Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Styl poezji renesansowej. Tren X Jana Kochanowskiego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
określi rolę środków poetyckich w Trenie X Jana Kochanowskiego;
wyjaśni uniwersalność i ponadczasowość poezji Jana Kochanowskiego;
omówi język i styl Trenu X.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z informacjami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” oraz wysłuchanie miniwykładu prof. Dybka. Zainteresowane osoby mogą wyszukać w dostępnych źródłach przykłady muzycznych utworów żałobnych.
Chętna lub wybrana osoba przygotowuje głośne czytanie Trenu X z elementami aktorskiej interpretacji.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Następnie określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.
Prowadzący zajęcia inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Poleca, by uczniowie przypomnieli literackie przykłady utworów żałobnych. Zadaje pytania: Jaki był cel tworzenia trenów? Jakie zasady rządziły tym gatunkiem?
Faza realizacyjna:
Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu. Tłem do odczytania wiersza są przygotowane przez uczniów muzyczne utwory żałobne.
Uczniowie w parach wykonują polecenia 1 i 2 z sekcji „Audiobook”. Chętne osoby prezentują odpowiedzi. Uzupelniona mapa myśli może zostać wyświetlona na rzutniku i omówiona na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują ćwiczenia zawarte w sekcji „Film edukacyjny”. Następnie odpowiadająna pytania podsumowujące zawarte w poleceniach:
- Co stanowi o wyjątkowości tego utworu na tle całego cyklu?
- Dlaczego poezja Kochanowskiego ma charakter uniwersalny i ponadczasowy?Nauczyciel przytacza krótki tekst podsumowujący:
Cykl poetycki złożony z dedykacji i dziewiętnastu „Trenów” Jan Kochanowski poświęcił pamięci ukochanej Urszulki, zawarł jednak w dziele tym tak wielki ładunek osobistego, emocjonalnego zaangażowania, że poemat o zmarłej dziecinie opłakiwanej z wielkim żalem przez „niefortunnego” ojca stał się właściwie przede wszystkim poetycką analizą kolejnych faz cierpienia człowieka, który utracił bliską osobę, który stopniowo coraz bardziej rozumie ogrom nieodwracalnej straty. Jednocześnie zaś „Treny” ukazują, jak w obliczu najtrudniejszej próby kompromituje się banał stereotypowych formuł o istocie życia i śmierci, o zasadach ludzkiego reagowania na odmianę losu, dobrą czy złą. Ukazują zarazem wielki kryzys światopoglądowy poety‑intelektualisty, który poprzednio sam propagował tak modne w epoce renesansu idee dość rygorystycznie pojmowanego stoicyzmu.
Janusz Pelc, Renesansowa koncepcja człowieka w „Trenach” Jana Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki”: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 59/3Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Wyjaśnij na podstawie filmu edukacyjnego, w jaki sposób można odczytywać fragment Trenu X
Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest
Materiały pomocnicze:
Janusz Pelc, Renesansowa koncepcja człowieka w „Trenach” Jana Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki”: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 59/3, 55‑79.
Wskazówki metodyczne
Materiał z sekcji „Audiobook” wraz z zawartą tam mapą myśli może być wykorzystany jako podsumowanie lekcji.