Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Platon: teoria duszy
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia, czym jest platońska koncepcja duszy i metempsychozy – wędrówki dusz;
analizuje, w jaki sposób Platon rozwinął poglądy Pitagorejczyków na temat duszy;
wyjaśnia zasadność tezy Platona o anamnezie;
rozważa, czy możemy powiedzieć, że część naszej wiedzy jest dana nam od urodzenia.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
metoda akwarium;
esej filozoficzny;
quiz;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny 1”. Przygotowują odpowiedzi na polecenia do multimedium:
1. Dlaczego dialogi Platona mogą być uważane za pocieszenie dla człowieka i pożywkę dla jego duszy? 2. Wyjaśnij, czym jest anamneza. Czy – według Platona – możemy powiedzieć, że część naszej wiedzy jest dana nam od urodzenia?
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji:
– Na czym polegała Platońska koncepcja duszy i metempsychozy – wędrówki dusz?
– W jaki sposób Platon rozwinął w swojej koncepcji wcześniejsze poglądy Pitagorejczyków?
– Dlaczego dialogi Platona mogą być uważane za pocieszenie dla człowieka i pożywkę dla jego duszy?
Faza realizacyjna:
Metoda akwarium. Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji na temat: Wyjaśnij, czym jest anamneza? Czy możemy powiedzieć, że część naszej wiedzy jest dana nam od urodzenia? Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium. Nauczyciel przedstawia zasady: pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku udzielić im podpowiedzi, zadając pytania: Czym jest w filozofii uprzytomnienie? Jak rozumiesz sformułowanie „poznawanie jako przypominanie sobie?). W tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji. Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. kolegów z grupy dyskutującej.
Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Prezentacja TED”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Uczniowie w parach opracowują quiz sprawdzający wiedzę z całej lekcji. Po określonym czasie wymieniają się przygotowanymi pytaniami z inną parą uczniów. Następnie wspólnie komentują swoje odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Napisz esej, w którym rozważysz, dlaczego istnienie duszy stało się niezbędnym elementem filozofii Platona.
Materiały pomocnicze:
Platon, Fedon, przekład i komentarz R. Legutko, Kraków–Warszawa 2017, s. 307–313 (78d–80b); audiobook dostępny na stronie https://filozofuj.eu/audioteka‑filozofuj‑2-platon‑niesmiertelnosc‑duszy/
Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 2, Lublin 2008, s. 316.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.