Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Co to jest czas połowicznej przemiany substratu w reakcji chemicznej pierwszego rzędu?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa
Zakres rozszerzony
IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:
4) szkicuje wykres zmian szybkości reakcji w funkcji czasu oraz wykres zmian stężeń reagentów reakcji pierwszego rzędu w czasie, wyznacza okres półtrwania.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
definiuje pojęcie czasu połowicznej przemiany, kinetyki chemicznej, równania kinetycznego, stałej szybkości reakcji, szybkości reakcji, rzędowości i cząsteczkowości reakcji;
analizuje wykres zależności stężenia molowego substratu i produktu od czasu;
oblicza czas połowicznej przemiany substratu;
szkicuje wykresy zależności stężenia substratu od czasu i zaznacza na nich czas połowicznej przemiany substratu.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja dydaktyczna;
analiza tekstu źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
technika zdań podsumowujących.
Forma pracy:
praca zbiorowa;
praca w parach;
praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i słuchawkami, smartfony/tablety z dostępem do Internetu;
podręczniki tradycyjne;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
rzutnik multimedialny;
tablica interaktywna/tablica i kreda.
Przebieg zajęć
Faza wstępna
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów: czy można określić kiedy dana reakcja będzie przeprowadzona w połowie?
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół wyrażenia: czas połowicznej przemiany substratu w reakcji chemicznej pierwszego rzędu.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.
Faza realizacyjna
Samodzielna analiza tekstu w dostępnych źródłach informacji, w tym e‑materiale. Uczniowie definiują pojęcia: szybkość reakcji chemicznej, cząsteczkowość reakcji, rzędowość reakcji (rzad reakcji), stała szybkości reakcji. Po zakończonej pracy z tekstem chętni lub wskazani uczniowie podają interpretacje tych pojęć. Nauczyciel ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Następnie powrót do burzy mózgów i wyjaśnienie pojęcia czasu połowicznej przemiany substratu w reakcji chemicznej pierwszego rzędu.
Analiza w parach wykresów zależności stężenia molowego substratu od czasu oraz szybkości reakcji od czasu w e‑materiale. Po analizie uczniowie starają się wykonać polecenie 1 i 2 w e‑materiale. Nauczyciel wspiera uczniów i wyjaśnia ewentualne niezrozumiałe kwestie. Chętni uczniowie prezentują i wyjaśniają rozwiązanie na forum klasy przy tablicy. Nauczyciel kontroluje poprawność rozwiązań.
Uczniowie w parach analizują animacje w e‑materiale, po czym sprawdzają swoją wiedzę i wykonują zaproponowane ćwiczenia. Po minionym czasie nauczyciel proponuje konfrontację odpowiedzi na forum klasy celem uwspólnienia poprawnych odpowiedzi.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę rozwiązując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”. Nauczyciel wspiera uczniów, wyjaśnia sporne kwestie.
Faza podsumowująca
Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania sprawdzając ich wiedzę: Co to jest cząsteczkowość? Okres połowicznej przemiany, to ... . Wyjaśnij, co to jest czas połowicznej przemiany substratu.
Jako podsumowanie nauczyciel zadaje uczniom pytania, które gromadzą w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że ...
Co było łatwe, a co trudne?
Czego się nauczyłam/łem ...
Co sprawiało mi trudności ...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia, których nie zdążyli odrobić na lekcji.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowania się do kartkówki.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Co to jest cząsteczkowość?
Okres połowicznej przemiany, to...
Wyjaśnij, co to jest czas połowicznej przemiany substratu.