Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Słownik filozoficzny: cogito
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Poznasz Kartezjańską koncepcję cogito.
Przeanalizujesz znaczenie Kartezjańskiego stwierdzenia cogito ergo sum.
Opiszesz konsekwencje płynące z filozofii Kartezjusza dla nowożytnego myślenia o społeczeństwie, prawie i polityce.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia Kartezjańską koncepcję cogito;
analizuje znaczenie cogito w myśli politycznej;
rozumie pojęcia: racjonalizm, sceptycyzm, sceptycyzm metodyczny, aprioryzm;
wyjaśnia znaczenie cytatu
cogito, ergo sum
;przedstawia krytykę Rousseau wobec filozofii kartezjańskiej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja
grafika interaktywna
audiobook.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Przed lekcją nauczyciel udostępnia uczniom na platformie materiał „Słownik filozoficzny: cogito”. Uczniowie mają za zadanie przygotować odpowiedzi na polecenie zawarte w sekcji „Przeczytaj”: Zapoznaj się z definicją „cogito”. Napisz, jak rozumiesz cytat
cogito, ergo sum
.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie zadaje uczniom pytania:
-Nic nie jest nam dane z góry, skoro sami stwarzamy to w akcie myślenia, a stwarzając, określamy własne cele
. Jak rozumiesz to zdanie w kontekście tworzenia prawa i ustroju?
- Dlaczego istotnym elementem procesu tworzenia prawa stała się wola jednostki?
Uczniowie przedstawiają swoje propozycje na forum klasy.
Faza realizacyjna:
Lego logos. Praca z treścią e‑materiału metodą lego logos. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Następnie, w zależności od liczebności klasy, w 2‑4-osobowych grupach układają konstrukcje z klocków lego, odzwierciedlające budowę i znaczenie przeczytanego tekstu. Następnie każda grupa prezentuje swoją konstrukcję, przedstawiając jednocześnie sposób odczytania tekstu. Nauczyciel, na podstawie uczniowskich propozycji, inicjuje krótką dyskusję.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium w sekcji „Grafika interaktywna”. Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy, w których pracują nad odpowiedziami do poleceń:
grupa 1. - Zapoznaj się z grafiką interaktywną i opisz, na czym polegał „przełom kartezjański”. Zinterpretuj archimedesowy punkt oparcia wiedzy: cogito, ergo sum.
grupa 2. - Jaki był ideał jednostki w świecie cogito?
grupa 3. - Na czym polegał sprzeciw Rousseau wobec kartezjańskiej filozofii?
Omówienie wyników na forum klasy.Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel prezentuje multimedia z sekcji „Audiobook”. Uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania: - Wysłuchaj nagrania. Odpowiedz na pytanie: Na czym polegała koncepcja dualizmu bytu w czasach przednowożytnych?
- Wysłuchaj nagrania i odpowiedz na pytanie: Jak rozumiesz formułę Kartezjusza:jestem rzeczą myślącą
?
Po wyznaczonym czasie wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia 1‑4 z sekcji „Audiobook”.
Materiały pomocnicze:
Taraszkiewicz M., Trendy - uczenie w XXI wieku, „Internetowy Magazyn CODN” 1 (2005).
Lipman M., Sharp A., Oscanyan F., Filozofia w szkole, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 1997.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Grafika interaktywna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.