Dla nauczyciela

Autor: Paweł Kaniowski

Przedmiot: Filozofia

Temat: Rewolucja Pyrrona

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
X. Tropy sceptyczne jako ponadczasowe wyzwanie dla epistemologii. Uczeń:
1) wyjaśnia na wybranych przykładach, na czym polega względność spostrzeżeń;
2) identyfikuje na wybranych przykładach regres, błędne koło oraz arbitralność w uzasadnieniu;
3) rozważa problem, czy jest możliwe usunięcie niezgodności poglądów między ludźmi;
4) analizuje pytanie „czy osiągnięcie wiedzy jest możliwe?” oraz w jego kontekście rekonstruuje epistemologiczny spór między dogmatyzmem a sceptycyzmem.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Elementy historii filozofii.
1. Filozofia starożytna. Uczeń opanowuje następujące treści nauczania zawarte w podstawie programowej do filozofii zakresu podstawowego:
6) tropy sceptyczne jako ponadczasowe wyzwanie dla epistemologii (punkt X);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

  • Uporządkujesz swoją wiedzę na temat sceptycyzmu.

  • Utrwalisz wiedzę z zakresu filozofii sceptyków.

  • Przeanalizujesz argumenty Pyrrona przeczące możliwości poznania świata i tworzeniu nauki.

  • Porównasz argumenty za i przeciw wobec sceptycznego pojmowania rzeczywistości.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

  • podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • rozmowa kierowana.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

  2. Rozmowa kierowana. Nauczyciel, odwołując się do wcześniejszej wiedy uczniów z historii filozofii oraz historii świata starożytnego, pyta uczestników zajęć o różnorodność szkół i kierunków filozoficznych w starożytnej Grecji. Zadaje również pytanie, które pojawia się we wprowadzeniu do e‑materiału: W jaki sposób w rozwoju filozofii dochodzi do wielkich rewolucji?

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z treścią zakładki „Przeczytaj”. Weryfikują wiadomości, które pojawiły się we wcześniejszej dyskusji. Nauczyciel pyta o różnicę między określeniami sceptycki i sceptyczny – wspólne wyjaśnienie terminów.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania:
    1. Po zapoznaniu się z treścią schematu interaktywnego przeanalizuj sceptyckie tropy udowadniające względność spostrzeżeń, podaj własne przykłady każdego z nich. Rozważ sceptyckie argumenty dotyczące kwestii niemożliwości wyciągnięcia obiektywnych wniosków z empirycznych spostrzeżeń.
    2. Jeszcze raz przeanalizuj dziesięć tropów sceptyków. Spróbuj do każdego z nich podać własny, oryginalny przykład. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

  3. Dyskusja. Uczniowie dobierają się w grupy, które następnie będą dyskutować na temat: Czy jest możliwe usunięcie niezgodności poglądów między ludźmi?. Nauczyciel wyznacza czas na przygotowanie argumentów oraz określa zasady dyskusji. Jeśli uzna to za konieczne, wybierany jest moderator dyskusji i/lub uczeń, który będzie zapisywać wnioski na podstawie jej przebiegu. Warto podkreślić zasady kulturalnej dyskusji, m.in. nieużywanie argumentów ad personam oraz przestrzeganie czasu wypowiedzi i nieprzerywanie rozmówcom. Po zakończonej dyskusji wybrany lub chętny uczeń podsumowuje jej przebieg, zwracając uwagę na argumenty obu stron i formułując wnioski.

  4. Realizacja wybranych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na ćwiczenia 2, 4 i 7.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów, aby podali własny przykład z historii nauki lub kultury, w którym jako metodę badawczą wykorzystywano falsyfikacjonizm.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Napisz tekst rozmowy dotyczącej rewolucji filozoficznej Pyrrona, jaka mogłaby się odbyć między tobą a filozofem.

  2. Ćwiczenia 8‑10.

Materiały pomocnicze:

  • Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 1‑5, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999.

  • Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, Warszawa 2005.

  • Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy sławnych filozofów, ks. IX, rozdz. 11, Warszawa 2005.

  • Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie, tłum. Adam Krokiewicz, Warszawa 1998.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.

Sprawdź się