Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Platon: teoria duszy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przedstawia, czym jest platońska koncepcja duszy i metempsychozy – wędrówki dusz;

• analizuje, w jaki sposób Platon rozwinął poglądy Pitagorejczyków na temat duszy;

• wyjaśnia zasadność tezy Platona o anamnezie;

• rozważa, czy możemy powiedzieć, że część naszej wiedzy jest dana nam od urodzenia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• metoda akwarium;

• esej filozoficzny;

• quiz;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

2. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny 1”. Przygotowują odpowiedzi na polecenia do multimedium:
   1. Dlaczego dialogi Platona mogą być uważane za pocieszenie dla człowieka i pożywkę dla jego duszy? 2. Wyjaśnij, czym jest anamneza. Czy – według Platona – możemy powiedzieć, że część naszej wiedzy jest dana nam od urodzenia?

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji:
   – Na czym polegała Platońska koncepcja duszy i metempsychozy – wędrówki dusz?
   – W jaki sposób Platon rozwinął w swojej koncepcji wcześniejsze poglądy Pitagorejczyków?
   – Dlaczego dialogi Platona mogą być uważane za pocieszenie dla człowieka i pożywkę dla jego duszy?

Faza realizacyjna:

1. Metoda akwarium. Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji na temat: Wyjaśnij, czym jest anamneza? Czy możemy powiedzieć, że część naszej wiedzy jest dana nam od urodzenia? Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium. Nauczyciel przedstawia zasady: pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku udzielić im podpowiedzi, zadając pytania: Czym jest w filozofii uprzytomnienie? Jak rozumiesz sformułowanie „poznawanie jako przypominanie sobie?). W tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji. Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. kolegów z grupy dyskutującej.

2. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Prezentacja TED”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

3. Uczniowie w parach opracowują quiz sprawdzający wiedzę z całej lekcji. Po określonym czasie wymieniają się przygotowanymi pytaniami z inną parą uczniów. Następnie wspólnie komentują swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej, w którym rozważysz, dlaczego istnienie duszy stało się niezbędnym elementem filozofii Platona.

Materiały pomocnicze:

• Platon, Fedon, przekład i komentarz R. Legutko, Kraków–Warszawa 2017, s. 307–313 (78d–80b); audiobook dostępny na stronie https://filozofuj.eu/audioteka‑filozofuj‑2-platon‑niesmiertelnosc‑duszy/

• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 2, Lublin 2008, s. 316.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.