizmu i neoplatonizmu na koncepcję zła Augustyna;

• charakteryzuje Augustyńską koncepcją zła jako braku dobra;

• rekonstruuje w sposób krytyczny argumenty Augustyna na rzecz nieistnienia zła;

• określa, jak należy pojmować zło jako takie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• praca z tekstem;

• ćwiczenia przedmiotowe .

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• komputery z dostępem do internetu dla uczniów.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Czym jest zło? Pytania do tekstu filozoficznego Augustyna”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczeń nr 1‑3 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem i wykonali zadane ćwiczenie. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenie okazało się trudne, nauczyciel omawia je na forum. Dyskusja.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest zło?

Faza realizacyjna:

1. Śniegowa kula. Nauczyciel informuje uczniów, że będą poszukiwać odpowiedzi na pytanie: Czy zło istnieje obiektywnie, czy jest względne?. Mówi, że uczniowie będą pracowali metodą kuli śniegowej:
   a. najpierw indywidualnie opracują odpowiedź na zadane pytanie,
   b. potem połączą się w pary, porównają swoje propozycje i spiszą na osobnej kartce listę swoich wspólnych rozwiązań,
   c. następnie uczniowie zgromadzą się w czwórkach i w podobny sposób skonfrontują swoje stanowiska, a zebrane rozwiązania zapiszą na nowej kartce,
   d. w dalszej części uczniowie połączą się w jeszcze liczniejsze grupy, aż wobec postawionego problemu wypowie się cała klasa. Wszystkie uzgodnione na forum całej klasy odpowiedzi wraz z argumentami zostają zapisane na tablicy.
   Po wykonaniu zadania i ustaleniu wspólnie przez uczniów rozwiązania/odpowiedzi nauczyciel weryfikuje ją i w razie potrzeby uzupełnia.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Odczytanie polecenia do multimedium: Czym jest zło? Rozbuduj mapę myśli, na którą naniesiesz informacje o koncepcjach zła Augustyna i manichejczyków. Rozwiń sformułowane na mapie tezy w taki sposób, żeby w zwięzłej formie wyjaśnić, jak należy je rozumieć. Dodaj informacje dotyczące Augustyna i manichejczyków, tego, jak rozumieli oni zasadę rzeczywistości oraz jaką rolę pełniło w świecie zło według każdej z koncepcji. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Ćwiczenie nr 4 nauczyciel udostępnia uczniom za pomocą tablicy interaktywnej lub rzutnika. Uczniowie pracują indywidualnie. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i rezultaty. Prosi wybranego ucznia, który wskazał błędne rozwiązanie, o uzasadnienie swojej decyzji i zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5‑8. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz tekst argumentacyjny na temat: Istnienie zła w świecie, w którym przedstawisz interpretację omawianego podczas lekcji tekstu źródłowego.

Materiały pomocnicze:

• Zielewska B., Dialog we współczesnej edukacji filozoficznej, Olsztyn 2002.

• Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tłum. P. Domański, Warszawa 2003.

• Peter Brown, Augustyn z Hippony, tłum. W. Radwański, Warszawa 1993

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.