Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Co to jest czas połowicznej przemiany substratu w reakcji chemicznej pierwszego rzędu?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa

Zakres rozszerzony

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

4) szkicuje wykres zmian szybkości reakcji w funkcji czasu oraz wykres zmian stężeń reagentów reakcji pierwszego rzędu w czasie, wyznacza okres półtrwania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie czasu połowicznej przemiany, kinetyki chemicznej, równania kinetycznego, stałej szybkości reakcji, szybkości reakcji, rzędowości i cząsteczkowości reakcji;

• analizuje wykres zależności stężenia molowego substratu i produktu od czasu;

• oblicza czas połowicznej przemiany substratu;

• szkicuje wykresy zależności stężenia substratu od czasu i zaznacza na nich czas połowicznej przemiany substratu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Forma pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i słuchawkami, smartfony/tablety z dostępem do Internetu;

• podręczniki tradycyjne;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów: czy można określić kiedy dana reakcja będzie przeprowadzona w połowie?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół wyrażenia: czas połowicznej przemiany substratu w reakcji chemicznej pierwszego rzędu.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

Faza realizacyjna

1. Samodzielna analiza tekstu w dostępnych źródłach informacji, w tym e‑materiale. Uczniowie definiują pojęcia: szybkość reakcji chemicznej, cząsteczkowość reakcji, rzędowość reakcji (rzad reakcji), stała szybkości reakcji. Po zakończonej pracy z tekstem chętni lub wskazani uczniowie podają interpretacje tych pojęć. Nauczyciel ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Następnie powrót do burzy mózgów i wyjaśnienie pojęcia czasu połowicznej przemiany substratu w reakcji chemicznej pierwszego rzędu.

2. Analiza w parach wykresów zależności stężenia molowego substratu od czasu oraz szybkości reakcji od czasu w e‑materiale. Po analizie uczniowie starają się wykonać polecenie 1 i 2 w e‑materiale. Nauczyciel wspiera uczniów i wyjaśnia ewentualne niezrozumiałe kwestie. Chętni uczniowie prezentują i wyjaśniają rozwiązanie na forum klasy przy tablicy. Nauczyciel kontroluje poprawność rozwiązań.

3. Uczniowie w parach analizują animacje w e‑materiale, po czym sprawdzają swoją wiedzę i wykonują zaproponowane ćwiczenia. Po minionym czasie nauczyciel proponuje konfrontację odpowiedzi na forum klasy celem uwspólnienia poprawnych odpowiedzi.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę rozwiązując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”. Nauczyciel wspiera uczniów, wyjaśnia sporne kwestie.

Faza podsumowująca

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania sprawdzając ich wiedzę: Co to jest cząsteczkowość? Okres połowicznej przemiany, to ... . Wyjaśnij, co to jest czas połowicznej przemiany substratu.

2. Jako podsumowanie nauczyciel zadaje uczniom pytania, które gromadzą w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że ...

• Co było łatwe, a co trudne?

• Czego się nauczyłam/łem ...

• Co sprawiało mi trudności ...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia, których nie zdążyli odrobić na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowania się do kartkówki.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest cząsteczkowość?

• Okres połowicznej przemiany, to...

• Wyjaśnij, co to jest czas połowicznej przemiany substratu.