Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Poeci barokowi o śmierci
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
charakteryzuje różne sposoby obrazowania śmierci w wierszach polskich poetów barokowych,
wyjaśnia sens wprowadzania do wierszy barokowych różnych motywów, np. motywu śmierci koszącej łany ludzkości,
wskazuje sposoby, którymi posługiwali się poeci barokowi, by oswoić śmierć,
interpretuje wybrany wiersz barokowy dotyczący śmierci.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Poeci barokowi o śmierci”. Następnie prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z barokowymi utworami zacytowanymi w e‑materiale: Uczniowie powinni utwory przeczytać i przygotować się do ich omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić teksty w kontekście historycznoliterackim.
Faza wprowadzająca:
Lekcja rozpoczyna się od wyświetlenia przez nauczyciela filmu animowanego The Life of Death (patrz: materiały dodatkowe).
Po emisji filmu prowadzący prosi uczniów o podzielenie się wrażeniami. Może zadać pytania pomocnicze, np.: Jakie elementy połączyła ze sobą autorka filmu? Na czym polega ich sprzeczność? Jakie cechy nosi śmierć w filmie? Jak autorka przekształciła motyw pocałunku śmierci?
Uczniowie dyskutują, wymieniają się pomysłami interpretacyjnymi. Następnie nauczyciel wygłasza krótkie wprowadzenie, np.: Śmierć to zjawisko, które towarzyszy nam od zarania i traktowana jest jako niezbadana zagadka istnienia, dlatego też religie świata i systemy filozoficzne podejmują jej temat. Motyw śmierci bywa inspiracją, jest przedmiotem parafraz, interpretacji, refleksji wielu twórców. Podczas dzisiejszej lekcji omówimy sposób, w jaki postrzegali śmierć poeci barokowi.Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel prosi, by uczniowie zapoznali się z nagraniem i wykonali w parach polecenia 1 i 2.
Później uczestnicy zajęć dzielą się na trzy grupy, zadaniem każdej będzie analiza jednego z wierszy barokowych zamieszczonych w sekcji „Sprawdź się”, w czym pomogą im wskazane ćwiczenia. Najpierw jednak wszystkie grupy wykonują ćw. 1‑4, następnie porównują odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność. Później grupa pierwsza zajmuje się ćw. 5, grupa druga – ćw. 6, a grupa trzecia – ćw. 7. Po upływie ustalonego czasu przedstawiciele grup podają propozycje rozwiązań.
W ostatniej części pracy w grupach uczniowie opracowują złożony z co najmniej 5 punktów plan wystąpienia na temat: „Śmierć – najpotężniejsza siła na świecie? Czy w wierszach barokowych poetów można znaleźć pocieszenie w obliczu bezwzględności śmierci?”.
Lider każdej grupy przedstawia efekty pracy zespołu, nauczyciel może ocenić pracę uczniów.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania uczniowie wspólnie ustalają odpowiedź na pytania zadane przez nauczyciela: W jaki sposób poeci barokowi pisali o śmierci? Jaką przybierała postać? Czy twórcy barokowi wskazywali jakieś źródła pocieszenia dla śmiertelników?
Praca domowa:
Poszukaj w źródłach internetowych malarskich (graficznych) realizacji motywu vanitas – barokowych i współczesnych. Sprawdź, czy mają cechy wspólne.
Materiały pomocnicze:
Stefania Skwarczyńska, Topos „Ubi sunt qui ante nos fuerunt” oraz styczne z nim formacje treściowo‑formalne w poezji europejskiego kręgu kulturowego, w tejże: W orbicie literatury, teatru, kultury naukowej, Warszawa 1985.
Film animowany The Life of Death, reż. Marsha Onderstijn, 2016; dostępny w internecie.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.