Autor: Bartosz Krzymiński

Przedmiot: historia

Temat: W kraju nad Nilem. Egipt faraonów

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje uwarunkowania geograficzne starożytnego Egiptu, które przyczyniły się do powstania rozwiniętej cywilizacji nad Nilem;

• opisuje politykę podbojów prowadzoną w czasach Nowego Państwa;

• wskazuje na bogactwo wierzeń religijnych starożytnych Egipcjan, z uwzględnieniem monoteistycznej polityki Echnatona.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka,

• dyskusja dydaktyczna.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputer,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• projektor.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz podaje temat lekcji.

2. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie terenów, na których ok. 3000 r. p.n.e. można z całą pewnością mówić o istnieniu cywilizacji (na tym etapie uczniowie powinni już wiedzieć o cywilizacji z terenów Mezopotamii). Nauczyciel prosi o wskazanie tego terenu na mapie (zwykłej bądź wyświetlonej na projektorze). Następnie poleca uczniom, aby wyjaśnili termin „cywilizacja”. Czego potrzeba, by można było mówić o jej istnieniu? W razie konieczności nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel uzupełnia wcześniejszą odpowiedź uczniów, wskazując na Egipt jako drugą obok Mezopotamii cywilizację starożytną (chyba że zrobił to wcześniej któryś z uczniów). Następnie nauczyciel opisuje uczniom początki cywilizacji egipskiej ze szczególnym uwzględnieniem podziału na Egipt Górny i Dolny. Przy omawianiu tego zagadnienia nauczyciel wyświetla mapę Egiptu na projektorze i, podkreślając podchwytliwość tego zadania, prosi uczniów o wskazanie obu części na mapie. Udziela uczniom informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel opowiada uczniom o dziejach Egiptu do czasów Nowego Państwa ze szczególnym uwzględnieniem faraonów z IV dynastii, budowniczych słynnych piramid w Gizie. Następnie zaznacza, że okres Nowego Państwa (XVI - XI w. p.n.e.) to czas największej potęgi Egiptu na arenie międzynarodowej.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z mapy interaktywnej lekcji i poleca uczniom, aby zapoznali się z nim w parach, a następnie wykonali oba polecenia. Wybrana para przedstawia swoje odpowiedzi.

4. W kolejnym kroku nauczyciel inicjuje dyskusję na forum klasy, zachęcając uczniów do dzielenia się wynikami swojej analizy. W razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów.

5. Nauczyciel pyta uczniów o ich wiedzę i wyobrażenia na temat religii egipskiej. W razie problemów z uzyskaniem odpowiedzi zadaje klasie pytania pomocnicze: Czy była to religia mono- czy politeistyczna? Czy egipscy bogowie przybierali (pełną) ludzką postać? Czemu służyły piramidy i co fakt ich istnienia mówi nam o egipskich wierzeniach? Nauczyciel pyta uczniów, czy wiedzą, gdzie narodziła się idea religii monoteistycznej. Wskazuje na postać Echnatona i opisuje uczniom tzw. rewolucję amarneńską. Poleca, aby każdy z uczniów zastanowił się przez chwilę nad znaczeniem tego zjawiska dla życia duchowego ówczesnych Egipcjan, po czym prosi kilku uczniów o ustosunkowanie się do postawionego problemu.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel rysuje na tablicy linię chronologiczną, a następnie prosi uczniów, aby wymienili najważniejsze wydarzenia i zjawiska w dziejach Egiptu. Wybrana osoba (albo ochotnik) zapisuje propozycje na tablicy. Podawane daty nie muszą być dokładne, chodzi o sprawdzenie, czy uczniowie mają ogólną orientację w długiej historii starożytnego Egiptu.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń 3 i 6 z bloku ćwiczeń interaktywnych.

Materiały pomocnicze:

Oxford. Wielka Historia Świata, t. 3, Egipt, kraje sąsiednie: Nubia–Libia–Etiopia, Warszawa 2005.

A. Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2010

Z. Kosidowski, Gdy słońce było bogiem, Warszawa 1966.

Herodot, Dzieje, tłum S. Hammer, 2015.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Informacje, w założeniu przypisane do poszczególnych regionów na mapie, mogą zostać wymieszane, a zadaniem uczniów będzie ich uporządkowanie.

Mapa może też posłużyć jako element nauczania o różnych wymiarach polityki imperialnej w świecie starożytnym (np. przy porównywaniu polityki kilku imperiów i sprawdzaniu ich skuteczności).