Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Pożytki z interpunkcji. Znaki przestankowe i ich znaczenie w poezji Wisławy Szymborskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna przykłady utworów Wisławy Szymborskiej, w których znaki interpunkcyjne odgrywają szczególną rolę;

• wyjaśni, jakie tropy w interpretacji poszczególnych utworów Szymborskiej wyznaczają przecinki, kropki i znaki prozodyczne;

• omówi, jaki stosunek do interpunkcji w poezji miała Wisława Szymborska.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• duże arkusze papieru, mazaki.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od informacji:
   Obecnie, w dobie internetu, coraz częściej można odnieść wrażenie, że znaki przestankowe rzeczywiście stają się coraz mniej funkcjonalne. W niektórych formach wypowiedzi pisemnej, szczególnie w korespondencji mailowej, SMS‑ach i dyskusjach na forach internetowych nagminnie się je opuszcza. Dla większości użytkowników, szczególnie młodych, znacznie ważniejsze od poprawności zapisu są jego minimalna objętość oraz szybkość jego generowania i przekazu. Miejsce tradycyjnych wykrzykników czy wielokropków zajmuje natomiast pokaźny zbiór emotikonów. Wielu uważa, że zastępują one kombinację słów i znaków interpunkcyjnych, przez co są wygodniejsze w użyciu oraz precyzyjniej wyrażają uczucia piszącego niż same znaki. Ktoś mógłby zatem pomyśleć, że oto jesteśmy świadkami odchodzenia znaków przestankowych do lamusa. Czy jednak możemy je uznać za niepotrzebne?

2. Uczniowie rozpoczynają dyskusję dotyczącą pytania postawionego przez nauczyciela.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel dzieli klasę na kilkuosobowe grupy i rozdaje zespołom duże arkusze papieru i mazaki. Zadaniem uczniów jest przygotowanie mapy myśli na podstawie przeczytanych informacji.

2. Uczniowie zapoznają się wykładem Jarosława Górskiego na temat znaków przestankowych w twórczości Wisławy Szymborskiej. Następnie wyjaśniają jaki stosunek do interpunkcji w poezji miała noblistka.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie uczniowie oglądają drugą część filmu i wykonują w parach zamieszczone w tej sekcji polecenia i ćwiczenia.

Praca domowa:

1. Na podstawie wykładu zamieszczonego w e‑materiale zinterpretuj znaczenie znaków interpunkcyjnych, o których mowa w wierszu Okropny sen poety Szymborskiej.

Materiały pomocnicze:

• Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, tom 1 i 2, praca zbiorowa, Warszawa 1984.

• Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film edukacyjny cz. 1”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.