Sprawdź się
Tekst do ćwiczeń
Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu PańskimIndeks górny Do tego, który by sprawowałsprawował tę historyją Indeks górny koniecDo tego, który by sprawowałsprawował tę historyją
Ta historyja może być sprawowana inter festa Paschae et Ascensionis Domininter festa Paschae et Ascensionis Domin w kościele abo na cmyntarzu, petita admissione a praesidibus ecclesiarumpetita admissione a praesidibus ecclesiarum.
Non moveat autem bonum lectoremNon moveat autem bonum lectorem, iż się szeroko rozciągnęła i na tak wiele person, bo wszytkich 35. Wszakże gdzie by nie był dostatek tak wiela persongdzie by nie był dostatek tak wiela person, tedy z biskupów, z Piłata, ze trzech stróżów i z aptekarza mogą być Ojcowie święci, odprawiwszy trzy części swoje. A z Filemona może być Łotr. I zasięzasię z Ojców świętych mogą być uczniowie Pańscy, odprawiwszy czwartą część swoję. Tedy tym porządkiem odprawi historyją 21 person. A komu by się też zdało, dla prętszego odprawienia historyjej, może nie czytać Ewanjelijej, która jest per totam historiam in suis locisper totam historiam in suis locis. Może, kto chce, opuścić i śpiewanie, które jest też per totam historiam, ale dobrze by z śpiewanim.
Najpierwej, dla uspokojenia ludzi, może śpiewać: „Przez Twe Święte Zmartwychwstanie”, raz tylko. A potym
PROLOGUS
WciórnastkieWciórnastkie rzeczy stworzone,
Tak niebieskie jako ziemne,
Krześcijanie mili, wierni,
W Panu Bogu zgromadzeni,
Pokazowały po sobie,
Na ziemi i też na niebie,
Jak się wszytkie weseliły
I też barzo radowały
Czasu onego świętego
Zmartwychwstania Krystowego.[…]
Przestanie trochę
To wszytko my uważając
I k temu się przykładając,
Tochmy sobie umyślili
I na to się przyprawilisię przyprawili,
Iżbychmy wam pokazali
I wierszami powiadali
Istą prawie historyjąIstą prawie historyją,
Z Pisma świętego zebraną,
O Krystowym Zmartwychwstaniu,
Ku naszemu pocieszeniu.[…]
Którą świętą historyją
Odprawim częściami sześciąOdprawim częściami sześcią.[…]
A ten uczynim ordynekordynek
Przez teraźniejszyteraźniejszy akt wszytek:
Będziem czyść po sentencyjejczyść po sentencyjej
Tekst świętej Ewanjelijej,
Z którejechmy uczynili
To, co będziem sprawowali.Przestanie trochę
WaszmośćWaszmość się już uspokójcie,
A rzeczy pilno słuchajcie.
A chcąc Waszmość mieć czujniejsze
I też w słuchaniu pilniejsze,
Dla poobiedniego spania
Będziem używać śpiewania,
Które Waszmość budzić będzie
Miedzy wierszykami wszędzie.[…]
CZĘŚĆ WTÓRA
[…]
Ewanjelija
R. A gdy przeminęła sobota, Maryja Magdalena i Maryja Jakóbowa, i Salome, L. Joanna i insze, R. nakupiły i L. nagotowały zioła i wonne maści, R. aby przyszedszy pomazały JezusaIndeks górny 11 Indeks górny koniec11.
[…]
MARYJA MAGDALENA
Nie mamy tak co inszego
Uczynić dla umarłego:
Nakupmy ziół woniejących
WódekWódek, olejków pachniących,
Z których maści naczynimy,
Którymi ciało natrzemy,
Iżby w grobie nie cuchnęło
Ani od ziemie próchniało.MARYJA JACOBI
Dobrze więc, tak udziałajmy,
WieczórciWieczórci już, nie mieszkajmy!Wysypie liczmanyliczmany na stół
AwoAwo sto dukatówdukatów moich,
Przyłóżcież wy też co do nich!MARYJA SALOME
wysypie talaryAwo też moje talarytalary,
Pięćdziesiąt, a kożdy stary.[…]
JOANNA
wysypie monetęAwo też moja moneta,
Bo tu z sobą nie mam złota.[…]
MAGDALENA
zbierając pieniądze do kupyBędzieć dosyć! Pochowajmy,
A w drogę się nagotujmy!
Pójdziem zaraz do aptekiapteki,
Pobrawszy z sobą koszyki.I pójdą do apteki z koszykami
MARYJA JACOBI
do aptekarzaPomóż Bóg, panie Rubenie,
Cnotliwy krześcijaninie,
Tego miasta aptekarzu
I dostatecznydostateczny kramarzu!RUBEN
Witajcież, me miłe panie!Rozłoży ręce […]
Cóż mi powiecie dobrego
Tego wieczoru świętego?MARYJA SALOME
Przedajcie nam ziół pachniących
I olejków woniających,
Iż z nich maści naczynimy.[…]
RUBEN
nakładszy słojkówOtóż tu już wszytko macie –
Każcież ważyć, ile chcecie.
[…]Tu może aptekarz uczynić jaką wonność z wódek i olejków
[…]
MARYJA SALOME
A po czemuż nam funt dacie? –
Jednym słowem nam powiedzcie,
Iż pieniądze będziem liczyć,
A wy też będziecie ważyć.RUBEN
Jużci ja waszmościam przedam
Tak, jako sam od kupca mam.
Zwłaszcza dla mistrza waszego,
Bom też sam jest z uczniów jego.
A wam się też chcę zachować,
Iżbyście do mnie kupować
Potym częściej przychadzały
I insze panie stręczyłystręczyły.
Dam wam balsam po sta złotach,
Mirę po ósmi talarach.Będzie rozstawiaj stójki, banki, zioła, wódki etc. […]
MAGDALENA
Wierzymyć jako dobremu
Człowieku krześcijańskiemu,
Iż się nie będziesz targować,
Z nami długo handrykowaćhandrykować.
Weźmiesz od nas to, coć damy,
Wszak ci straty nie życzymy.
[…]I wysypie mu pieniądze na stół
A masz wyborną monetę,
Talary, czerwone złote.
Odlicz je, a przestań na tym,
A my też odchodzim zatym.I pójdą precz, nabrawszy słojków i baniek, i ziół z apteki.
Źródło: Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, oprac. J. Okoń, Wrocław 1971, s. 6–35.
Wybierz poprawne dokończenie zdania. Możliwe odpowiedzi: 1. w okresie od Wielkanocy do Wniebowstąpienia., 2. tylko w Wielki Piątek., 3. tylko w Wielkanoc., 4. w dowolnym dniu roku., 5. w każdy dzień roku poza Bożym Narodzeniem.
Współcześnie początek przedstawienia zapowiadany jest np. za pomocą dźwięku gongu. Na podstawie Historyi o zmartwychwstaniu Pańskim wyjaśnij, jaką metodę stosowano podczas spektakli średniowiecznych.
Makaronizowanie to częste zjawisko w piśmiennictwie staropolskim. Czy dotyczy to również Historyi...? Odpowiedź uzasadnij.
Wyjaśnij, dlaczego makaronizowanie w Historyi... dotyczy tylko części wstępnej, a w głównym tekście nie występuje.
W tekście Historyi można dostrzec polonizowanie treści dzieła. Wyjaśnij, na czym ono polega i jaka była jego funkcja? W odpowiedzi przywołaj odpowiedni cytat.
Czy rzeczywiście Historyja o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim jest misterium? Na podstawie fragmentów tego dzieła napisz tekst, w którym uzasadnisz przynależność gatunkową utworu.