Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Formy teatru średniowiecznego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
4) określa wpływ starożytnego teatru greckiego na rozwój sztuki teatralnej; rozumie pojęcie katharsis i charakteryzuje jego rolę w kształtowaniu odbioru dzieła;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • analizuje fragment Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim,

  • wskazuje związki teatru średniowiecznego z antykiem,

  • wyróżnia religijne i świeckie formy teatru średniowiecznego

  • wyjaśnia, na czym polega zabieg makaronizowania.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Formy teatru średniowiecznego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Sprawdź się”: fragmentem Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim. Bardzo ważne jest, aby uczniowie przeczytali wskazany tekst przed lekcją, wraz z objaśnieniami, żeby nie tracić czasu na jego lekturę i wyjaśnianie podczas zajęć.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta uczniów, jak można wystawiać inscenizacje teatralne, jeśli nie ma się do dyspozycji budynku teatru. Może ktoś był widzem takiego spektaklu, np. podczas letnich festiwali? Pyta, co jest potrzebne, by aktorzy byli dobrze widziani i dobrze słyszani przez widzów. Tę część lekcji można dodatkowo zilustrować, wyświetlając fragment filmu Ingmara Bergmana Siódma pieczęć z wyobrażeniem średniowiecznego przedstawienia teatralnego.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”, a następnie nauczyciel wyświetla film z sekcji „Prezentacja TED”. Uczestnicy zajęć, słuchając wykładu prof. Mirosława Kocura z Uniwersytetu Wrocławskiego, robią notatki, które pomogą im odpowiedzieć na pytanie: na czym polegał performatywny charakter przedstawień średniowiecznych?

  2. Uczniowie dzielą się na trzy grupy. Każda z nich ma 5 minut na przygotowanie mapy myśli wokół trzech gatunków dramatu średniowiecznego: dramatu liturgicznego, misterium oraz moralitetu. Uczestnicy zajęć mogą wykorzystywać wiadomości zawarte w e‑materiale, jak również dowolne źródła internetowe. Swoje mapy wykonują z wykorzystaniem platformy lub innych dostępnych narzędzi tak, aby łatwo można je było wyświetlić pozostałym uczniom. Po upływie wyznaczonego czasu grupy przedstawiają i omawiają swoje propozycje. W ramach podsumowania nauczyciel prosi, aby uczniowie wskazali cechy gatunkowe Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, której fragment przeczytali przed lekcją.

  3. Uczniowie, indywidualnie, przystępują do rozwiązywania zadań z sekcji „Sprawdź się”. Ważne, aby podczas lekcji zostały wykonane zadania dotyczące języka dramatu, czyli ćw. 4 i 5, oraz zabiegu polonizacji tekstu, czyli ćw. 7. Pozostałe ćwiczenia uczniowie mogą wykonać w domu.

Faza podsumowująca:

  1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Czy rzeczywiście Historyja o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim jest misterium? Na podstawie fragmentów tego dzieła napisz tekst, w którym uzasadnisz przynależność gatunkową utworu.

Materiały pomocnicze:

  • Sławomir Świontek, Znak, tekst i odbiorca w teatrze, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

  • Anna Dziedzic, Janina Pichalska, Elżbieta Świderska, Drama na lekcjach języka polskiego, Warszawa 1992.

  • Tadeusz Kudliński, Vademecum teatromana, Warszawa 1978.

  • Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, reż. P. Tomaszuk, Teatr Telewizji

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się